Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 13, 29 April 1835 — Page 97

Page PDF (826.02 KB)

KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 1. HONOLULU, OAHU, APERILA 29, 1835. Pepa 13.

 

KE KAIKAMAHINE A KA MEA HANAI BIPI.
"O ka hoomanao ana i ka poe pono he mea pomaikai no ia." SOLOMONA.
MOKUNA 5.

                I ka hele ana o ka poe kaahele, he mea mahalo ia lakou na hale nui o ka poe waiwai. Hiki aku lakou ma ia hale, nana aku la, a mahalo iho la, ninau ae la i ka mea nona ka waiwai, a me ke ano o kona noho ana, a me kela mea, me keia mea. Ua hookomoia paha iloko o ka hale, a hoike ia mai ia ia na keena maikai, me ka waiwai nui e waiho ana, a me ka mea maikai a pau. Kamailio nui iho la ia i na mea mahalo ia ilaila. Aka i kona hiki ana 'ku ma ka hale o ka mea hune, o ka makaainana hoi, hele loa no ia me he mea ike ole la. E waiho ana paha iloko o ua hale hune la, ka waiwai oi loa aku i ko na mea a pau iloko o na hale nui o ka poe waiwai. Oia hoi ka momi waiwai loa, - ka lokomaikai o ke Akua. Ina i komo keia mea iloko o ka naau o ka mea e noho hune ana, ina no ua waiwai loa kona, aole waiwai e e like me ia. Ua lilo ia i mea nani no ka lei alii o ka Haku i ka la ana e helu mai ai i kona waiwai.
            Nolaila ea, o ke Kristiano e kaahele ana, e ike no ia i na hale, a me na mea maikai o ka poe waiwai a e mahalo no; aka aole i nalo ia ia na hale o ka poe hune. Ina paha i loaa ia ia ka mea i hooliloia e ka lokomaikai o ka Haku iloko o na hale o ka poe hune, ka mea hoi ana i ike ole ai ma na hale o ka poe waiwai e hoomanao no ia, a e mahalo no i ka ke Akua i olelo mai ai. "O ka mea maluna a kiekie loa, oia i noho mau loa, nona ka inoa Hemolele, ka mea e noho ana i kahi kiekie, a hemolele loa, e noho pu ana no ia me ka mea ia ia ka uhane mihi haahaa," Isaia LVII. 15. O ka lani no kona noho alii, a o ka honua no hoi kona paepae wawae; aka i hanaia mai ka hale nona, a loaaia mai kahi hoomaha nona, i mai la ia. "I keia kanaka au e ike ai, i ka mea hune hoi, ia ia ka uhane mihi a haalulu i ka'u olelo." Isaia, LXII. 1,2. I ka noho ana mai o kekahi ohua pela iloko o ka hale o lakou, ua kakauia maluna ma na aoao o ka hale peneia, Eia no ko ke Akua wahi e noho nei. Nolaila  ea, aole i nalo ia wahi i ke kanaka e manao io ana, o kona makemake no, e komo, a noho iho, a kamailio pu me na hoahanau hune maloko. Ua nui no ka halawai aloha ana o ka mea e manao io ana, i kona hele ana maanei, a ma o, me na hoa naau like. Ua nui no ko'u halawai aloha iloko o ka hale o ka mea hanai bipi me kona ohua uuku.
            I ka hoomanao ana i ka pouli o ka aina nei, eia ka mea e oluolu ai ka naau, no ke Akua no kekahi poe o na kanaka nei. Mawaena o kanaka e noho ana ma kahi kaawale, - kumu ole, ua ikea no kekahi poe e manao maopopo ana, ua loaa ia lakou iloko o ka pule mehameha, a iloko o ka heluhelu ana i ka ke Akua olelo, a iloko hoi o ka noonoo ikaika ana, ua alakai ia lakou ilaila i ke Akua a ua lilo i poe Kristiano ikaika oiaio. He mea pono ole i ko ke Akua poe ohua ke ike ole aku, a wahawaha paha i ka poe e noho ana pela. Iloko o ka malama ana o kekahi poe i ka pono manao no lakou e holo na kanaka e mahope o ko lakou manao iho, a i ole lakou e malama e like me ka lakou i manao ai, ua wahawaha ia, a hoolei ia aku paha. Aka "ua ike no ke Akua i kona iho." Aole nau i nalowale ko ke Akua hoailona i kau ia mai maluna o kekahi poe e noho kaawale ana, ma kahi i nui ole o ka poe i malama i ka pono, na lakou no "i hoohiki i ka inoa o Kristo, a haalele no i ka hewa." Ina no kekahi poe Kristiano e noho ana e like me ka kekahi mele i hoohalike ai. Meneia,

"Ua nui loa no,
Na pua nani e,
I kula nalowale loa,
Malaila helelei.
Ua nui loa hoi
Na momi lei maikai,
Malalo ae ka moana nei,
Ilaila nalo ai."

                Aole nae i pili loa keia i ke kamahine a ka mea hanai bipi. Ua ulu mai no kana pono a nui ma kahi nalowale a ike ole ia e ko ke ao nei. Kakaikahi wale no ka poe ike maopopo ia ia. Aka ua noho pono mai no ia, a ua hele aku iloko o ka hauoli loa, a ua waihoia mai hoi ka mea nana e hoomaopopo ia ia. O ko'u makemake no, i ka'u hoakaka ana i kona ano, i paa mai ia'u kona manao, a hoolilo mai ia ia'u ma ka lokomaikai i mea hahai aku "me ka poe i loaa ka pono i hai mua ia mai ai, ma ka manao io a me ke ahonui."
                Mai ka la a'u i ike ai ia ia mamua, manao iho la au, ua kokoke mai kona manawa e hele ai. A loaa hou ia'u ka palapala e hoike ana mai ia'u e paupauaho ana no ia. Ua laweia mai ka palapala e kekahi koa, nana ka maka o ke kanaka malama, a me ka noonoo pono, a me ka manao oiaio.
                "E ke kumu, ua hoounaia mai nei au e na makua o Elisabeta W - e, no kona manao iho no, e olelo aku ia oe i ko lakou makemake nui e ike ia oe. E hele ana no ia i kona wahi. E hele koke ana no hoi ia."
                I aku la au, "Ua loihi anei kou ike ana ia ia?"
                "Hookahi paha malama. E makemake no au e ike aku i ka poe make i ka mai. Ua lohe au ia ia i kekahi mea malama i ka pono e noho ana kokoke iho i ko makou wahi e noho nei, a hele aku mau e ike ia ia. Ke hoomaikai aku wau i ke Akua i kuu hele ana. Ua waiwai loa au i kana olelo ana mai ia'u."
                I aku la au, "He hauoli loa ko'u i ka ike ana ia oe, ke manao nei au he mau hoakoa kaua. Aole no he like ko kaua kapa mawaho ma ke kino; aka e malama pu ana kaua, ma ka uhane, i ke alii hookahi. E hele pu aku kaua." Ua makaukau koke iho la ko'u lio, a hele iho la ko'u hoakoa malalo ma ko'u aoao. Ua hooluolu mai oia ia'u, i kana olelo pono, i olelo mai ai iloko o ka oiaio o ka manao. Ua hoike mai ia ia'u, i kekahi mau mea ano pono loa o ke kaikamahine a ka mea hanai bipi, ka i hoakaka ia mai ai ia ia i kana olelo pu ana me ia i kela mau la iho.
                I mai la ua koa nei, "E, he momi akaka loa kela wahine; a ua kokoke no