Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 14, 13 May 1835 — KE KAIKAMAHINE A KA MEA HANAI BIPI. [ARTICLE]

KE KAIKAMAHINE A KA MEA HANAI BIPI.

w O ka hoomanao aua ika pee pono he mea pomaikai j 00 ia/* Solomona. j MOKUNA 6. | Hala mai ner au, e like ine ka'u oleloi ana mamiui, a liuliu iho, make ih<» la' ke knikamahine a ka niea hanai bipi l'a haawiia niai 'ia'u ka |)uie,'e like. mainua i kona kaikaina i nalo aku la. Ua nui na inanao oluolu no'ii,a ua'kau-; niaha hoi kekalii, iloko o ia liana ana. Ua hoo'.nahikihikiia niai inaloko o'u, ka niaua olelo pono ana. Aka ua pau.ia, aole e hana hou ia ma ka honua nei. Manao iho la au i ko naKristiano alolm ana i ka inaikai, a nie l ka waiwai iloko olaiia. Ina ma ka' hale o na'lii ka hnouiaka ana o keia! aloha a i o!o ia ina ka hale o ka poe! hune ua like pu no, he 'inaikai. 'Hoo-i maikai aku la au| ke Akua i ka loilii oi ko.'u ike ana i ke kMikamahiiie a k<a niea j han-ii hi'pi. Alaila hanu nui iho la au,! mo ko ke kino aloha, i krt uianao ana'ku, j ua kaawale ia. aole lolie hou aku ia ia, | 1 ka mea hoi i inu nui ai ma n:i wai o; ke ola, a oleio niai i kela nmu mea nui, | oiaio ake KristiHiio.- Aka ua pale wau ! ia ohumu ana, i keia manao hauoli.i ■'Ua hele aku la oia i kona wahi e nolio; nuiu ai—aole o'u nnkemake e hui hou : mai ia nia keia walii waimaka." I I.i nmnawa iho kani mni la ka b<! • ma ko'u pepeiao. No, ka hale pule o 1 ki» laila kauliale mai. Maluna au m'a ! ka piiu, a ilalo iio ia ma ke awawa. | Ka hele no ke kauu kupapau u ĪElisa-, beta no ia. i Me he mea e, ua bele la, i kun pii | ana aku maluna o kahi kiekie, a'u i' hele ai. Kani malie no ia. (Pela lakou ! i hana'i malaila mamua o ke kanu ana j o ke kupapau,) me hc leo la no ia ifoko o'u, i olelo mai ai i ka pomaikai o ka! poe ka i make iloko ka Ilaku, a me ka j pono o ka nianao ana i keia mau mea, | a e waiho mau ana ia lakou iloko o ka j naau. Me he leo la no hoi i olelo maii ai ia'u '•Auliea oe e ke keiki a ke kanaka, e hoolohe oe i kuu leo no. No ka mea, hookahi kapuai wale no i kop iwaina ou, a me kn make. E ala ae oe iluna, a hooinakaukau i kou ha!e, no ka inea e make no oe aole e ola." I ko'u komo ana iloko o ka hale loaa īa u kekahi mau hoahanau Kristiano, ka i akoakoa, mai kela mau wahi mai, e hoikeike i ko lakou aloha i ke kaikainahine aka uiea hanai bipi. Aole e kala ka ike ana o kekahi poe o lakou, a o keKahi poe, ma ia rnauavva iho, ma kona mai nui ana, i ike mua ai ia ia. Aka ua makemake lakoii a pau e hoike aku

i kn lakou luahaio ana i ka uiea aloha nui ia, 110 ka maopopo anu u ke Krislial)o oinio. ; 'Ua kiiia mai avi, e hele iloko o ke; keena ka'ii i akoakoa'i nn lioalianaii, a j nie kekahi poe luiaalolia, e naua. i kej kupapnu o Klisabeta. ; Aole e hiki ke hoomaopopo pono i ka ! kn na.iii hnna ana. i ka ike ana ku o kakou i ka inaka o ke kupapau, i k;i uu-a ! i aloliaia, i ka \va i niu'i no ka ka iihane hana ana. Eia ka mea i paa ai ka naau, a hi;iii:io nni i'no la, o ke kaawale ana o ke kino, lahame ka uhaiie, 0 ku inea ka i inake. 0 kekalii uiaiiao.! eia 110 ka hoahaiiau kok«>ke. a o kekahi 1 iuanao, ua hala ia. aia' no ia mu kalii loihi. 0 ka aoao n»ii, a maikai, o ke kanaka, o ka uliane hoi, na heli* ia, o ka niea i koe e w ii!io aua, ko ka honua hale liiolo no i:i, he niea helelei wale, i aole no e hookouio hou ia mai, e kona! inea hale Aka i ka ike ana aku i ka maka, iioi hou ka n;iau ma na mra i ku-1 kukakiika pu me ia, i kona ola ana ! l 1 kekalii nianao, ua hiauioe wale no i'i. I kekahi hoi, u;r m:iopopo, he' inake io no, he koko ole <• hoVnn i! iloko o ke aa. he ike «le na m.ika, —he lohe ole na pepeiao, a u;i pau h.oi ka liaulilele aole oiii hou ;:e la i na !ima, a me na wawae liele koke m;ii no ka inanao nia ka nahu i kamaikai o! kela ao, kaiii i hele .'ii koria uhane, n 1 ike aku ka naau ia ia i kona wahi e; uiaha mau ai. Ua puni ia i ka. .poe | nhane inaikai, e niele uiau ana, i'| ; ,,; me!(; a Mose, a me kfvKeiki llipn. ma-! ,UM ' l ° ni:l,| na o Ziona. Iloko o ka' uialu ilihia o i«e keeiia uiake, ua lioololie no ka iiaau i na himeni i niele ia, c 1 na uhane.o ka poe pono, i hooh'eniolele-1 ia. Uoi hou mai no ka naau i ka ho-! nua nei, a ia kakou iho no, i ka ike ana • i ka maka o ke kupapau mai la ia. a) ia kakou ka manao i ko ke kiuo hele! ana, i ka hewa, i ka make a ine ka luakupap'iu, ua ike kakou i ki-ia pule e puka m::i ana, noloko niai o k i naau. "L niake au i ka make ana o ke inaUa uinikai, a e like hoi kou hope uie kona. M I ka wa e ku nua kakou ma ka .'u.ao o ka pahu iloko olaila ke kupapau o kp kanaka maikai oia no k i ma-iawa e rnao[>opo mai he maii mea nui k. ia, nu ka nanu e manao ai, o Kri?to,. a 'mc ! kona ola, ka make. ka aliaokio ana, ka lani, 5 me ke ahi paii ole. _ Ua «iio e mai ke kohu'o ko FJisaheta helehelena; aka o ke ano nui o kona maka, oia mau no. Ua noho niai la kona mau inakua nia ke poo o ka pahii Kupapau, a o kona kaikunane ma k v wawae. Ennwk,, ann k.rm 3 k„, lk!1 „ e ike knp»pau, »leha ae | a k(ma makai ka lani. Ua akaka ma kona

inaka, ka noke ;ma o knua nasu e aeaku i Ro ke Akua makemake; a o ka waimaka e helelei nna ina kona niaka ksi!'iko.ka tue » i akaka i kona kmminhn. a me koiia aloha. Ue nui iho la ka niakuahii.e, ane m&ule ia i ka eha in j ana o koiLa naau i ke kaawale nna o kana kaik iniahiue, i alolia jiono ia (» k i nawaliwali. a me kn palupahio konu kahiko aiia paha keknhi mea i inaliuahun'i kona kaumahā. nolaila hoi kekalii aloha iiui ana ia ia, a lue ka hooluolu ana. % Jlai!a no kekahi wahine makā niaikai. l in ia ka hoomaopopo aua o i>a hana, e ' poiio ai lakou a ua hele niai la oia io'ii iiei, i mai la, U E ke kuniu, ua oi aku ka hauoli o keia la i ko ke kanmaha <> ko'u niaiiao ;;ia iio i ko kakou hoa1 1iitii:lu ia Klisabe(a nui «r ka hauiili ! I ;> hiki aku la ia ina kahi kaumaha ! l>a, aole anei oe e manao pela ia I ' a: "' ; ■ ' ' | ' aku la au, t- No kuu ike ana, a ine ; kiiu hu(.!uhe ana'kn ia ia. ua niao!)oj<(» ; l'in i ko u ,r anao, iiiai e w.'.iho ana kniia j kiiio iuaaii< i. e r,<>ho pu nna k»>nn uliai'- k<> o l'anulaini, w;e kona Ola. l'a ahilia no ia ūi ia i koiia nōho aua ma- . iiei a ilaiia. ua komo aku iloi.o o na lianiili e it;au loa ana ma kona lima ak i i ' ■ J l e ai u l.i ka mnkiinhine. •'!•! ahonui : "rii. e ■:!i(.t;ui rr,:ū. i ka meti kahiko loa, • l,: ' M"P t! " !<»a au i kuu kahiko ana, h ; nie ke kaumaiia. I leaha ka'u inea e |H.i!o ai. I a hala akii la o Kii.v,heta. ° 1 ,iU •''"kaiiiahiiM' ua make ia. Auwe e kiiii kaikaniahine e. AoJe e j|-^ h,H ! :ik! ' « "• K ke Akuae, eahonui ; (){• 1,1 m/' Mku I vn-I, -K k-i w;>hine nlohaia I ()-ka u pu'e i ptiie il-o nei, oj ;l no ka jinea .'ona oluu e hoohalawai hou U i I is;hii «i Inkiiu iloko o ka lani. ka i la- * OKI ; lku , ll:;ihl '. k,,| a pu'e. (»ia no k i (i ra n.i i,i knu kaikaHiahiiie i |rnve ak'i »l ; nb A„.,. i;u f\:t ! 1 iku ,'!..,i,i,k, 1 1 P ' tKI «• i i na la " „ 1 u k ' l ' i, ;; k:,l.i - W..1 , , ,iiiu kaiia i \ Kau i i!,o ikeAkua, k imni ! '" " »" !n i k t knua kaiI k tinai,i'c !: , Jn Na ka KH u no i ; : ;;aw; mai, ~n ka Ilaku no i Inwe aku. ,o' w knlMlui he'e : | i ' ,lu ' kuo ° ko ha'i! il i! '«> !«• koj;a «?i- ---(> U L- a ' ' i:i ia mai. mu i V ' ° ,rI " n.aHih'i'. I a ;,vv ' 'H'i i ka i knii O'ih'i o hJI i' i"' ' k'iniu, nialia uit ,n f'7°. 1 k<lkahi hale pule ° * liele aiia i ka Ua heluhelu aku la au nia ka moku-

uu umikuiuamaha o Iob?i. Ua iiialii pouo iho la, i ka'u lieluhvtu ana. Ua luKiakaka iki aku la au i koia oiolo me ka lioojhU -aiia ia niau hua olelo i ka inakon kaikamahine hala aku la. Ua waiw ii ai uuikou ika uianawa-a uiakou i nolio ai iloko o k( k koe ta make. I iii ii ]a ua hoakoa. o uiakou,, 4v lle kanak i htiue wale 110 nu, ao!e i i'u ko kei i ao wniwai, o ka mea e poiio ni ko u kino i ke! i la, a me keia la, 'oia w tle no ka u. Aka o ko ii -nianaolaha ike ala iu i kela ao, aole' au kuai aku iiia Iko keia ao a p;lu. Oka waiwai! Ile niea aha la ia, ke nrle kakou i ke alohaia niai/ K hoomaikai i:t inai ke Akua., i kiiu hele ana i kela w'alii, a uie kei i wahk a i kuu walii e hele 'ai, ua lo la ifo k i ilaku ia'u a e hoomaikaiia'ku kona iuoa hemolele, eia no ia, i nei ila, mawaeua mai o ka poe ola, a me ka m ike. l a ike pono no wau he me \ maikai no kakou e nolio maanei" lJa olelo mai kekaiii |me e nr -o tak<i!i, r )»oike aaa me ka olu<)lu, i aa hana maikai, a ke kaiKam ihine a ka iuea han vi hipi i haua i. Ua hoike mai na lioahanau a pau i kek-ahi luau mea pouo o koua noho ana ilokoo ke alohaia mai lua uo nnlaila kekahi wahinn o|>iopiiV, ao!e <ma iwakalua makahiki. a he ho ihauau ia no ka uiea i make. I\v waiii kaikamahine liio i ka h alea no i a i kei i olelo aua il liia, ua mauao uui iho la ii. Mai ia hope iiiai ua lohe au, ua !oaa ia ia ka mea maikai, aole ia e laweia ku mai ona aku. Iv, ii;» likeole ka makou hana i hnna'i ine ka kekahi poe e liaua i ke kauii ima oke kupapau. Ile mea inau palaka wale .iho i;o, h«* r»hiolu oh», a he naaupo wale, kfi la!iou noho ana i.oko ka hale o ka m**a i uiake. Ua iiiaha ae ia na makua i ka rn>lcon <*ielo aua. lie mea oluoiu loa, a mnkoa i o!elo ?»i iko laua naau. Me he ola hou aii'i o \i'X laua kaikamahiue ia iua'kou i olelo ai ia ia. Ilokoo ka uaiuuika e kahe ana, ua ikea no ka aka iki, mama ko laua mau heleheleua, i ka laua lioo r o!ie ana i ka leo o na hoahanau, e olelo ana ma ka inaikai o ka laua kaikauiahine, ma ka maik ii hoi.o ka mea nana i hoolilo ai i ka laua kaikamahine, i i[)u ahouui, a hoolilo hoi ia ia i mea, nana e haua i k:r inaikai nui wale, no na uhaue o koua poe hoahanau. Ua'hiki mai Ia ka manawa e liele aku makou ika hale pule A hele au * nana hou aku i ke kupapau. Ua nui na mea i kohn ia ma kona helehelena, na inanpopo ilaila kona hele aim'ku ilokti o ka oluolu, Ha nnu ho ka oluohi ma kona inaka, a ua hoike mai no ia i ka maikai o ka hele

• ana'ku o kona uhane. Ua waihoi,» ' mai la il< k»o ka pahu na lau, ame ua pua, pela ka hana ana a ko laila pne. Me he «ahine,mare la no ia, iloko o ka iiinnao, e hele nna'ku e halhwai me ke ,kane niare, he mau pua inae wnle no ■ ki'ia, aka i!<»k<»o laila, uianao iho la au i ko l'ara<laiso pua inae ole, kalii e in ili i m iu aiia koiia uhaue inake ole. Ua hoomanao iho la au i kaua mau : huaoleio hope |<»a, a'u i lohe ai, a mahalo ae la ko'u naau i ka inauao maikai."ua aleia ka mnke e ka laiiakila." i I kuu liele,ii)nlie ana'ku, i ilio la ko'u naau, "K kuu kaikaiuahine alo--11-1i i, e malu kou uhane, a me ka ma- ' nao aua'kii ia oe, a haiawai hou k.iua i kela a<» m')ikai!" ) A liuliu iho la. ua inakaukau ka poe l hele. Ua oliiolu loa ka naau. ik i mai nao ana ika nui oka poe malama ika pouo.io iloko o ku uliaue, e lialiai aua » mahope .o' ke kupapau. Uookahi no I mile. noi iki aku oka hele an'a. MaI nao iho la au, nie lakoii nu e hele ai, i k<» l ilaiu hele malie ana ku. i Ma!i<»pe ilio <» ke kupapau i liele inai ai na makua iiloluii i, ua hele kolo no laua, iio ke kaliiko ana, e iie ana nV. hoi, 110 ke nl<»hn mai o ka naau. I ka . ike aua'ku ia laua, ea, ua pihn ka nnau i ke- aloha, n me ka inalialo. Mahope mai o I nia ko I.uih uiau hoahanau, n ' niahope lo i niai kekalii maii makaniaka i hele ai. | U i hele iki aku niakou, ao ka poe •ii'i'iope loa uini. ua inele' mai lakou i k< k ihi uiole 11 • * ke kanu ana o ke kupaii iu. Aole o'u manao he niele kekalii aka lilo poiio aku la kou naau ilailn. \'i!<- uu' i houluoluiue kei-i hiuieui ana. U i ike maopopo i i o ka walii kaauale ' i'nwaho ka liie.i i maikai ai ka leomele, <.i i ka makou i ike-pono ilnila. ll<> Mlanui maikai, he walii innhaloia, kalii a i'iakou i hele :.i; aia no ia malalo ae <» ka paii, malaila i nakilo mai ai ka leo <> ka poe e inele nna, me Ue inea la <• olelo kike.ana me ka leo o ka poe ue aloh.-i. Ua lolie ia inai ka hele kupa- • pau, mai Ka hale pule niai. n oia kekalii iiu' i i uiahualiua'i ka manao alolia lo.Ueia liina pono. I Ua hala kekahi mau hale ia makou, a i i mak.OM i ma ilo ae ku aloha niai la k<»!aila poe kanaka. Ma ka inakn o la- | kou ua il";ea ke aloha o lakou i keia kaikainahine i make. Ua hooinaiia iki no ka pne mele, a inele hou aku no pela lakou, a liiki aku makou i ka hale [iiile. Aole e hiki ia'u e hoomaopopo ke ano o ko'u naau i keia niele ana. Akahi no ua ike au ia hana nna. Ua h(M)iirinno iho la au i ka poe kahiko, a me ka hooinana pono a ka poe kahi-

k<>. *l ; a makeniake au e hana nui ia niai kela haua. He mea ia e liooalal aUilia iloko o ka hooinaim ana. Aia lawe pi»no io inai ka inel*» iloko o ka hoomaila ana, a lilo ia i ine.'i nialialo loa, a oia no kekahi o na uiea kokiia iluko o ka hoohuli ana o kanakn nia ka pono io. Aole e hiki ia'u e hooakaka ina inea e luiuoli ai, mahope ai o ke alalioii aiu», I ka aiea e hui hou ui ke kiuo ine k:t uhaue: aka o ko'u manao e mele i ke niele, a me ka liiiiieiii iii'iikai ma ka v ahi i iiooiianiia i ko ke kanaka lioolohe ana. A liuliu, hiki al»u iiiakou i ka hnle pule. Ua hmilohe pono ia niai ka o!e----l<» pule. me ka oi.iio o ka manao aloha. I'a mele iho la makou i ka hiineni a Kii?abeta i lioike t'a haua pono ia mai iia iui>a a pau, me ka oiaio, a iw ke aloha o ka nanu. l.'a waiho aku la iuakou i ke kino 0 ko inaUiHi hoahanau i ka luakupapau. nie ka niaopopo o ka inanao, e •ilalmu mai ai oia, mni ka make mai. Iloko olaila ua kau ia mai ka paku hookaawale no keia manao. l'a hele aku la no ia. aole e ike hou ia mai ia inaaiiei. Aka e ikea hou 110 ia t ka la iua> liope. ma ka Imia akau o kona mea ho<;la. a e ikea'i ilaila, i mea hoonani aku 1 ka Ilakii, i mea malialoia, 110 kona ahonui. a ine kona hikomaik.ii. K, ka mea e heliilielu aiia i keia olelo, ka mea waiwai. a me ka mea liune. peliea la kana. E ikea au;uiei kaua ilaila? l'a hoouluia anei kaua i ka inanao lioohaahaa : a kahikoia hoi i ke kapa mare o ko ka Haku niaikai? l/a liuliia mai anei kaua, niai ka nuilania ana i na kii l«*o olf, i ke Akuu olar l.'u maop<»po anei ia kaua ka mele, a e holo ana i ke Ola*'—i ka nie lako nui l«»a. i lo:ia mai ka hikonnikai, a mr> ka ikaika? K o!a ana anei iloko o'ha'? Nona anei ko kaua pono a pau' Oia anei ko kaua mea a pau, iloko ona mea a pau"? () kana nnei ka uiea "nalowale a lona hou ia :nai?" u ka mea niake <»la hou ia niai?" īv ka inen li'ine. e hel'ilielu ana i keia olelo. () ke kaikamahiiie a ka inea lianai hipi, he inea hune no ia, a he kaikamahine na ka mea hune. lloko o l iila ua like pu olua me ia. Kn, ua like pu anoi oe nie i.i il<»ko <> Krist<".' l 'a lako anei oe iloko o ka īuanao i<>? Ua wailioi i nku aiu i nou ka lei alii? Ke kau nei anei oe i kou naau ma ka waiwai o ka lani? Kola, ea, e heluhelu hou oe i keia olelo, ahiila pnle ikaika oe i 'ka mannoio i maikai like'. lna no ka lokomaikaiia mni, e aloha ana oe i kou Ilaku, nana i hoola i ke kaikaniahine a ka men lianai hipi, nie oe. 110 ke aloha, a me ke ahonui, a me ka

malu. l T a lo;ia kou liaawi ana ma na wuhi maikai. nou 110 ka wniwai pono i io. E hooikaika oe mahope o ka Ha-| ku. E mnlaina oe i kou uliane, iloKo oke alionui. O kaua pu ka i hele ilvoi nei i ka luākiipapau o ka mea inanao i io, a nnke. E ImwWiaika «ku oe. a i ; ka hopena: uo ka niea e loaa auanei ia oe ka maha, a e ku akvi ai oe i koui wahi i ka liope o na la. i