Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 19, 16 September 1835 — Page 145

KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 1. HONOLULU, OAHU, SEPATEMABA 16, 1835. Pepa 19.

KA MANAO NO KA MAHINA HOU.

Nona ka makemake e ola na kanaka a pau, a e hooiaio hoi i ka olelo oiaio." - Timoteo ii. 4.

                No ke Akua anei ka makemake e ola na kanaka a pau? Oiaio, nona no. Nui na mea e moakaka ai kona makemake malaila. E noonoo kakou i kekahi mau mea ana i hana'i i pakele ai lakou i ka make, a i ola mau loa ko lakou uhane.
                1. E nana oukou iluna, aia ka la, a me ka mahina, a me na hoku? No ke aha i hohola ke Akua i kona nani maluna o na lani? I ike na kanaka a pau loa i kona nui, a me kona mana, i makau lakou ia ia, a i makemake lakou ia ia.
                2. Ua haawi mai ke Akua i kana olelo. Malaila, hoakaka mai ia i kona ano, a me kona maikai a pau loa. Hoomoakaka mai no ia i kona kanawai, a me kana mau kauoha. Hoomaopopo mai oia malaila i ke ano o ka lani, a me ka pomaikai o ko laila poe. Hoakaka mai no hoi ia i ke ano o kela ao ino malalo ma ka po, a me ka poino nui o ka poe a pau ma kela ao. Hoakaka mai no ia i na mea a pau loa a kanaka i hana'i i ola lakou i noho pu lakou me ia ma ka lani.
                3. Ua haawi mai ke Akua i kana Keiki, ia Iesu, i kalahala no ka poe hewa.
                Eia ka makana o na makana a pau loa. Eia ka mea kupanaha ua lilo o Iesu ke Keiki mana a ke Akua, i kanaka, a ua ae aku ia i ka make, i ka make ma ke kea, i pakele ai kanaka i ka make, a i loaa mai ia lakou ke ola mau loa. A ua make ia no na kanaka a pau loa mai kela kihi o ka honua a keia kihi. Pehea, aole akaka anei ia "nona ka makemake e ola na kanaka a pau?"
                4. A ua haawi mai ke Akua i ka Uhane Hemolele, ke Kumu e ao mai i ka naau o kanaka a e hoakaka i ko lakou hewa. Haawi mai no i ka la Sabati, i lohe pinepine oukou i ko oukou hopena. Haawi mai no ke Akua i kana poe kauwa e kuhikuhi imua o kanaka i ke ala e hiki aku ai i ka lani, e hooikaika ia lakou e hele malaila. Nani no hoi ko ke Akua ahonui. Kakali mai ia i kela makahiki, keia makahiki i ko na kanaka huli ana, mai ka hewa i ka pono, a i kona kali ana, kahea mai ia, "E huli, e huli, no ke aha oukou e make ai?" Pehea, aole akaka lea anei ia, aole ke Akua makemake e make kekahi? aole akaka anei ia, "nona ka makemake e ola na kanaka a pau?"
                "Nona ka makemake e ola na kanaka a pau." Aole ola anei lakou a pau? Aole. I ko'u heluhelu ana ma ka olelo a ke Akua, a i ko'u nana ana i o, a i o, ua moakaka ia i ko'u manao, ua make ka nui o kanaka. I mai la o Iesu, Mataio 7. 14, 15. "He akea ka ipuka, he palahalaha hoi ke alanui e hiki aku ai i ka make, nui wale ka poe e komo malaila. Aka, he pilikia ka ipuka, he ololi no hoi ke ala e hiki aku ai i ka ola, kakaikahi wale ka poe e loaa'e ia." Pehea i ka wa kahiko? I ka wa Noa, ua nui na kanaka, ua manao ia, aole kanaka i keia manawa. Aka, pau loa lakou i ka make, o Noa ma wale no i koe. Nui na kanaka ma Sodoma, aka, ua make lakou i ke ahi, o Loa wale no i make ole. Nui ka poe mamo a Iseraela i hele pu me Mose, mai ka aina o Aigupita mai, aole nae lakou i komo iloko o Kanaana. Elua kanaka wale no o lakou ka i komo! Pela, mai kela manawa mai, a hiki loa mai i keia wa e noho nei kakou. Kakaikahi ka poe e ola - o ka nui o kanaka, ua pau lakou i ka make. E like me ka oiaio o ka ke Akua olelo, pela ka oiaio o ka olelo a'u e hai aku. I kela la, keia la, i kela hora, keia hora, e poho ilalo iloko o ka lapalapa ana o ka ahi pio ole na kanaka he nui loa. He mea kaumaha loa keia! No ke Akua ka makemake e ola na kanaka a  pau, aka e make mau loa ka nui o lakou. Pehea keia?
                1. Make ka nui o kanaka i ko lakou hoowahawaha ana i ka olelo a ke Akua. I mai o Iesu, "Ua hiki mai ka malamalama i ke ao nei, a ua makemake ae nei kanaka i ka pouli, aole i ka malamalama, no ka mea, ua hewa ka lakou hana ana. Pela ka poe ka i make i ke kaiakahinalii. Ua lohe pinepine lakou i ka olelo a ke Akua. Aole nae i malama. Pela ko Sodoma, a me Gomora poe. Hoowahawaha lakou i ka oleloa Lota i hai aku ia lakou. Pela ka poe mamo a Iseraela, a pela ka poe a pau i lohe i ka olelo a ke Akua, aole nae lakou i malama.  Manomano ko lakou hewa, a he mea kaumaha ko lakou make ana.  He hapa ka make ana o ko oukou poe kupuna, he nui loa ko oukou, e na kanaka o Hawaii nei, ke lilo ole oukou i poe haumana na Iesu.
                2. Make kekahi poe nui loa, no ka molowa a me ka puniwaiwai o ko Iesu ekalesia.