Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 19, 16 September 1835 — KA MANAO NO KA MAHINA HOU. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA MANAO NO KA MAHINA HOU.

Nuiii k.i nnkeuiaWe e oi* im kannk.'i a pan, a e hooiaio b>i i ka olelo oiaia.**—l. Titaoteo ii. 4. No ke Akua anei ka makemake <> ola na kanaka a pau? Oiaio, nona no. Nui na Mi e moakaka ai Uon.i makemake nmlaila. E noonoo kakou i kekahi mau mea ana i iiana'i i pakole ai lakou i ka make, a i ola mau loa ko lakou uhane. 1. K nana oukou iluna, aia ka ! i. a mo ka mahina, a me na hoku? -V» k<> aha i hohola ke Akua i kona nani maluna o na lani? I ike nakaiiaka a pau loa i kona nui, a me kona mana, i inakau lakou ia ia, a i īnakemake lakou ia ia. - Uahaawi mai ke Akua i kana olelo. Malaila, hoakaka mai ia i kona nno, a me kona māikai a pau loa. lloomoakaka mai no ia i ko>ia kanawai, a me kana mau kauoha. lloomaopopo mai oiamalaila i k(> ano o ka lani, a me ka pomaikai o ko laila poe. Hoakaka mai no hoi ia i ke ano o kela ao ino nialalo ma ka po, ame ka poino nui o ka poe a pau ma kela ao. Hoakaka mai no ia i na mea a pau loa ;1 kanaka i hana'i i ola lakou i noho |'u lakou me ia ma ka lani. Ua haawi mai ke Akua i kana K«»iki, ia lesu, i kalahala no ka l»oe hewa. Kia ka makana o na makana a pau loa. _ Eia ka mea kupanaha ua l'lo o lesu ke Keiki mana a ke

Akua, i kanaka, a ua ae aku ia i kft make, i ka make ma ke kea, i pakele ai kanaka i ka make, a i loaa mai ia lakou ke ola mau loa. A ua. make ia no na kanaka a pau loa mai kela kihi o ka honua a keia kihi. Pehea, aoleakaka anei ia "nona ka makomake e ola na kanaka a pau? M 4. A . uahaawi mai ke Akna i ka Uhane llemolele> ke Kumu e ao mai i ka naau o kanaka a e hoakaka i ko lakou hewa. Haawi mai no i ka la Sabati, i lohe pinepine oukou i ko oukou hopena. Haawi mai no ke Akua i kana poe kauwa e kuhikuhi imua o kanaka i ke ala e hiki aku ai i ka lani, e hooikaika ia lakou e hele malaila. Nani no hoi ko ke Akua ahonui. Kakali mai ia i kela makahiki, keia inakahiki i ko na kanaka huli ana, mni ka hewa i ka pono," a i kona kali ana, kahea mai ia, "E huli, e huli, no keaha oukou e make ai?" Pehea, aole akaka lea anei ia, aole ke Akua e make kekahi ? aole akaka anei ia, 4i iiona ka makemake e ola na kanaka a pau?" "Nōna ka makemake e ola na kanaka a pau." Aole ola anei lakou a pau? Aole. I ko'u heluhelu ana ma ka olelo a ke Akna, a i ko'u nana ana i o, a i o, ua moakaka ia i ko'u manao, ua make ka nui o kanakn. I mai la o lesu, Mataio 7. 14, 15. "lle akea ka ipuka, he palahalaha hoi ke alanui e hiki aku ai i ka make, nui wale ka poe e koino malaila. Aka, he pilikia ka ipuka, he ololi no hoi ke ala e hiki aku ai i ka ola, kakaikahi wale ka poe e loaa'e ia." Pehea' i ka \va kahiko? I ka wa 6 Noa, ua nui na kanaka, ua manao ia, aole kanaka i keia manawa. Aka, pau loa lakou i ka inake, o Noa ma wale no i

koe. Nafiut kenaka ma Sodoma, aka, t»a make lakou i ke ahi,o Lota waieno i make ole. Nui ka poe mamo a Iseraela i heiepu me Mose, mai ka aina o Ajgupita mai, aole noe lakou i komo iloko o Kanaaiia. Elua kanaka waleno o lakou ka i komo! Pela, mai kela inanawa mai, a hiki loa mai i kiitiwa enoho nei kakou.. Kakaikahi ka poe e ola— 0 ka nui o kanaka, ua pau lakou i ka make. E like me ka oiaio oka ke Akua o|elo,pela ka oiaio o ka olelo a'u e hai aku. I kela la, keia la, 1 kela hora, keia hora, e polio ilalo iloko o ka lapalapa ana o ka ahi pio ole na kanaka he nui loa. He mea kaumaha loa keia! No ke Akua ka makemake e ola na kanaka a pau, aka e make mau lda ka nui o lakou. Pehea keia? 1. Make ka*nui o kanaka i ko lakou hoowahawaha ana i ka olelo ake ,*lkua. I mai o lesu, "Ua hiki mai ka malamalama i ao nei, a ua makemake ae nei kanaka i ka pouli, aole i ka malamalama. no ka inea, ua hewa ka lakou hr,na ana. Pela ka poe ka i make ik. kaiaknhinalii. Ua lohe pinepine lakou i ka olelo a.ke Akua. Aole nae i malāma» Pela ko Sodonia. ame Gomora poe. Aoowahawalm llakou i ka olelo a Lota i hai aku ia lakou. Pela ka poe mamo alm - raela, apela ka poe a pau i lohe i ka olelo a ke Akua, aolo nao lakon 1 malama. Manomano ko lakou hewa, a he niea kaumaha ko lakou make ana. He hapa ka niake ana o ko oukou poe kupuna, he nui loa ko oukou, ena kanaka o llawaii nei, ke lilo oleoukou i poe haumana na lesu. , 2. Make kekahipoe nui loa, no ka moloiea a me ka puniieaiieai o ko Icsu tkalesia.

Kokoke i ka wa o ko lesu pii ana iluna, haawi aku ia na kana poe haumana i keia kauoha. hēle aku oukou i na aina a pau, e hoike aku i ka olelo maikaina ko ke ao nei a pao loa." A lohe ka poe lunaolelo, hele lakou ia aina aku, ia aina aku. £ hai aku i kanaka a pau i ka lesu olelo; aka aole nui lakou, aole liuliu ko lakou nohoana ma k«a ao. A make lakou lilo koke ko ka ekalesia i poe molowa. Ao!e«ninamina ko lakou naau i ka 'noho naaupo ana, a me ka hana hewa ana, a me ka make mau loa ana o ka nui o ko lakou poe hoahanau. Nolaila, nui loa ka poe i poho ilalo i ka po, ma keia aina keia aina. Nolaila, ka noho ana o ka nui o kanaka ma ka pouli a nae ka malu o ka make, i keia manawa. I ole ka pqe ekalesia makemake nui i ka waiwai o keia ao, i ole lakou molowa i ka malama ana i ka.lesu kauoha, he mea e ke ano o ka honua. I malama pono ko ka ekalesia i ka lesu, ua lohe na kanaka a pau mamua i kanaolelo, aua lilo paha ko Asiapoe a me ko Aferika, a me ko na moku puni a pau 9 na moana i poe Kristiano. Aloha ino i ka make ana o ka nui o kanaka i ka pololi. Hoomakaukau ke Akua i ai na lakou a pau loa. Aka, aua ka poe ekalesia, aole haawi aku na lakou. Alohaino, ikanoho ana o ka nui 0 kanaka iloko o ka pouli. Hoomakaukau ke Akua i ka malamalaina no lakou a pau loa, aka aua ka poe haipule aole haawi aku na ko lakou poe hoahanau. Aloha ino i ko lakou noho ana ma ka hewa, a me ka haumia. Hoomakaukau ke Akua i ka mea e pau ai ko lakou haumia o ka naau, a maemae, a lilo lakoui poe makaukau e noho pu me ke Akua ma ka lani. Kauoha mai ia i kona poe kanakae hoakaka 1 na kanaka a pau i keia mea—aole lakou i malama. I ko iakou make ana, nowai ka hewal Manao uūku iho. 1. E ka poe hanau hou ole ia, ma keia pae aina. Ua lohe oukoui ko ke leo. Ua ike oukou i

ka malamalama nui ttfti k& lani mai. Mai boow^wahs ? i W Akua ame kana' oielo. Mai eplio:' hou ma ka hewa o make anaae» oukou,. A i ko oukou make ana no oukou wale no ka hewa. E pono oukou ilalo lilo loa iloko o ka la|»alapa ana oke ahi pio ole. He hapa wale noka make ana o ko oukou poekupuna. 2. Eia ka manao i ka poe hoahanau. Ua iohe oukou iko ke Akua inanao, a me kona makemake e hoola i kanaka a pau loa. Aua lohe oukou, aole ola lakou, kakaikahikapoe i ela. Pehea ko oukou manao i ka make ana o ka nui o kanaka? Ua kaumaha, ua ehaeha anei ko oukoumau naau? I ole pela, ua moakaka ia, aole oukou poe haumana na lesu, he poe paakikio ka naau, he poe kahiko no. Ina kaumaha ko oukoumaunaau, e haaleleoukou i ka molowa, a me ka puni waiwai, a e kokua mamuli o ka ke Akua hana ana, mamuli o kona I ■ hoolaha ana ika lesu olelo. Pehea e hiki ia oukou ke hana pela? Penei. £ hanai oukou i kc poe kumu a ke Akua i hoouna mai ai e noho pu me oukou. £ haawi aku na lakou i na mea a pau loa e pono ai ko lakou poe kino. Eia ka mea a oukou e nana'i e kokua aku mamuli o ka ke Akua hana aba. £ia ka makemake o ka poe haipule ma Amerika. Eia ka iakou kauoha mai ia makou"E imi maHawaii i na mea e pono ai ko oukou noho ana, i huli makou i kekahi «ina naaupo loa." Pehea, ena hoahanau, ke manao nei anei oukou e hana pela? E hiki ia oukou ke kukulb i na hale nani, a ke kuai i na lio, a me ia mea aku, ia mea aku. Aole hiki anei ia oukou ke hanai i ka oukou poe kumu? Alohaino. J. S. G.

Kalu aaha, Sept. 7,1885. Aahea oe, e ke kaikuaana) e Tine)Oi: Ua loaa paha ia oe ka palapala au i houka aku nui nou. Ua akaka ma ia ko makou noho ana o kela manawa, aka mai ia hope mai he mau mea hou mai no. Eia kekahi. Ua lohia o kuu wahine

!ka mai, he nai nui, he wda, ahe Mphi loa he ulaula na maka, a he hui ke kino a puni< aole moe i ka po oka oni wale iho no, aka ua maha ia 1 keia raau la, no ka lokomaikai wale nai o ke Akua. Eia hoi kekahi. He Hoike oke kula kamalii, he meahou ia ma Molokai nei. Aele i ioaa ia nmkou e like mamua. O na kamalii wale nō aole hoike'pu na kanaka maku£ me lakou. Maioko o ka halepule ka hoike ana.ua lehulehu, hookahi paha lau. Ua hele makaukau mai no. He maikai no ke kapa o lakou a me na»papale o na kaikamahine. Ua hoike mai ma ka A kekahi poe, a ma ka Hoikehonua kekahi, ama ka kekahi, ama ka Helunaau kekahi. He akamai ho kekahi poe. Mamuli pela paha lakou a pau. Eia hoi kekahi. Ke hooikaika nei na kanaka e hana i hale pule hou no makou, he hale nui no. Ina o lehova kekahi pu me makou e paa koke paha ka hale. H. R. H.