Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 23, 11 November 1835 — Page 182

Page PDF (828.74 KB)

182  KUMU HAWAII. (NOVEMABA,

 

holo na kaa me ka ukana, mai Waialua a hiki i Honolulu.
                Ma na aina naauao a pau, he nui ka manao o na 'lii a me na kiaaina e hana i na alanui maikai a pololei,--kahi e holo ai na kaa a me na lio. I ko lakou manao, o ka nele i na alanui maikai, he mea ia e maopopo ai i ka naaupo o ka aina, i ka ilihune a me ka  molowa o na kanaka a me ka puniwaiwai o na alii.
                Ina ekolu mau alanui maikai a nui ma Oahu nei, ina ua makaukau paha malaila. Eia paha kekahi ala mai Honolulu ma Waikiki a me Kailua a me Koolau a me Waialua a me Waianae a me Ewa a puni ka moku. Eia hoi ka lua ma Nuuanu a iho i ka pali, e pono ai i ka hololio ana a me ka lawe ukana ana ma Koolau. Eia hoi ke kolu mai Waialua a hiki ia Ewa, alaila huipu me kela ala e puni ana i ka moku. Ina i makaukau keia mau ala nui ina ua maopopo iki kekahi naauao o ko keia aina.

EIA KEKAHI MEA E NOONOO AI NA ALII.

                I ko Iuda Isekariote manawa e hoolei ai i ka moni ma ka wawae o na Kahuna, ua olelo lakou, "Aohe pono ke waiho aku ia mea me na moni laa, no ka mea, o ke kumu keia i kuai ai i ke koko." Mat. 27:6.
Ua manao na kahuna a me na'lii o na Iudaio, aohe pono e lawe no lakou i ka moni, i ke kumu kuai i ke koko; nolaila ua hoolilo lakou i ua mau kala la i mea e kuai ai i kahi mea e oluolu a ka aina. Ua kuai lakou i aina i kahi e kanu ai i na kupapau o ka poe malihini.
                I kuu heluhelu ana i ka palapala hemolele, ua manao au aole i makemake na kahuna pule a me na alii o na Iudaio e lawe no lakou i ka uku no ka pepehi kanaka a me ka aihue a me ka moe kolohe; ua manao paha lakou he haumia. E nana ia Iosua 7: 24, 25 a me Kanawailua 22:24, a me Ma' 27: 6, 7.
                Ke kanalua nei au no ka pono o ko na alii ai ana i ka mea i loaa mai no ka hana kolohe ana.
                Ua lohe au, ua ai na alii i ka puaa o ka mea moekolohe me ka manao he mea ia e pololei ai i kana hana ana, aole hoi i kanalua na alii e kuai i ke kapa no lakou me ke kala i ukuia mai no ka pepehi kanaka ana, ka inu rama ana, ka aihue ana, a me ka moekolohe ana. Ua manao na Iudaio aole hana ia mea. Ua pono paha i na Alii e noonoo malaila.
                Eia kekahi mea maopopo. Ina i uku mai ka poe hewa i ka hana ma ke alanui ina aole e ai na alii i ka uku o ka pepehi kanaka a me ka moekolohe; ina, aole hoi e hiki i na kanaka e olelo mai, he mea puniwaiwai wale no, ke kanawai na ka moe kolohe ana.
                Henui kuu aloha i na alii a me na makaainana, ma Hawaii nei; a he nui kuu makemake e noho lakou me ka naauao a me ka hihia ole, imua o na kanaka a imua o ke Akua hoi; i ola lakou ma o Iesu la.
                Oia kuu mau mea e hoakaka ia oukou, i lohe like kakou i noonoo like kakou ma na mea e pomaikai ai ke aupuni a me na alii a me na kanaka.
Na'u na EMEKONA.

NO KA HOOLEI ANA O KEKAHI WAHINE.

LAHAINALUNA, Okatoba 24, 1835.
                E ko'u makamaka e, e Mr. Tineka.
                Ke hai aku nei au ia oe i kekahi mea i hanaia ma Maui nei i keia mau la. He wahine ua hooleiia i ka pali, aia ma Haiku i Hamakualoa, kahi i hooleiia ai; na kana kane ponoi no oia i hoolei i ka pali. Ouhaloa ka inoa o ka pali i hooleiia ai, aia no ma kahakai o Haiku ia pali. Penei ke ano o ka hoolei ana.
                A i ka la 18 o Okatoba, hoomai iho la ua kanaka la, he wela ka mai i hoomai ai. A i ka po ana iho o ua la 18 la, wehe aku la kana wahine i kona kapa a moe pu iho la laua, a hiki i ke aumoe, hiki ae la ka mahina, alaila hoala ae la ke kane i ka wahine, me ka i ana aku, E hele kaua e auau, no ka mea, ua wela wau."
                Alaila i mai la ka wahine, "Aia no ka wai maloko o ka huewai o kaua, e ninini aloko o ke poi; alaila auau iho oe."
                I mai la ua kane la, "Aole au e oluolu ia wai, aia ko'u wai e oluolu ai, o ka wai luu ma ka halokowai, e hele kaua e auau au." Ae mai no ka wahine.
                Alaila hele aku la laua a hiki i ka pali, i mai la ke kane i ka wahine, "Mamua ae oe". Ae aku no ka wahine. A iho iho la laua a waena konu o ka pali, hoomai hou iho la ua kane la, i mai la i ka wahine penei, "Mania mai la kuu wawae la, e lomi mai oe." Ae mai no ka wahine.
                Alaila noho iho la laua ilalo, noho mua iho la ke kane ma kahi papu o ka pali, a noho mai la ka wahine ma kahi nihinihi o ka pali, a lomi iho la i ka wawae o ke kane. A liuliu ka lomi ana, ua iho la ka ua, alaila, i mai ka wahine, "Ua i aku no au ia oe, e auau ma ka hale, i ka wai o ka hue. Koi no oe e iho ilalo nei.
                I mai ua kane la, "Aole au e oluolu ia wai, aia ko'u wai e oluolu ai ilalo, e iho kaua." Ae mai no ka wahine.
                Ku mua ae la ka wahine, a haliu aku e iho ilalo. Alaila keehi koke aku la ua kane la ma ka poohiwi hema o ka wahine. O ka haule no ia i ka pali a make. Alaila, hoi koke mai la ua kane la a ko laua hale, hoomai loa iho la ia ia iho e like me ka mea i make. Hele mai la kona poe makamaka e uwe ia ia. Mai ia po a ao; a i ke ao ana ae o ua po la, iho iho la ke kaikunane o ua wahine la e lawaia, a ike aku la oia e waiho mai ana kela iwaaena o na pohaku oioi. Nana aku la ia, ua ano e kona helehelena, ua eleele loa na maka a me ke poo. Manao ae la ia ua lapu mai ka makuwahine o laua ia ia. Hopu iho la ia i na pohaku e pehi aku ia ia, ike e oia i ka oni iki ana ae, haalele oia i na pohaku, neenee aku la ia, a ike mapopo iho la, o kona kaikuwahine no. Uwe iho la ia, a waha'e la ia ia, a hoihoi aku la ia ia i ka hale, a kiiia ke kahuna lapaau.
                A hoomoeia iho la ua wahine la e ke kahuna lapaau maluna o ke koali i kuiia, a hookahi paha hora o ka waiho ana, alaila ola ae la ua wahine la. Ua manao na kanaka i naauaua ua wahine la no ka mai o kana kane; oia kona mea i lele ai i ka pali. I aku la lakou ia ia, "No ke aha la oe i lele i ka pali?" Alaila hai mai la ua wahine la, "I hooleiia no au e kuu kane." Alaila, hai maopopo mai no oia i keia mau olelo a pau. Auhea oe, ua hele aku au e nana i ua wahine la, ua ike au i ka pali 13 1/2 anana o kona wahi i lele ai. Ua paapu kona wahi i haule ai i na pohaku oioi. Ua kamailio pu au me ua wahine la, ua manao au ua ola ia, a ua hai mai oia ia'u, aole ia e make. I ka maua kamailio ana, i aku au ia ia, "Na wai oe i hoola mai?" I mai la kela ia'u, "Na ke Akua," I aku au ia ia, "He oiaio no, nana no oe i hoola mai. No ia mea la ea, e manao nui aku oe i kou mea i ola ai." Auhea oe, ua kiiia ke kane, e paa i ka hao, a ola ka wahine, alaila laweia mai i Lahainalalo nei e hookolokolo ai.
                Aloha maikai oe iloko o Kristo Iesu ko kakou ola.
DAVIDA MALO.