Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 25, 9 December 1835 — NO KA ONA. [ARTICLE]

NO KA ONA.

Lahaina, Nov. 16, 1835. Auhea oe e ke Kumu Hawaii.— Ke noonoo nei au i kekah} hewa nui ma Hawaii nei. I ka wa mainua, aole au i manao, he inea hewa ka puhi baka; i keia wa, ua maopopo loa iau. Eia ka hewa i maopopo ia'u, he mea ona ia, akahi; he inea niake, elua; he mea e pau ai ka waiwai, ekolu; —he mea e hakaka ai kanaka, aha. Ua ike maopopu wau i kaoiaio o keia mauhewa. Ua ikea no mai o a o. E hai aku no wau ia oe i kekahi maū mea au i ike ai, a na'u, no e hai aku i na kanaka o Hawaii nei. HE PACAHI MA KOHALA. llc luwahine ka mea nana ke ahi. He ahi baka. I ka po, hele na kanaka i ke kiai ai. Koe o ka luwahine ko ka hale. Hoomoe iho la i ka welu ahi ma ke poo ona, mai kapuahi a hiki ka paia o ka hale. Hiamoe iho la ua luwahine la. mai la ke ahi o ka weli» a hiki ka paia o ka hale. Wela'e la ka hale. Ala ae la ka luwahine ike, ua wela, kokolo Wela iho la ke kua i ke ahi o ka

p«K«a km)»ale. Aole |»e i in*]te. U'olaao rae ka iiii», me he 1«. A «ki la kekaM«6aß(Udiehale, wela kekahi keiki a make loa. Pau ia mau aina ekol»; pau kaai e kokoke mai ana t a me kauhale o ia mau aina ekolu. Oia ko Kohala make a'u i ike ai. EIA KO KAUPO. He poe i hooukuia i ka malama o Feberuari i ka makahiki o ka Haku 1835. hana ana i ka ala, kekalii poe o lakou. He luwahine me ka moopuna ko loko o ka hale, e olala ana i ka baka maluna iho oke ahi. No ka baka i hoaia'i ke ahi. Nui ae la ka lapalapa oke ahi. I mai la kekahi mawaho, "Wela ka hale." Nana' e la ua luwahine la, e a ana iluna o ka hale. Wela ka luwahine ma na kuli, a hiki ole i ka hele a me ka moopuna ma ka poohiwi. Pomaikai ko laua ola ana, na kowaho i kii mai ia laua. Aika po alua paahao kinohi, laweiamai ua keiki pauahi la; na'u i kauoha aku e lawe mai. O ka luwahine, aole i hiki mai, no ka pono ole ke hele mai. Iko houluulu āna kuhikuhi aku au ia lakou i ka me i ola mahunehune, mai loko mai o ka hale i wela i ke ahi baka. Oka poe i maopopo, he mea make ka haka, kokua mai la mamuli o ka'u hoike ana no ua keiki la i pakele ai mai make i ke ahi baka Eia ko'u manao no lakou, Aole lakou i waiho wale ia. Ua aoia'ku e haalele i ka baka, a e hoolohe Ika ke kumu. Kena aku au i na kumu e uhuki i ka baka. Ua uhukiia ia mea a hiki i na mokuna o Kaupo. Na ke Konohiki, Na Manono.

* Honolulu, Dek. 1, 1835. E na kanaka; I kekahi la Sabati, hele ak>i la au i ka pule haole. Hai mai Mi. Li, ke kahuna mai Kolumehia mai, i ka olelo a lesu. A i ko'u hoi ana mai, halawai pu au me kekahi lio maikai. Aia no maluna iho o kona kua ka noho lio; aia hoi, ma kona waha, ke kaula waha. Aole he holohololio maluna ona, o ka lio wale no. He lio ma-

n» noi*; holo #a ma W iĀmiiui e hiki akn ai i kahl oleohakihiL. Ninau aku au, auhea ka tnea nana i hooholo? Haalele wale aku anei oia i ka lio? Ualiaule anei ia ilalo i kona mai paha? i kapa inu nma paha? Ua lilo anei ia i mea mwaliwali ika ona, —i mea hiki ole kPholoholo ma ka lio?" Pela ko'u ninau ana. Aole liuliu kuu kanalua*, no ka mea, ike au i ke kanaka ili keokeo; —hele mai ia ma konsi mau wawae kapekepeke; —he kekee loa kona hele ana; ma kela aoao ma keia aoao o ke alanui kona hele ana me he moku lulifuli la i ke kai ooloku. Ua maikai kona helehelena ke nana aku ;ua maikai konakapa, aka, nui ka lepo maluna ofta. Aloha ino ia. Ua hanauia oia ma Beritania paha, ma Amerika Ua ike oia i ka pono, a me ka pono ole. Ua akaka ia ia keia kauoha ake Akua, U E hoomanao ika la Sabati." Ua nana ae paha ia i ka hae ma ke kia o ka halehalawai, a heluhelu i ka huaolelo—BETELA; eia ke ano, HALEPULE. Aka, ua haalele aku ia i ka pule, ua hehi i ka la kapu, ua.hele ia ma ke ala make, ke ala o ka poe aia. Heaha ka mea alakai ia ia malaila? Owai ia? 0 ka hama kona inoa; he kauwa ia na Satana; he enemi ia i na kanaka, a me ke Akua. Pehea i loaa ia ia keia alakai? Na kona hoalauna i kuai aku ia ia i ka mea inu awaawa, a inu hoi ia kanaka, a poina koke ia ia o lehova, a me kona uhane iho, a me ka la hemolele, a me ka pule, a me ka lani, a nie ka po aa mau. Ua lilo ia i mea pupule, he lapuwale, he mai, he ona, he hewa loa. Ua hilahila ka lio i ka haole ona rama, nolaila paha i haule ai ia kanaka i ka lepo malalo, —apakeleaku aiia iaia. Auwe! i ke kanaka ona, o ka haku o na holoholona malalo o ko lakou mau wawae iloko o ka lepo. Heaha ka pono o ke kuai aku i ka rama, ame ka inu no hoi. Ena kanaj ka, e noonoo oukou ia mau mea, a e ] hai mai iko oukou manao. Waimaoli.