Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 2, 20 January 1836 — NO KO MOLOKAI. [ARTICLE]

NO KO MOLOKAI.

Kaluaaha, Dek. 8, 1835. Aloha oe, e ka hoahanau. He mau manao ko'u ia oe. Ua poiuaikai makou i ke Akua no kona inalnnia ana mai ia makoū a no kona pale ana aku i ka mai a me ka hooheniohemo mai 0 makou nei aku. Aole i ioaa i kekahi o makou ka nawaliwali i keia mau la he nuiloa. Ua komo no nae ka ai i na laapauloa. Eia nae ke kau wahi hemahema iki oJcekino iloaa ia'u o keia la iho nei no. Ua pepeia kekahi maiuu o'u i ka hamere, ka maiuu o ka manamana o ka iiina hema no. No'u iho no ka hema aole no hai; No ka hemo ana o kekahi noho maloko o ka hale kula. Manao ihola au e makia hou i na kui hao a pau. Lawe aku la au ka hamere a me na kui a makia iho la no; kokoke ka noho i ka makia hou ia a paa alaila ku hewa ka hamere i ka maiuu aole ka 1 ke kui hao. Kahe mai ke koko, a he inea e no ka eha. Hoolapaau koke ae la au ia-—a wahi iho la i kn welu. A pau ia, hele au i ke knla kamalii, ine ka eha no. A pau ae la ke kula, hoi mai nei au i ka hale me ka manao e palapaln nku ia oe. Lalau aku la au i ka hulu, hoao aku la i ke kukau ananole i hikii ka pono ole p ka hulu. Manao au e koli ia, hoao iho la, aole ka i hiki pono, n<> kn maiuu ole o ka mnnnmnna nui o ka limn hema. Alaila nmnao iho la au, ua nkaka loa ka lokomnikni o ke Akua i kona haowi ana mai ia kakou i kela inea liilii i ka maiuu o ua inananiann limn la. No ka nien he hemahema loa kakou ke nele ia. Aole e hiki pono ke koli i ka hulu a maikai, ke ole "a maiuu la. Ua maopopo loa ua makaukau na kino 'o kakou no na hana a ke Akua i inanao ia kakou e hana. N0 KA lIALE PULE HOU. Eia kekahi. Ua paa iho neilea hale pule hou o makou. He hale nui no a me ka maikai. Ua mamalu loa aole i kulu iki ka ua. He lauhala ka pili. Ekolu puka komo nui. Ua pa i ke kiia, ewalu no puka makani he aniani no. Ua uhiia ka laau a pau ka hale i na moena hou. Ua hoholaia na moena no hoi malalo.

Ua hamoia ka puna maloko a mawaho a inaikai. N0 KA HOOLAA ANA I KA HALE PULE. Eia hoi. Ma keia Sabati i hala aku nei ko kakou komo nui ana ii ka hale. O Mika Rikeke kekahi pu nie makou, a me Hoapiliwahine, a me kekahi mau hoahanau eae mai Lahaina imai. Nui ka poe i hele mai ia la. Komomai la maloko o ka hale a paapu loa aole wahi kaawale iki. Umikumamakolu paha haneri i komo mai. Aole loa i pau na kanaka. He nui ka poe i koe mawaho, aole i hiki ke koino. Na ko kaua ho?hanau o Lahaina ka olelo—a me ka pule hoolaa i ka hale ia lehova. Aia ke kumu o kana olelo, ii Oihana alii 6: 41. N0 KA AHAAINA. i A pau ko makou haawi ana aku i ka hale a lilo i ke Akua; mahope iho malama makou i ka' Ahaaina a ka Haku. Oluolu loa au. Manao au o le«u keka4ii pu me niakou. Ua moakaka loa kona aloha i na kanaka o Molokai nei. Ua make akū la oia i kalahala no Ua haawi mai oia ia lakou i kana olelo, i kona la Sahati, i na Kumu, i ka hale pule maikai, a nve*ia mea aku ia mea aku e pomaikni ai o lakou. O-ka hoolea nui aku i kona inoa ka pono—no ka mea manomano na inea e pili ana i ke ola ana i haawi inai ai ia lakou. N0 KA HOIKE 0 KE KULA KAMALII. Eia no kekahi, ma keia po akahi hoike mai la ke kula kamalii o nei. 0 ke kula ma Kaiuaaha, a me kekahi mau lala ana. He hoike maikai no ia. Akamai no kekahi poe kamalii. Ua mahuahua ke ao ana o lakou. Ua mahaloia ka lakou palapala lima ana. A o kekahi poe aole i lijaliu ko lakou kula ana ua loaa koke no ia lakou ka heluhelu ana. Eia ka helu oka poe kamalii ma ka hoike 345. A pau ko lakou hoike anaolelo hooikaika aku la o Mika Rikeke ia lakou. s f Hookahi mea nui e nemahema ai na kula kamalii o Molokai nei. |0 ka ole o nn palapala e pono ai. Aole he Piapa aoie buke e ao pono ai i na haumana ike ole. Ua makaukau na palapala no 4a poe ike, aka o ka i>oe hou ameka ike ole ua hemaheiūa loa-

Elua haneri me ka iwakalua hanniana o ke kula ma Kaluaaha nei aka o na palapala aole la i lawa. He uuku no hoi kahale. Ua paapu loa. O ka hale kula hou ka pono. NO KA HAI.E WELA I KE*AHI. Eia kekahi. Ua wela ka hale o Kakalia Kekio i ke «hi. Ma ka la Sabati kawelaana. Aneane makou i ka hele i ka pule ahiahi ike makou i ka uwahi. Akoakoa koke ae la na kanaka lawe mai la i ka ukana iw<aho.. Hoao iho ia e kinai i ke ahi,aole i hiki,a 4iina wawe no ka hale. Ua manaoia o ka puhi baka ke kumu o ka wela ana. No ka mea aole ahi e ae e kokoke mai ana. NO KA POE NAKE MA IA MOiNA. Eia no hoi kekahi. Ua make na kanaka ekolu. I ka la 29 o Nov. ka make ana. He mau kanaka koloheoke kiaaina o Molokai nei. Elioa o lakou. Ūa holo e lakou i Lahaina mamua. A i ko lakou hoi ana mai loaa ia lakou ka moana okoa, ikaika loa iho la ka makani—he Hoolua no. He makani ino loa aole pono ke hoimai ka waa. Manao no nae lakou e holo mai a e pae ma Kaluaaha nei. Aole loa e hiki no ka mea he mea e no ka makani. Hooikaika no nae lakou a nahaehae ka waa a kaawale kekahi aono a kaawale kekahi aoao. 0 ka poho iho la no ia. Haalele aku la lakou ia ia a au mai la ma ka moana. Ua aui loa ka la. Hooikaika nui Me lakou e pae iuka nei a pae ola mai no elua. O laua wale no. Make ke kolu, a me ka ha, a me ka lima o lakou. Auhea oukou e na kanaka a pau. E noho kakou me ka makaukau, no kameae hiki mai ana ke Keiki a ke kanaka i ka hora i manao ole ia e kakou. H. R. H. E NANA MAI OUKOU E KA POE PUHI BAKA. Ma Oloalu kekahi poe i pau i ka make i ke ahi baka i ka la Sabati. Na Kaihe, laua o Wahinemaikai i kii i ahi haka i ka aui ana o ka la, i ka hora alua. Alaila, pauhia lakou e kahiamoe, a hiki i ka wa i hikilele ai na kaikamahine elua; o Kaakaukainoa o kekahi, o Kauhola ka inoa o kekahi. Holo aku la itiua mawaho o ka puu

om, Oa i W>* i IIWM- IKA la. A lf MillwAi ym .i meai, ak do ko lama maa B«km ma« loko o U hale, e pii ana ke «Mi awluM oka haie. Uwe nui iho la o Kanhola, ke kaikamahine uuku, nolaila, i lohe ai na kanaka o ia kulanakauhale he nui loa, no ka mea, aole oia i manao nui» kona eha ma kona kua i pau ai i ke ahi baka. Paulele nui kona naau i ko lauajman maku»> aka, o ke kaikuaana, uwe iho )a ia i kona eha ma kona kua i ka wela ana i kft ahi haka. AlaifS7ltitaku la ka hunona kane, ke kane a Kaakau, unuhi mai la oia i kona mau makua hunowai ma ka hakala oka hale. Uwe iho la kona kaikaina ia laua, no ka mea, ua hoopakeieia mai laua me ka mahunehune. A o ke kane, o Kanekoa kona inoa, aia ina ke kua kona wela ana i ke ahi baka, a 0 ka wahine, o Kane ka inoa, ua pau loa kona lauoho i ke ahi baka, a me kona papalina, a me ka umauma, a me ka lima, a me ke kua, a me kona kikala. Noka Kauikeaouli aupuni keia pauahi. - Ma Honuaula kekahi kulanakauhale 1 pau ike ahi baka, i ka wa kahiko. 0 Haaheo ke aliiinoho ia manawa i kona wa uuku ma Honuaula. Eia ke kumu oke ahi, heahi loha. Nolaila kolakouahii puhi baka ai; a wela ia ' mau kulanakauhale a pau loa, i ke ahi, he nui loa. 0 na mea i pau i ke ahi oloko, he waa, a me ka lipena, ame ka puaa, a me ka ilio, a me ka ukana a pau loa. He pau alii kahiko keia no ka nianawa ia Kamehameha. Ma Hilo kekahi mea i pau i ke ahi baka. 0 Kaiaakea ka aina, O Paia ke kanaka i wela i ke ahi baka. Puhi iho la o Paia i ka baka, a ona, hina iho la iloko oke ahi. Na ka hunona i kauo ae ma kapa o ke kapuahi. Aole" uae i make loa, ua ola nae ia. Ua paawela nae kona ili ike ahi. He pau ahi kahiko keia, no ka manawa ia Kamehameha. No ke aha la i manao ole ai na kanaka i ke ano o keia mau mea a kakou 1 ike maka ai? Ua ola mahunehune mai kekahi poe, a ua make loa aku ke* kahi poe me ke aloha ole ia no ko lakou hewa. Na Kaamoku.