Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 4, 17 February 1836 — Page 14
14 KUMU HAWAII. (FEBERUARI,
Ua imi na misionari olaila i kanaka maoli e lilo mau i ke pai palapala;—aole nae i loaa. Hana no kekahi poe o lakou a haalele koke no. Aole i hoomau kekahi ma ia hana a akamai, e like me kekahi mau kanaka ma keia pae aina. Pomaikai kanaka, i loaa ka lakou ai ma ke kahe ana o ka hou, e like me ka olelo a ke Akua ia Adamu ma. Aole paha lakou e molowa loa i na hana e pono ai ke kino a me ka uhane.
NO NA HOLOHOLONA LAKA.
No ke kau ana o ka lakou ai ma ka laau maluna, aole ma ka lepo malalo, e like me ko onei, nolaila, ua kaawale ko lakou aina mai o a o, i wahi hanai holoholona; a nui hoi na holoholona laka malaila. Ua lako na misionari i na lio e holo ai a me ka pipi waiu; aole nae i hoohana lakou i ka lio a me ka pipi i i ke kauo. He nui hoi na lio a me na pipi a na alii a me kanaka maoli; a mahuahua iki na hoki a me na kao no hoi.
I kuu nana ana i ko lakou lako ma ia mau mea, manao iho la au, pono i ko Hawaii ke kukulu i na pa pohaku, a i pa lepo, a me na pa laau, a e hookaawale i ke kauwahi o ko lakou aina i wahi hanai holoholona, i lako lakou i na lio a me ka pipi a me ke kao; i loaa ia lakou ka holoholona kauo a me ka halihali ukana; i loaa ka waiu hoi i ai na kanaka. O ka waiu ka ai pono na na kamalii. O ka loaa ole o ia ai ma Hawaii, kekahi mea i make ai lakou he nui loa. Aole make pinepine pela na keiki o ko makou aina. Aka, ma kekahi mau kulanakauhale, no ka hapa paha o ia ai, a me ka noho paapu o kanaka, a like a like no ka poe keiki i make, a me ka poe ola a hiki i kanaka makua. He nui loa ka aina kaawale ma Hawaii nei, aole i lilo i ka mahiaiia. He mea aha ia? No ke aha la i lilo ole ai ka nahelehele a me ka weuweu ulu malaila i ai na ka holoholona, i waiwai kanaka o keia pae aina ia mea e pono ai?
Ma Tahiti, a me na aina e o ia pae aina, o Borabora, o ka poe mahiai, maloko o ka pa wale no e kanu ai lakou. Ina e lele mai na holoholona maloko, a pau hoi ka ai ia lakou, e hele na lunakanawai e nana i ka pa. Ina ikaika ka pa a kiekie hoi e like me ka hoakaka ana o ke kanawai, alaila e uku mai ka mea, nana ka holoholona, i ka mea ai, ma ka olelo a na lunakanawai. Ina aole ikaika ka pa, aole hoi kiekie, aole e ukuia ka mea ai. Nona no ka hewa; a oia no ka mea nele.
NO KE KO.
Aole nui loa na pa uwala a me na pa kalo; aka, he mahuahua iki na pa ko. O na haole ka i hana i ka nui o ke ko, ma ia mau aina. He nui na hale wili ko. He nui ke ko i laweia aku, ma ka moku, i mea kuai ma Nu Holani; a lilo no kekahi i ka poe o kohola, a me na moku e i ku malaila.
Mamuli paha waiwai kanaka o Tahiki i ka hana ko. I kuu nana ana, ua like pu ke ko ulu ma Hawaii nei, me ko Tahiti; a oi aku paha ka maikai o ko onei; hiki wawe no hoi ka ulu o ke ko manei, ke kanuia aku. A no ke aha la i hana ole ai kanaka o keia pae aina i ke ko, a kuai nui aku, ma na aina e o keia moana, a ma na moku holo no hoi? Ua haawi mai ke Akua no lakou i aina e lako ai;—no lakou iho no ko lakou noho ilihune.
Na'u Na BALUINA.
NO NA KAMALII.
O KE KAIKAMAHINE A ME KANA
KAUWA.
O Mika Moni kekahi kumu ma Inia hikina.
He kaikamahine nana, o Meri kona inoa, ekolu makahiki ona. Ua hele pu ia me Sama kekahi kauwa a kona makuakane. Hiki aku la laua i ka heiau, a ua hamama aku la ua kauwa la, i ke akua pohaku.
I aku la o Meri ia ia, "No ke aha la oe i hana ai pela ke hoomana kii?"
I mai la o Sama, "E Meri, oia no ko'u akua."
I aku la o Meri, "O kou akua anei keia, e Sama? He akua naaupo, he lohe ole, aole hele, he akua pohaku!—Aka, o ko'u Akua, he ike i na mea a pau. Nana no oe i hana; nana no au i hana, nana no i hana na mea a pau. E malama aku oe ia ia."
Aole ae mai o Sama ia manawa.
A mahope iho, hoi aku la Mika Moni a me kona ohua ma Beritania. Ua kaumaha ka naau o Sama, a olelo mai oia ia Meri penei, "Pehea wau? ina e pau oukou i ka hoi ana ma Beritania, aole o'u makuakane a me makuwahine."
I aku la o Meri, "E Sama, ina oe e aloha aku i ko'u Akua, e lilo ia i makua nou."
Ua ae mai Sama e aloha aku ia Iehova.
Ua olelo aku la Meri, "E ao oe, i keia pule, 'E ko makou Makua,'—a me kekahi mau himeni."
Ua ae mai oia, "Ae." A pela no kana, a heluhelu ia i ka baibala, a lilo paha ia i kauwa na ka Haku.
NO PARAO.
E na kamalii, e nana i keia kii palapala.
He ao eleele maluna.
He mauna, a he kai hoi malalo.
Heaha ka inoa o ia kai?
O ke Kaiula.
Mahea la ia?
Mawaena o Aigupita a me Arabia.
Ua ike anei oukou i kekahi alii a me na kanaka e ae iloko o ke kai?
Ae.
Owai keia alii?
O Parao.
He papale alii ma kona poo.
He pahi kaua ma kona lima akau.
Ua poho no oia, a me