Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 7, 30 March 1836 — Page 28
28 KUMU HAWAII. (MARAKI,
Beritania i Amerika 148, 749 kanaka i na makahiki elua 1833, ame 1834.
MAI AMERIKA MAI.
Ua ku mai na moku kalapa elua mai Bosetona
mai, Maraki 21, General Glover ka inoa o kekahi. He kia lua no la; Broughton ke alii. A hala'i hookahi malama, alaila e hoi aku paha ua moku la i Bosetona.
La Grange ka lua o laua, Snow, ke alii, 125 mau la mai Bosotona mai.
TATINA MA. Ua pae mai lakou ma Honolulu nei, Mar. 20.
KA MAI O DIBELE WAHINE.
He mai nui ko ka wahine a Mi. Dibele, ma Lahainaluna. He kauhola ka mai a lolo. I ka 21 o keia malama ma ka hora 7 o ke ahiahi, noho malie ana oia ma kona noho, uwe nui iho la a olelo mai la i kana kane, "Me e ka mea ana o kuu poo"; ai kona hina ana lalau o Mi. Dibele ia ia a alakai ia ia ma kahi moe, ike aku la ua lolo kona aoao hema, ua anu, aole e hiki ke oni ae. Lomi koke oia, a liuliu maha ia aoao a lele ka lolo ma ka aoao akau. Hiki aku la o Mi. Rikeke i ka hora 8, pahu aku la i kona lima; a kahe ke koko, alaila nana ae la oia iluna, olelo mai la, aka aole emo maule hou.
Lapaau pono o Mi. Rikeke ia ia a hiki i ka la 24, ekolu la; alaila hoouna mai oia ka moku ma Honolulu nei e kii ia Dauta Iada e holo wikiwiki aku ilaila.
Ku mai la ua moku la i ka la 25 ae, ua hala o Dauta i ka pule hoomau ma Waialua. Kii koke ia oia aole nae liuliu hoi e mai oia a hoomakaukau i kona holo ana, aole hoi i hiki. He makani ikaika kona mea e hiki ole ai, he makani huhu loa, aole e aa ka poe hooholomoku ke puka mawaho, a olelo mai ka poe ike, o na kanaka maoli a me na haole hoi, aole loa e ola ka moku uuku i keia makani, e poho no. Nolaila eha ai ko makou naau i ka hiki ole aku i ko lakou mea kokua i keia wa popilikia.
Ke pule nei i ke Akua, e hoola ai oia mai ka make mai, i liuliu kona noho pu ana a me kana hana pu ana me makou.
Aia i malie iki ae, alaila e holo koke aku o Dauta Iada maluna o Hooikaika.
NO KE TI.
Ua loaa ke ti ma Kina. Eia ka inu ana o kela poe keia poe, i ka makahiki hookahi.
Ko Beritania, 25,000,000 pouna.
Ko Rusia, 5,000,000
Ko Holani, 2,700,000
Ko Farani, 230,000
Ko Geremania, 2,000,000
Ko Amerika 7,000,000
NO KE KI KOFE.
He nui no ke ki kofe e ulu ana ma Arabia. Eia ka nui i kela makahiki keia makahiki, ke umikumamaha miliona paona.
Ma kekahi aina, o Hati ka inoa, ua laweia aku i na aina e he kanahiku miliona pouna o ke ki kofe i ka makahiki hookahi. Pela no i ka manawa o Vanecouva i holo mai ai ma Hawaii nei. I neia manawa no hoi, ua nui no ke ki kofe malaila.
O ka poe Mehometa, he poe inu nui loa i ke ki kofe. E inu no lakou me ka wela loa a me ka ono ole i ke ko a me ka waiu ole. I ka wa mamua ma Aigupita ua hoohalikeia me he mea laa la ka inu ana o ke ki kofe. Ua inu no lakou elua la o ka hebedoma hookahi, o Monede a me Feraide na la ia e inu ai ke kofe.
KAHI MELE.
HE MELE.
Nani na lehua kapili wai a ka manu,
Nani na pua o ke aeae,
Nani na lehualulehua a ka manu,
Nani na uluhua pala i ka lau,
Nani na manu hulu pawai melemele,
Nani na ki o wai o ka la wali,
Nani na ululaau o Waiouane i ka pali,
Pakuakula i ka makani,
Hio ka lau o na wai i ka makani;
Noho paku i ke kuahiwi,
E hoimahiku i ka uka,
I ka lala i ka wai la ku ua,
Kuuamai manua kelekele,
Hookele a mai ka la,
Kakai ka pawa o ke ao,
O manuu kaokao o makiki hoehoe,
Omo ae ku ka hauli,
Kahili hulu pa wai,
No ka pihe a ke Akua,
Owelehu ka malama,
Noho opu lauhala i ke kai,
O kau lua ka malama.
N.---
NO KA ONA.
He olelo hoakaka no ka make ana o na kanaka o Hawaii nei.
Feraide ka la, lawe ae la Kahilikoolani i ka oo, hele aku le, mahiai iho la, a pau ae la ka mahiai ana, kohi iho la i ka ai, elua kiki uwala, auamo aku la i ka hale, hoa iho la i ka imu, a enaena, a kanu iho la, a moa ae la, ihi iho la a ka ipu, a mai iho la. A hiki i ke aumoe,
olelo mai la ia i kana wahine, "E hele kaua iwaho, ua mai au." Hele aku la laua iwaho, a luai iho la ia. Alaila, i mai la ka wahine ia ia, "E hoi kaua i ka hale, aole ka oe e maha mawaho nei." Hoi mai la laua, a ka hale, moe iho la, hookau mai la ka hui ma ka uwala o ka poohiwilima ona; aole i emo, lolo loa iho la kekahi lima ona, i mai la i ka wahine, "E puhi mai oe i ka baka." Puhi iho la ka wahine, haawi aku la, a puhi iho la ke kane. Alaila moe iho la laua, a ike koke iho la ka wahine he ano e ke kane. Hikilele ae la ka wahine, i ae la, "Ua aha la oe, e! "Aole ia i ekemu iki mai. Hooholo aku la ka lima o ka wahine i kona opu, aole hanu. Hooholo hou aku la ka lima i ka houpo, a me kona ai, aole he hanu, ua lele loa. Hoomanawanui iki iho la, ke lomi nei, ua kuhi, e ola hou ana. Alaila, puka aku la ka wahine iwaho, hea aku la, "Kaopae, ua auhee oia nei! E Naluwahine e, ua lele loa oia nei."
Eia ko'u manao i ka baka, ua hewa loa ka baka. I ko'u ike ana i kekahi holoholona a ke Akua i hana, he moo i ka wa i koweloweloia'i ka pau baka, make koke iho la no. Nolaila, manao wau i ka poe paakiki i ka baka, ua like me ia ka make ana i ka pau baka.
No Kaupo i ka wa i mare ai o Nahienaena keia make.
Na'u, na KONELIA PIKANELE.
NO KA HALE PULE MA KAILUA.
He oluolu na hoahanau ma keia wahi a me na alii. Eia keia hana nei ka hale pohaku ma Kailua nei. He hiki wawe ka hana ana. Ke hoomaopopo loa nei o Kuakini i ka hana i ka hale pule.
HE HOIKE.
Eia kekahi. Ua ike iho nei au i ka hoike ma Kailua nei. He nui no na kamalii ike i ka heluhelu palapala; he maikai na kula a na kaikamahine a Mi. Tatina.
HE HOLO LIO.
Eia kekahi. Holo aku makou a hiki i Kaawaloa maluna o ka lio; noho makou ma ka hale o Kapiolani. He oluolu no na hoahanau malaila;----a poalua hoi mai makou. Auhea oe,---ua ike au mamua loa, 14 o'u makahiki ma Kauai, aole e hiki ke holo aku ka lio mai Kailua aku mamua. A i keia manawa, la lilo i mea hou.
Na DANIELA.