Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 12, 8 June 1836 — Page 48

Page PDF (783.45 KB)

48 KUMU HAWAII. (MEI,

 

                Ua hele e noho pu me Iesu paha, aole paha, aole maopopo. Aole makou ike i kona naau. Ua aloha io aku paha ia Iesu, aole paha. Eia nae ka manao maopopo ia oukou, e na kaikamahine a me na keikikane a pau mai Hilo nei a Nihau, e mihi ano la oukou, a e aloha aku ia Iesu i makaukau oukou e noho pu me ia me ka pomaikai loa i kela ao pau ole. D. B. L.
 

KAHI MELE.

KE LII HANOHANO.

Mahalo wau i kuu Alii,
He nani no, he pono, mau,
Mawaena o na tausani,
Pookela luaole no.
 
E ka Mesia pomaikai,
He ihi, he maikai, he hao,
He mana kou e malu ai,
He pono wale kou manao?
 
He mana weliweli kou;
He ikaika kupanaha no;
He nani hemolele mau;
He aloha aole no e pau.
 
E hiki i kou lima akau,
Na hana weliweli e,
Kakoo i pahi kaua nau,
E eu, e lanakila mai.
 
Nau no i hana keia ao;
Nau no i kuai lilo nou;
Nau hoi na aupuni nei a pau,
Nau no ke ao e hana hou.
H. B.
 

NO KA NOHO ANA O NA KANAKA MA HONUAULA MA MAUI.

                Ke hai aku nei au ia oe i ke ano o keia aina, i ka noho ana o na kanaka.
                Eia ke ano. He aina wi, o Honuaula. O ka uwala ko laila ai, a me ka kalo, he ai pau wale no ia. Eia ka ai mau loa, he ko, he ki lau o ke aa, o ke ki lau a me ka muo, o na ai mau loa ia.
                Eia ke ano o ka noho ana o na kanaka; elua wahi noho. Ma kahakai, mauka mawaena o ka aina. O ke kii ana o ka ai a na kanaka ma kahakai he loihi loa. He kokoke ka wai o lakou. Pomaikai lakou i ke kokoke o ka wai a me ka ia. Poino ko lakou mau ai i ka loihi o ka ai.
                O na kanaka i noho mawaena o ka aina,—pomaikai lakou i ka ai i ke kokoke o ka ai. Poino lakou i ka wai i ka loihi o ke ana o ka wai. Aia no i kahakai ka wai e kii ai. Ina e kii iuka i ka wai, he loihi ke pii aku iluna, he naenae ka pii ana,---aia no i ka lae laau ka wai, i hoi mai he lole ke kuli i ka leihi o ka hoi ana mai, i ke kii ana o ka wai elua ipu nui e ukuhi ai i ka wai, a piha, hoi mai. Hooheehee i na huewai, liilii, a piha, a koe ke koena he wai auau, he wai hoopulu hana wauke, i mea kapa.
Na I. NALEIPULEHO.
 

NO KEKAHI MAU MEA MAKE.

                No ka make ana o kekahi kanaka i ka hekili, i ka malama o Maraki.
                Auhea oukou e ka poe i lawe i ke Kumu Hawaii. Ke hai aku nei au i kekahi mea kupanaha hou ma Maui hikina nei. Aia ma Hamakualoa i Waipio, he kanaka ua make i ka hekili, o Kana kona inoa.
                Eia ka hana ana. Moe iho la ia i ka po me kana wahine, a halulu ka hekili mua. Aole oia i olelo aku, a halulu hou, i aku la ia penei, "Hokai ua ikaika ka hekili, nu wale aku la no ka nahelehele ikaika kanaka ina he alo he alo, ihea la na mea ikaika?'' Pau ia, moe hou no, a halulu hou ka hekili. Oli aku la ia penei, a nei e halulu i luna wa aloha he aha la nei makani o ka pona, he lani kuua aia no ka lalau e. I mai la ke kaikoeke a me ka wahine, eaha aku ana la oe, alaila noho malie iho la ia, a moe hou. A kui hou mai ka hekili i ka wehe ana o ke ao, o ka make no ia: make pu no me kana wahine. Aia ma kekahi kala o ka hale ke kaikoeke, aole ona ike i ko laua make ana. Kui hou mai ka hekili, a ua nahaha liilii ka pou hana o ka hale, me he mea i kaka a okaoka o ke kala kahi a laua e moe ai, pau ia i ka aaia, a ike mai la kekahi kanaka, no kekahi hale mai, eha kaula hao paha ka loa, e aa ana ke ahi i mai la ia. "O ka moe ana no ka oukou, ua pau oukou i ke ahi, hiki lele ae la Kekaikoeke nana aku la ia laua e waiho ana, ua make: Holo aku la ia i ka wai, e ninini ia laua; a loaa ka wai, ninini iho la a ola ae la ka wahine: O kona lima i apo ai maluna o kana kane, oopaia, a lolo loa.
                O na kanaka i holo mai ai, lele aku la lakou e kinai i ke ahi ma ke kala a laua e moe ai, lele aku la ke ahi a pili i ka wa o ua hale nei, pau ae la i ke aaia a like a like, a o ka oki no ia. I ko lakou kinai ana, aole wela iki na lima. He mea kupanaha keia: Ua naaupo nae kekahi hana a lakou. Olelo kekahi o lakou penei, ua make ia nei ia pele, a ua kii aku la kekahi luna i ke kahuna, ka mea i ike i kela mea, i aku la, "Kii mai nei au ia oe, e hele ae oe e nana ia Kana, ua make i ka hekili." I mai ke kahuna Hele a ua hewa ka waha, aole ola ia'u"---I aku ia ka luna, "Ae, ua hewa ka waha." Hele mai ua kahuna nei i ke ahiahi, nana iho la, aole e ola, i iho la ia penei, "Ua make ia nei, na hana ino i ke Akua, ua like no ke Akua me ke kanaka. Hana ino aku la no hoi oe, inaina mai hoi keia, e like me ke kanaka, a o kou make no ia.
                No ka make ana o kekahi wahine pupule i ka hekili ma Maui hikina i Hamakuapoko mamua iho nei.
                Penei ka make ana: Moe iho i ka po me kana kane, a halulu mai ka hekili o ka puoho no ia a holo iwaho, a holo loa i ka pali ma kahakai, a o ka lele no. ia a make loa. Huli aku la ke kane io a io a ao ka po aole i loaa: Ekolu la ka imi ana, mai ka la a po, a mai ka po a ao, alaila ua pae i uka oia ma Wailuku nei, a ua loa i kekahi kanaka i hele ana ma kahakai. Hea oia i na kanaka me kona leo nui, "Ua make keia mea, Ua make keia mea!" a holo koke mai lakou, nana iho la me ke aloha, e like me kela mele.

"E nana nei i ke kupapau,
Mamuli pela no kakou,"

A lawe aku la lakou ia ia i hoihoi ia ia i ka lepo.
                No ka make ana o kekahi kanaka i ka waikahe ma Wailuku nei, o Hulanui kona inoa.
                Penei kona make ana. Ua hele oia i Lahaina a hoi mai, loaa no ia i ka ua, mai o Ukumehame mai a hiki i Waikapu. Ua paa mai he kona ia la, a hiki oia i kekahi kahawai nui ma Waikapu, ua mahuahua loa ia i ka ua, a manao iho la oia e au mai kekahi kapa a i kekahikapa o ua kahawai nei, a lilo koke no a i ke au a hiki loa i ke kai, ekolu mile paha ka loa. Ua loaa ia malaila i kekahi mau kanaka. Eia kana mau waiwai i haiia mai ai, elua mau kala, a me na lole elua, he mumuku no kona aikane, a he mau niu kekahi.
                Aloha ino keia poe i make iho nei. Ua makaukau paha lakou, aole paha. Ina aole ina ua poino maoli no. Eia ka mea maopopo he nui wale na alanui e hiki aku ai i ka lua kupapau. O ka hekili kekahi, a o ka wai kekahi, o ka mai maoli kekahi, a o ke ahi kekahi. He nui wale na mea e make ai iloko o na lima o ke Akua. A hiki kona manao e hele kekahi, o kona hele no ia. Nolaila i makaukau kakou.
NA KAAUWAI.