Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 13, 22 June 1836 — KA HOOPILI ANO E ANA ME KA MEA HOOMALOKA. [ARTICLE]

KA HOOPILI ANO E ANA ME KA MEA HOOMALOKA.

! Ei* k«M no kekahi kaMk* opiopio im Amefika, ma ka aiua o MerelaM. I ka walie iwakalua una mau makahiki, ua hoomaopopoia mai la i kona naau y ka pono ole o ke kanaka. Ike aku la ia ua make ke noho loa T a huli ole mahope o ka ke Akua o<elo. Mihi iko la ia, me ka ue iiui. Pule ikaika aku la ia i ke Akua e aloha mai r i kahia ku koua hewa. A liulhi iho la, ua loaa ia ia ka naau oluolu. Ua hoolilo mai ia ia ia iho ika Haku. Ua ku ekaleeia a ahaaina pu me ka poe hoahanau. Aole ona mea hemahema ia manawa i ka ike ana aku. Ua malama no i ka olelo a ka liaku, a hooikaika pu me ka poe malama i ka pono. A ike aku la ia i kikahi wahine ; manao iho la ia e mare laua. He wahine mnikai no ia, he ui, aho waiwai no hoi kona. Aka, aole ona malama i ka ke Akua olelo, ua wahawaha kona naau ika poe pule. Ua ae mai i ka mare me ua kanaka la. I iho la kona naau, fc4 K hiki no ia r u e hoohuli i ka'u kane ma ka lealev ? ' Ua mare iho la laua. Ma kekahi mau manao ua Hke pu ko laua noho ana: Aka aole i nui na la 1 hala ia laua e noho pono ana, a hoowalewale iho la Ua wahine i ke kane, i iho la, u Auhea oe! e ke kane? He manao ko'u ia oe, e haalele oe ika pule. Ua w&hawahaia mai kaua ilaila. E haalele oe i ka pule a hele kaua i ka lealea me na makamaka 0 kaua. Ua ike no oe e nuku mai lakou ia oe no ka nui o kau pule, a me kau malama ana ika ke Akua olelo. No ka lealea ka'u 1 marc ni me oe. Aka ? he pono ole kou e noho nei, aole au oluolu iki ia oe. E haalele oe i ka pule a ua pono kaua." I aku la ke ljane, ka oluolu ko'u makemake no ia: Aka ma kau i oialo mai nei, ua ike au, aole a kaua pono ilaila. Ua maopopo ia'u ia wahi. Malaila no wau, a mai inake. Ua pau koke ka lealea au i olelo mai nei, aole e mnu, a ua awahia loa kona hope; O ka make mau loa no ia. M lke aku la ka wahine aole e ae mai ke kano, i kona manao, a hoole iho la ia, aole e liele me ia ika pule. Ika laua pule ohana, noho aku la ka wahine ma kahi e, aole i h»>okokoke mai. Ue iho la ke kane, a pule aku la ike Akua nona. Hooikaika hou aku ka wahine ia ia, e haalele i ka pule. Imi maalea iho la ia e hoohihia mai, a hoohina!

aai i be kaa*. Hoiikiiki aku he kan» ia ia e haalele i koua manao, a e bele pu me ia laa ka pono. Ade olaoha ila auū k» wahina. Miaa ao ke ku • im, « im lu k«*le ana i kana kaae. Ue aui aku lalw kaoe. I iho la ia ia m iho, "Owau wale ao: Aeie «u e hooikaika4oa aku ia ia. E waiho aa i ka pule ohaaa. JNa'u waft ihoao k«% pule. Ala kahi mehaaneha a'u e hooikaika\ maiia paha e okieia anai kelaia'n." Mm aku la ka wahia* ua haaleleia ka puie ohaaa, lana inai la ka manao maloko ena, a hoaMkika hou aku la i ke kuw e haakl» i ka puk a p46 loa, aole pule mehameka, aate hooikaika iki ma ka pono o ka Haku. Haaa pinepine iho la aa «akioe aei, % ae aku ke kane. Haaleie ihe la ia i ka pule a pau. Alaila haalele aku la ke Akua ia ia. Mahuahua nui ae la ka kewa maloko ona. Ua puka aku aa ka iiawa naa lmiM mil>b, a ua ikea iloko o kaaā haaa a pau. x ttuliu ua ikaika loa ia ana ka aoao o ka hewa aole ona lua iloko o ke koiehe. la mau la hele aku la ua kanaka nei i kahi i haiia aku ka olelo a ke Akua, ua lohe, nnakau loa ilio la ia. Ua manao ia e waih>> I i ka hewa a huli hou ma ka pono o ka Haku. , Aka «ole e hiki ia ia, ua like ia me ke kanaj ka i hikikiia i ke kaula, a paa iho la. O ka i hewa ua nui loa, ine he pali la! Aole ia • Lhiki akui ke A.k!nJ ka la. j Me hc mea la i pin i lw»Aa« t isr>ho~ana ilojko o ka liale paahao o ka enemi nui. Ue <nui aku la ia, nie ka haalulu. Hoowalewale hou ilio la kana wahine, a hooikaika aku la ia. 4, E haalele i ka pule, aole manao j hou ilaila," aua ae hou ia i kana wahine. | Ma ia hope mai, aole ona manao iki ma ka pono, ua lawe hala me ka ikaika o kona naau a pau. la manawa iho make iho la ua kanaka nei i ka mai, he mai nui loa kona. Ike aku ia he mai kona, a makau loa iho la, ine ka haalulunui i kona hewa. No ka naau wiwo ona, aole i hiki ia, Ih e pu!e aku $ ke Akua. I aku la ia, "Pehea la e hiki ia'u e pule? Ua haalele au ia i#, a ua luialele mai iioi ia ia'u. Pehea la ko'u pono i ke Akua? ua ii:e mni ia ia'u, he hewa i:ui loa ko'u. Ua hoeha wale aku au i kona Uhane Hemolele. Ua pale aku au i kona nuikemake. Ua hoopau aku la.au i kuu nialu, a ine knu manaolana, a ua make au, aole wahi o ka pono. Auwe i kuu niake! Auwe i kuu make i ke ahi pio ole!" Pela i ue ai ua kanaka nei me ka ue nui. I ilio la, "Eia hoi au ma ke kae o .kamake! Kokoke haule ko'u uhane iloko o na lima o ke Akua Ola." I aku la i na hoahanau pule, "E oukou, e pule oui<ou i ke Akua ia'u. IVTa!ia paha ua hoolohe niai i ka oukou pule Ina e hoopakele niai oia ia'u i keia make ua huli au. Ua haalele au i ka hewa, a ua malama no hoi au ia ia." Pule ntfi aku la na hoahanau, a ua hoolohe m.ii ke Akua i ka lakou pule, a ua maha iho la ka mai: Aka. i kona hana ana, aole ia i hoopaa ma"kona manao e malama i ke Akua, ua hdopoiaaia i kona • manao huli

«M kt p*no t i koe koa akn la i hft hew*, tol« mkaa iki. AhaUkekahi aiu makahiki, «wu koaa Matwi i make ai i kt aaai, a ua kalawai m ia kao* kumu, naiia i ao aku i ka olelo a ke Akua. Nioan ako )a ke kuimt ia ia f peaei. 44 Ea! Pehea kou maoao i keia maawai 1na paha e make lou kino, pehea k*u uhane? M I mai la ua kanaka ne»> "Auhea oe! Ua maopopo koa ia'u ka Ulo ana o ka'a ukane. Aoie au maiao e ola aaa au, aoie loa. n I aku ke kumai, U A, ko manao nei aaeioe e noko naai aae aa «aaao, a make kou kiao, aole anei oe e kuli?" I maa la kela, HAole o'ai wahi aaakemake e mahuna i ke Akua. Aele ao au e makoaaakr iki i kekahi mea maikaa aole loa no» Ke hai aku nei au ia oe i ka aaanao noloko mai o ko'u naau f loa ko'u i ke Akua, a ua wahawaka oaai ke Akua ia'u. Ua ike pono au i ka naaaawa au i hoeha'i i ka Uhane Heoaolele, a haalele mai oia ia'u. Ua akaka loa ia'u ko'u wahi e noho loa'i; oia no ka lua ahi pio ole. Aka o ka inakau, aole ou wahi makau iki e noho nei. Oia ka mea kupainaha no'u ke hele nei au i kela wahi ino me ka makau ole, me he kaumaha ole. Ua hala ia mau mea ia'u, a ke noho palaka okoa e noho nei. n Kulou iho la kana kumu, a haalele ia ia. I mai ia, <4 Ua mauli iho la ko'u naau maloko o'u i ka manao ino, ana i hoopuka mai ai. Aole i hiki ia'u e olelo hou aku ia ia. Hele aku la au me ka manao nui i keia mea ehaeha, i ke kanaka hoi i haaleleiaeka Uhane Hemoīele."- b A hala na makahiki elua, mai ka manawa ona i kamailio ai me kana kumu, kau mai la ka make maluna īho ona. E moe ana'ku ia ma kona wahi moe, e oni ana iloko o ke kuni, a me ka wela, a me ka awahia o ka make. Ue nui aku la. I ae la, <J Eia no au ma ke kae o ka pali; aole liuliu, a e noho ana ko'u uhane iioko o ka lua ahi pio ole. Anwe i ka make maikloa o ko'u uhane! 1 ' Hooluolu aku na ona. I aku la, "Mai hookaumana aku oe ia oe iho. Ua kuhihewa paha oe. Malia paha e aloha mai ke Akua ia oe." I mai la ia, "E! o ka pono maoli no ia ke kuhihewa au. Pomaikui au ilaila: aka, ua akaka loa ia'u he kuhihewa ole keia. Ua maopopo loa ia'u o ka make ana keia o ko'u uhane. O ke ahi pio ole keia a'u o ike nei. M I aku la kekahi e pule makou i ke Akua īa oe. Hoole mai kela; u Mai pule oukou i ke Akua ia'u. Eia loa au ilaila. No ka mea i ka oukou pule ana ia'u ua loaa koke ia'u ke ahi o Gehena e aa'na iloko o ko'u naau! Owau a o Satana ua like pu maua. Aole ia e hiki ke huli ma ka pono; pela no wau, aole e hiki, ua hala ia rpanawa ia'u. Mai manao oukou e hoolohe hou mai ke Akua ia oukou no'u. Aole e hiki ia oukou e wawahi i na ipuka, a hookomo aku ia'u iloko o ka lima. Aole no e hiki. Ua make au! Nolaila ea! e oki oukou, mai pule hou oukou i ke Akua ia'u." No ka nui o kona eha ma ka uhane, aole minao oia i ka eha ana o kona kino, ua poi-

M m, « Uo aku ka ■ho OM ka •b«w. Pela ao •» •>ka !• 1*56» •i. H«otunfai hoahaaau 00«, «ole iaioUiolii iki Ao!e i puke mei hoakehi hua maha mai koaa waha infL A koia»kfi i ka (uake • kujMJui ••• ia iloko ok« •)»• ni»i wale. I aky la .ia i Jwaa "li(inwii «rai iou ao'a, 00 lu m«a, ua kokoke au ma kahi i loaa ole <aai ka wai aau oo'a!" Hiaa iho I» ia i,ha |ral, afpna poao «ku la ika wahioe. 1 aku la ia ia,"£ Rebeka! £ Rebelu e, nou ko'u oiake iaan loa ana—ua make ko'u uhane ia oe a i ki wa pau ole!" Huli aku la ia i kona uaka ma kahi e a make iho la? Auhea oe! « k« inea nan« e heluholu mai i keia olelo. £«hoomanao nui oe i keia mau olelo a Paulo, "Mai hoopili ano « ia oukou me na hooiaaloka. Mai hoeha » ha Ukaoa Hemolele." W»

NO KE AHO 0 KO OAWAII NBI I KA Itk KAHIKO LOA.

I ka wa i hiki mai ai ka noku haole ma keia pae aina, e noho ana no ko Hawaii nei iloko o ka pouli nui. Ile poe hoomana kii lnkou; a, ma na iuea lealea, a me na mea ino a pan, ua aoia lakou, a ua makaukau. Ua alakaiia lakou e Satana e hana i kona makemake. No ka noho loihi ana iloko o na hewa a pau, nolaila, ua kinai loa ia ka inalamalania, ua hoopouliia ka naau, ua hoomauoanoaia ka palaka, a ua poho lakou malalo loa; kiekie na holoholona maluna, haahaa lakou. Pehea ko laleou ano mamua loa o ia manawa? Inaliea hoi ko lakou polio loa ana ilalo pela? Ua akaka loa ma ka ke Akua olelo, he poe mamo na kanaka a pnu na Adamu laua o Eva; a o na kanaka mahope mai o ke Kaiakahinalii, he poe mamo lakou a Noa; o ko Hawaii kekahi, he poe inamo no a Noa. A o Noa a me kana raau keiki, a me kekahi poe aiamo ana mahope mai, ua ike lakou ia lehova a me koua makemake. Nolaila, ua maopopo, o na kupuna mamua loa o ko Hawaii nei, ua ike lakou i ke Akua io maoli. Pehea i nalowale ai ko lakou ike ona ia lehova s Ua hoakaka mai ma ka palapala Hemolele, penei: "I ka wa i ,ike ai lakou i kc Akua, nole lakou i hoonani aku ia *ia i Akua aole hoi i aloha aku, aka, ua lapuwale lakou i ko lakou manao ana, a ua hoopouliia ko lakou naau hawawa. I ko lakou hoakamai ana, lilo lakou i poe naaupo. Kuai lilo aku lakou i ka nani o ke Akua make ole, a lilo mai ke kii e like me ke kanaka make, a me na manu, a me na holoholona wawae eha, a me na mea kolo. <■ Nolaila hoi, kuu iho la ke Akua ia lakou ma na kuko hewa o ko lakou uaau, i paumaele, e holnoino

■Mri9iMtoo mau kino iho ia )«kou Trtoti. Haalele aku ll lakou ike Akua oiaio no ka nea apaape, a hoomana aku la lakou a malama hoi i ka mea i hanafa, aole i ka mea nana i hana, oia ka mea hoomaikal man Mk ia. A no ko lakoa n»ak«make ole « *oopaa i ke Akua ma ka lokou ike, kuu iho la ke Akua ia lakmi ika mn hewa, e hana aku lakqu i oa inea e hilahila ai," Kom. i: 81— Ua akaka ma keia olelo a ke Akna, ho ka makemake o na kanaka i ka hewi, a no ka makeimke ole ia lehora a me kana mau kaaoMa, «oMla i hookuuta mai ai m kaaaka>e paha loa iloko o kapoMli. Nelqila oo i pohe ai ko Ha* waiinei. t ka manawa ke* hoi i poho ai lakou a loa ko lakou Ike ana ia lehova? Aole I maopopo ia manawa, Aole i h«>ikeia ma ka ke Akua olelo, aole hoi i oleloia ma na kaao luUiiko o ko onei poe kanaka. Eia ka mea maopopo, o na kupun.i muao ko Hawaii nei i kuauhauia, ua oleloia lakou ma na kaao kahiko, he poe hoomana kii, he poe imi lealea, he poe huhu, he poe hana ino oo kekahi i kekahi. Mai ka wa o Wnkea mai paha a mamna aku no hoi, ua noho ko Ilawaii nei iloko o na hewa a pau a me ka pouli loa. Ina i heluia na kanaka o na hanauna n pau mai ia manawa mai ehia tausani lakou? Pau lakou i ka make iloko oka hewa, a uqg>olio ilalo. Auwe ka lehulehu o ka poe i poho! E aho nae kolakdu hope i ko kakou ke hoowahawaha kakou i ka nialamalama i hoolahaia mai llawaii.