Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 24, 26 April 1837 — Page 94

94 KUMU HAWAII. (APERILA,

la kaikamahine a makou i kukulu nei. Olelo maua penei, "E na kamalii, e nana mai oukou, ke ike nei oukou i keia pohaku. I kekahi mau la mamua aku nei aia no keia pohaku ma ke kula. He pohaku ino i ke nana aku aole kalaiia. Aka, i keia la, ua ike oukou, ua kalai keia pohaku, ua maikai, ua makaukau ia no ke kihi o keia hale.
                Pela no na kaikamahine ma keia pae aina. I keia manawa, aole laka, aole naauao na kaikamahine o Hawaii nei, aole lakou ike nui i ka palapala, aole ike i ka hana, aole noho malie ma ka hale, aole hana lakou i na mea e pono ai ka aina. Minamina makou i ka noho ana pela o na kaikamahine, no ia mea, eia no makou, e kukulu ana i keia hale, i wahi e noho pu ai me makou na kaikamahine a naauao, i ao lakou i ka palapala a i ka hana i lilo ai lakou i poe maikai, i hana lakou me na mea e pono ai ke aupuni."
                A pau keia olelo, pule makou i ke Akua i kokua mai ia mamuli o ka makou hana ana.
                Na Mika Makelane i kukulu i na hale nui, oia wale no ka haole i kukulu ai, aia malalo iho ona kekahi mau kanaka maoli. Kokoke akamai kekahi o keia poe ma ka hahao pohaku ana.
                Eia ka nui o ka hale, he 56 kaupai ka loa, he 26 ka laula, he 18 ke kiekie,
                Ke manao nei makou e mahele i ke keena maluna i umikumamaha keena i noho pono na kaikamahine he iwakaluakumamawalu. O ke keena malalo, ka hale kula ia a hiki ka manawa e kukulu hou makou.
                O ka malama o Feberuari ua kiekie na pa o ua hale nei. Eia ka mea e keakea ai ka makou hana ana i pa ole mamua ka loihi aku o ka pohaku a me ka one, a o ka nawaliwali o na bipi kauo. A paa na pa o ka hale, ua pule au i ke Akua me lakou me ka hoomaikai aku ia ia no kona malama pono ana i ka poe kukulu hale, aole haule kekahi, aole eha kekahi i ka pohaku a me ka laau-aole make kekahi i ka mai.
                Ua kukuluia ka laau maluna o ka hale-na oa a me na kua-ua paa.
                Kokoke paha e paa i ke akoia. I ka malama o Iulai, e paa loa paha i ke kukulu a maikai.
                No ia mea, eia ka'u e hoakaka i na hoahanau mai Hilo a Kauai.
                E imi oukou i kekahi mau kaikamahine no keia kula. E hiki no i keia makahiki ke hookomo mai i na kaikamahine he iwakaluakumamawalu.
                Eia paha ka pono.
                No Hawaii mai, 8
                No Maui nei, 5
                No Molokai, 3
                No Oahu, 7
                No Kauai, 5
                28
                Ke manao nei maua e hoomaka ai i ke kula, i ka wa i hoi mai maua mai Oahu mai, i ka malama o Iulai.
Na'u KALINA.
                P. S. Makemake au i komo pu na kaikamahine iloko o ke kula nui, i hana like lakou a i hemahema ole makou i ke komo liilii ana o na haumana.
                E na hoahanau, na misionari mai Hawaii a Niihau, e haliu mai oukou i keia mea a'u i hoakaka ma keia olelo.
Na ko oukou hoahanau.
J. S. G.

HELU 5.
EIA HOI KEKAHI HANA I KA LA SABATI.

                E pono i kekahi e pule a e noho malie kekahi a e hoolohe i ka leo o ka mea e pule ana. Ina elua mea pule a ekolu paha, ua pono no ia.
                Eia no ke ano o ka pule.
                E pule i ke Akua e hooiho mai i ka Uhane Hemolele e hoopaa mai i kana olelo iloko o ka naau, i ulu ia malaila, a i hua mai i ka hua maikai, i ole ia e nalowale me ka wai i haniniia'i ma ka lepo; i kau mai ka makau a me ka haalulu maluna o ka poe hewa, i mihi lakou a me ka hoopailua i ka hewa a i hoomaemaeia mai ka naau e ka olelo oiaio, i pau kona paumaele a i makaukau hoi ia no ka lani.
                E pule no ka poe kahuna pule a me ka poe halawai, na'lii, na kanaka, na makamaka, na hoahanau, na mea a pau, i pau lakou i ka hahai mau mamuli o Iehova.
                Oia no kekahi mau hana ma ka la Sabati ma ka manawa halawai ole.
                He hapa wale no ia, aole pau i ka hoike aku. Pehea la e hiki ai ke hiamoe a me ka noho wale ma ia la? aole anei he nui ka hana? O ka malama ana i ka uhane make ole, o ka pule ana a me ka heluhelu ana i ka palapala hemolele; oia kekahi hana a oukou, i keia la.
                E pono anei ea, e hiamoe? aole anei oukou e make ana, ame na kanaka mai o a o; a hiamoe ka! oukou? auwe; ua hiki anei ia Iesu ke hiamoe ma ka la Sabati? aole anei i olokaaia'ku ka pohaku mai ke ana aku, a ala hou la ia me ka lanakila ana maluna o ka make?
                Pela io no. Aole Iesu e hiamoe, aole loa. Aole he hiamoe ma ka lani, aole hoi ma ka po. E mau ka hana ma ka lani; e mau no hi ka eha ma ka po; aole maha iki.
                E malama oukou ea, o hiamoe oukou ma ka la hemolele, a waiho wale aku i ka imi ana i ke ola, a make oukou, a ala'e aole ma ka lani, maloko no o ke ahi mau.
L. L.

KANEOHE, Feb. 16, 1837.

NO KA PALI.

                He manao ko'u e hai aku no kekahi mau mea no Koolau nei. He hana ahonui kekahi. Aia  ma ka pali kahi a makou i hana'i. Ua kalaiia kekahi mau anuu ma na wahi pali loa, ma Kapili kekahi a ma ka Ipuolono kekahi. A ma kekahi aoao ua kukuluia he hao loihi e paa ai ka lima i ka pii ana iluna a i ka iho ana ilalo. E hiki pono no i na kane a me na wahine ke hele malaila i keia manawa, aole e makau.
                O Mr. Beers kekahi i hana malaila, he amara ia. Oia kekahi o na misionari hou i holo mai maluna o ka moku Hamilton e noho pu me Mi. Lii ma ka muliwai o Kolumebia. O na kanaka maoli kekahi i hana pu malaila, no Honolulu kekahi poe hana, a no Kaneohe nei kekahi. O na lii kekahi kokua ia hana. Na lakou i uku i ke amara no kana hana ana. Ewalu na la i make i kela hana a ua lilo na kala he kanaha paha malaila. Aole pau ka hana, aia no ke hana nei kekahi mau mea hihia i ke kanawai o ka aina.

NO KA RAMA.

                Eia kekahi. I ka'u hana ana ma ka pali ua ike au kekahi hana pono ole. Ua ike au i na kanaka halihali rama ma Honolulu e kuai aku he mau pahu rama i kekahi poe a he mau omole rama i kekahi. Aole haule kekahi la o ko'u noho ana malaila i loaa ole ia'u ke kanaka halihali rama a he awa kekahi mea i lawe nui ia ma ka pali e kuai ma Honolulu. No Punaluu mai ka nui o ka awa i laweia. Eia no ka hale puhi rama ma Koolau. Ua haunaele keia aina i ua hale nei. Ua lilo kekahi poe kanaka o nei i poe molowa, ona, hakaka, hana ino. Ua hele kekahi mau makua e puhi rama a ua hahai na keiki mamuli o ko lakou makua.

HE KANAKA ONA.

                Eia kekahi hua o ka inu rama. I keia la Sabati i hala iho nei ua haule kekahi kanaka i ka pali. I ka po o ka la hoomalolo inu oia i ka rama a ona. Kakahiaka ae la, aole ona manao i ka ha o ke kanawai o ke Akua. I kona hele ana ma Honolulu ia la Sabati a hiki i ka pali kokoke ma ka Ipuolono hina iho la ia a kaa aku la a hiki ma kahawai.
                Ua eha loa kona kino i ke kaa ana. Ma ka poo ka eha nui ona.
Na'u Na PAREKA.