Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 25, 10 May 1837 — Page 98

98 KUMU HAWAII. (MEI,

kona ili, ua oi aku ka maikai o ka Zebera mamua o na holoholona a pau. He onionio like, a maikai wale no.
                I noonoo kakou i ka mooolelo no na holoholona a pau, maopopo no ko ke Akua lokomaikai. Ua hooneleia kekahi holoholona i ka mea i loaa mai i kekahi. O ka Elepani, ina kiiia mai oia, aole ia i mama, aole hiki ke holo a pakele, nolaila, ua haawiia mai kona nuku i mea e pale aku ai i ka hewa. He pepeiao ko ka Laehaokela, a me ka Bufalo a me ka Bipi, i mea e pale aku ai i ka hewa.
                He maiuu oioi ko ka Liona, a me ke Tiga, a he mau kui kekahi. Oia ko laua mau mea eha, e pale aku ai i ka hewa, a oia no hoi na mea e loaa ai ka laua ai. O ka Zebera, aole ona pepeiaohao, aole kui, aole oioi kona maiuu, i mea e pale aku ai i ka hewa, aka, no kona mama, e hiki ia ia ke holo, a pakele, aole loa e loaa e kekahi ilio hae.
                Nolaila, e mahalo kakou i ka lokomaikai o ke Akua, i kona haawi ana i na holoholona a pau ana i hana'i, i na mea e pono ai, i mea hoi e pakele ai lakou i ka hewa.
Lama Hawaii.

NO NA MAKUA.

                He mau olelo ao, i mea e kokua'i i mau keiki.
                1. E hoomanao na makua i keia mea nui. O laua no ke kumu e hoomakaia'i ko ke keiki pono, a me kona ola; a i ole ia o kona hewa no, a me kona make.
                2 Mai ka wa opiopio loa mai o ke keiki, e noho mai no na makua me ka manao, he maka ike ko keia keiki, a he naau poina ole kona; o ka'u hana e hana nei aole no e manao ia ia. E malama mai no ia i ka'u e hana nei a i kona wa kanaka makua.
                3 E noho oluolu mai ka makua imua o ke keiki, aole e pakike wale aku. E ae aku no i ka paani ana o ke keiki — i na paani hihia ole; Aka e malama ka makua i kana olelo, e olelo ai imua o ke keiki, ma ka oiaio e olelo ai, ma na mea hoopunipuni ole, aole e haanui ka makua, aole e olelo i na olelo apiki: Aole loa e olelo i na hua olelo hilahila, na mea ia e alakai ia ka naau i ke kolohe. Pela no na hana; aole no e hana iki i kekahi hana hilahila imua o ke keiki, o alakaiia kona naau ma ka hewa.
                4. Aole e pono ke olelo malimali aku ka makua i ke keiki. E olelo maopopo ka makua i ka hana e hana'i ke keiki a iole ia e ae mai, a e hana aku, e hoopai aku no ka makua, a hina iho la ka naau hoole o ua keiki la: Aka o ka makua aole no ia e hina mahope o ke keiki. I ka wa opiopio e kolo ana ke keiki, oia ka wa e lanakila'i ka makua maluna ona.
                5 Aia olelo aku ka makua i kana keiki e hana i kekahi mea, e pono ia ia e nana'ku i ua keiki la i kana hana ana e like me ka ka makua i olelo ai, o waiho wale ke keiki i ka hana, a haiia ko ka makua kanawai.
                6 Ina i olelo ai ka makua i ke keiki e haawi ana i kekahi mea ia ia, a e hana aku ai paha i kekahi mea a ke keiki i makemake ai. Aole no e pono ke hoololi hou ka makua i kona manao. a hoole, a hoopohala: Aka i hewa ka ka makua i olelo ai e hoomaopopo lokomaikai aku i ua keiki la, a hai aku i kona hewa ia ia.
                7 Aole no e hoonaukiuki aku ka makua i ke keiki iloko o ka hooponopono ana. Me ka naau aloha e hooponopono aku ai.
                8 Aole iloko o ka hookaumaha waleaku i na keiki i ka makau e alakai ai na makua ia lakou. Aka iloko o ka oluolu e pale aku ai ko lakou hewa, a e hoomaopopo mai i ka pono.
                9 O ke keiki i hoopai wale ia aku, aole i akaka kona hewa, ua ao ia ilaila e huna, a e hoopunipuni. Aole no e hoolohe mai ke keiki ke hana aku ka makua pela, no ka mea, ua ike no ia, he hemahema ko ka makua, a ua hewa.
                10 Aia makemaka ke keiki i ka mea e pono ole ke haawi aku, a ue mai Aole no e kanalua ka makua, a hoole nawaliwali aku. E hoole koke no, e hoole maopopo o alala nui mai, a hina mai ka makua ia ia, i ke aloha, a hewa nui iho la.
                11 Aole no e pono ke alala wale aku ke keiki, e holo aku ana, hina iho, a hoohamama mai la ka waha, no ka mea, a iloko o laila ka huhu. Ua ike no ia he eha ko ka makua naau ilaila, a ua manao ia e hoolanakila maluna o ka makua iloko o ia hana ana. Aole e pono ke aloha aku ka makua i ke keiki ilaila, a ae aku ia ia; aka e paie koke aku no ia hana ino.
                12 Aole no e hana oolea aku ka makua i kana keiki imua o ke alo o kanaka, aole no e hookaumaha aku i kona naau ilaila. Aole no e nuku aku ka makua i ke keiki e olelo ana, he keiki kolohe, he hookuli, he keiki pono ole. Ua eha ko ke keiki naau malaila, a ua kapa aku i ka makua he hana ino, a kue mai.
                13 Ina ua loaa i ka makua kekahi mea i makemakeia e ke keiki, a ua ikea, aole no e huna na makua i ua mea la, a hoole aku, iloko o ka hoopunipuni: Aka i makemake ole ka makua e haawi aku, e hoole maopopo aku no.
                14 E ao aku ka makua i ke keiki e lokomaikai aku i na holoholona, a me na manu. Aole e hooeha wale aku ia lakou. Aole e holo i ka lio mai, a luhi, a pololi hoi. Aole e hapai i ka moa, me na manu e ae ma na eheu, a lawe ia lakou ilaila, no ka mea, he wahi eha loa ia. Aole e huki i ka hulu o ka manu i kona wa e ola ana. Ua hoopaakikiia na naau o na keiki i ka hooeha ana i na holoholona.
                15 Maloko o ka ke Akua olelo ua ao ia mai na makua e alakai i na keiki ma ka pono; aole o ka hookikina aku. E pono na makua ke noonoo malaila, aole ma ke oolea wale e hiki ai keia hana nui: Aka iloko o ke aloha i hoomaopopoia, i ka halia naauao ana.
                16 I ka e wa hiki i ke keiki e hele, a mai ia manawa mai, aole e pono na makua ke moe pu me ia i ke kapa hookahi. He keena okoa ko ke keiki wahi e moe ai, he keena okoa ko na makua. Pela no na keikikane, a me na kaikamahine, e hookaawaleia no, aole ma ke keena hookahi e moe ai.
                17. Aole e pono ke hele wale na keiki. He mai kekahi hewa nui ilaila, a he hilahila kekahi. I ka wa opiopio e ao aku ai i keiki e malama i kona kino. Aole e ala mai ka makua i ka po a alakai aku i ke keiki iwaho i ke kapa ole. E uhi mai ka makua i kona ili iho, a e ao aku i na keiki e hana pela.
                18 E hanai pono aku na makua i na keiki i ka ai. O ka makua imi ole i ka ai na kana keiki, oia ka makua e ao ana i kana keiki e aihue, e lalau wale aku i ka ai a hai, a ua ao aku ia ia ia e holo malu, e imi i kona ola ma kahi e imi ai. O ke keiki hanai ole ia, oia ke keiki pakike aku i na makua, a hooino aku. I kekahi poe ua haawi i ko lakou kino i kumu kuai i ka ai. A hihia mai iho la.
                19 Aole e ai pu na keiki me ka ilio, a me na holoholona e ae. O ka makua e hanai ana i kana keiki a me kona ilio i ka ipu hookahi, oia ka makua aloha ole i ke keiki, e hoolilo ana ia ia i holoholona, a e hoohalike ana i ka mea i hanaia i ko ke Akua ano me na mea wawae eha. Ua hoopailua ia. Aole e pono ke pu aku ka makua i ka ai mai kona waha iho a i ko ke keiki.
                20 I ka wa e huhu ai ke keiki a inoino kona naau, aole no e olelo aku ka ma kua ia ia i na mea o ka uhane o hoohuakaeo mai ia, a kuamuamu mai. E nana ka makua ia ia, a i ka wa oluolu e olelo aku ma na mea o ka uhane.
                21 E ao aku na makua i na keiki e malama nui i ka la Sabati. Aole a laua e olelo aku i na mea hana; aole e kuu aku i na keiki e hele i ka paani. Aka e noho pu no me lakou i ka hale, a e heluhelu pu i ka olelo a ke Akua. E alakai aku na makua i na keiki i ka pule, a me ke kula Sabati.
S. W.