Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 2, 21 June 1837 — Page 6

6 KUMU HAWAII. (IUNE,

ma ekolu ua nui na hao, uuku na hao kahiko.
                E hiki no ke heluhelu i na makahiki o ka dia ma na manamana o kona mau pepeiaohao, no ka mea, i kela makahiki i keia makahiki, i ka ulu hou ana o na pepeiaohao, pakela hou aku kekahi lala, no laila, ua like ka helu'na o na manamana, me na makahiki ona i ola'i.
                Ua oleloia, i ka manawa i haule ai na pepeiaohao o ka dia kane, ua hilahila ia, a haalele no i kana wahine, a pee aku i kahi malu, malaila e kakali ai, a ulu hou na pepeioahao ona, alaila hoi no i kana wahine.
                He mea ola loa ka dia. Ua ikeia kekahi he kanaha makahiki a keu.
                He ano okoa ko ka dia kane, okoa ko ka wahine.
                Ua oluolu loa ka wahine, ua makau wale, ua maikai, aole hoi ona pepeiaohao.
                He mea waiwai ka dia, aole nae e like me ka Reinadia. Ua ono no kona io, a ua ai nui ia. Ua maikai loa kona ili, oia hoi ka ili dia a kakou i ike ai. Ua maikai kona mau hao, i mea ao pahi, a i poo kookoo, a i laau lapaau kekahi.
                Ua like no kekahi ano o ka dia me ko ka Eleka, aole nae i nui kahi i like ai. He mea nui ka Eleka, uuku ka dia. He ahinahina ka Eleka, he ulaula ka dia. I ka hele  ana o ka Eleka, ua haahaa ke poo, a ua like me ka mea hiamoe kona mau maka. Ua kiekie ke poo o ka dia, a ua makaala, me he mea la i makaukau i ka holo, ke olelo ikiia mai. O ke ano o ko ka dia helehena, he mama, he kaumaha ko ka Eleka. He manamana okoa ka pepeiaohao o ka dia, e like me ka laau. Ua like me na manamana lima ko ka Eleka. Ua huiia kahi manamana me kahi manamana, he hao lahilahi ka mea ihui ai.—Lama Hawaii.
 

NO KA MANAWALEA ANA.
HE KAMAKAMAILIO. HELU 4.

                G. Ua pili pono ia oukou ma keia pae aina, keia olelo au i lohe iho nei. E kukulu ana ke Akua i aupuni nona ma keia aina.
                Pehea e kukulu ai? aole e iho hou mai ka Haku mai ka lani mai e kukulu maoli---aole ia e hoouna mai i na elele o ka lani. Aole loa pela. Penei kona kukulu ana--- O kona haawi ana mai i na kumu e noho pu me oukou e ao aku i ka oukou poe keiki---a e hai aku i ka Iesu olelo. A i hana oluolu lakou, i ao pono ia mai na kamalii, eia kekahi kana i pono ai---o ke kukulu ana i na hale pule a me na hale kula. A pehea i kou manao? Pono anei o Binamu ma e hana i keia mau mea a pau? Pono anei makou e mahiai, a e kalepa, a e kukulu i na hale pule, a me na hale kula? Aole anei e pono e kokua ma ka ke Akua hana ana?
                K. Pono no. He mea hilahila na'lii, ke kukulu lakou i na hale maikai no lakou iho, aole hana ma ke kukulu ana i ko Iesu aupuni. Pono makou a pau loa ke kokua mamuli o keia hana.
                G. Pono no. Pomaikai no hoi oukou ke manawalea aku i na mea e kukuluia'i ko ke Akua aupuni mawaena o oukou. E noonoo oe i keia wahi. Ina paha e hele mai o Iesu ko oukou Haku e noho pu me oukou, aole i kapa, a hale paha kahi i naho oluolu pu ai me oukou? Oia no paha. A ke hai aku nei au ia oukou, e hiki no ia oukou ke hanai ia Iesu i keia manawa no. Pehea ? Penei. Ua hala aku la Iesu i ka lani, aka eia kana poe kauwa, he mau elele ana i hoouna mai ai e kukulu i aupuni nona ma keia pae aina. O ko oukou manawalea ana i na mea e pono ai lakou, manawalea aku oukou ia Iesu!
                K. He mea kupanaha keia! Hiki anei ke manawalea aku ia Iesu i ka Haku nui o ka lani?
                G. Hiki no ia oukou a pau loa---i na'lii a me ka poe makaainana. E hiki ia oukou ke kokua mai ia makou ma keia wahi---ma ka hana—ma ke kukulu ana i na luakini a me na hale kula. Ma ka halihali ana i ukana ma ko oukou mau moku me ka uku ole ia loa e pono ai ko makou noho ana. A ua ka mea e pono io ai ko oukou noho ana. Aohe mea e ae e nui ai ko ka ekalesia pono e like me keia.
                Eia wahi manao i koe: He lokoino ko ka ekalesia ma keia pae aina, ke manawalea ole aku lakou i na mea e kukuluia'i ko ke Akua aupuni mawaena o oukou.
                Eia no kaua ma Wailuku nei. Na ke'lii, na Kauikeaouli keia aina—nona na kanaka a pau o keia wahi. Pehea ko manao, ina paha hoouna mai ke Alii i kekahi poe elele i Wailuku nei e hoakaka i kona manao. I aku la ke Alii ia lakou penei—O hele oukou i ko'u aina i Wailuku, a e noho malaila kekahi mau malama. E kukulu oukou i mau hale kula malaila, a i luakini no Iehova kekahi; e hana a maikai na alanui, a e hoopiha i ka aina i na mea e pono ai. Aia no malaila ko'u poe kanaka. E kokua mai lakou mamuli o ka oukou hana ana---e hookipa lakou ia oukou, e hanai hoi, a hana no mamuli o ko oukou makemake. A pau kana, hele lakou i Wailuku nei,---aka aole kokua iki oe a me kanaka. Manao nui oe a me kanaka e hoolimalima ia, aole oukou hookipa i ua poe elele la a ke alii i hoouna mai ai, aole hanai, aole kokua iki me ka uku ole ia mai. Pehea ka hope? Pehea ko ke alii manao ia oukou nei? aole anei he huhu maoli kona? aole anei e pau oukou i ka hemo? aole anei?
                K. Ae pela io no, no ka mea he lokoino ko makou.
                G. Ae ua moakaka lea. A pela no ka lokoino o kekahi poe ekalesia ma keia pae aina. Eia no makou, he mau elele mai ke Akua mai: nona keia aina, nona na moku---na holoholona, a me ka waiwai e ae a pau loa. Ua hoouna mai oia ia makou nei e kukulu i aupuni maikai nona ma keia pae aina---e hana i na mea e pono ai oukou a me ka oukou poe mamo ia hanauna aku ia hanauna aku. Pehea makou e hana'i. E kukulu ana makou i mau hale kula no oukou a e hoolimalima ana makou i mau kumu maoli e ao aku i ka oukou poe kamalii. Nui na dala i lilo i keia hana. Aka, ea---ua uhi au i ka hilahila ke olelo aku. Aole nae e pono a'u ke huna, o oukou e na'lii, a me kanaka, ka poe ekalesia, ka poe i hoohiki ia Iehova e haawi aku ia ia i ko oukou kino, a me ka uhane, a me ka ka naau a me: KA WAIWAI a pau loa, ua aua oukou, aole kokua nui mai mamuli o ka makou hana Malumalu oukou e hoolimalima ia e kokua mamuli o ke kukulu ana i ko ke Akua aupuni mawaena oukou. Aole anei pela? Pela no--nolaila, ua moakaka he lokoino ko oukou. Pela ma na moku—a ma ka hana, a me na mea a pau loa. Aole anei i huhu mai ke Alii o ka lani, nana makou i hoouna mai ? Pela io no, no ka mea, ua lokoino ko oukou i kana poe elele. O kuu manao, ua pili ia oukou ka olelo weliweli a Iehova i olelo mai i ka poe mamo a Iseraela, aia ma ka palapala a Malaki 3:8.9. "E aihue anei ke kanaka i ka ke Akua? Ua aihue no oukou i ka'u. Olelo mai oukou, Ma ke aha, ua aihue makou i kau? Ma ka mohai, a me na alana. Ua hoinoia oukou i ka hoino, no ka mea, ua aihue oukou i ka'u, o keia lahuikanaka a pau loa."
                K. Manomano ka hewa o ka ekalesia ma keia pae aina. Pehea la e pono ai?
                G. Hookahi mea e pono ai, o ka mihi ana, a me ka hana hou ole ana pela. No ia mea, ea---E noonoo oe, a me kou poe hoahanau a pau loa mai Hilo a Niihau i ko oukou hewa, ma keia wahi---a e mihi koke o make!
J. S. G.
 

O KA MAKE ANA O KALAWAIA
Mei 9, 1837.

                Eia kekahi kaikamahine, o Kalawaia kona inoa, ua wela ia i ke ahi i ka la 8 o Mei.
                Eia ke kumu o kona wela ana i ke ahi. I kii oia i kukui i ke awakea, a kukuni aku la, a lapalapa ae la, hoi mai la, papalu iho la i kona kapa. A ae la kona kapa, pau iho la kona ili i ke alii, aka palili iho la ia i ka wela, a kinai aku la kekahi kaikamahine me ka auwe nui, --"Auwe! Auwe! pau i ke ahi."