Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 2, 21 June 1837 — Page 8
8 KUMU HAWAII. (IUNE,
Pii ae la kela a luna iki ae, alaila, hea mai la o Kalawa i ua kanaka la, eia la e pii la, e iho iho oe ilalo. Pii no kela a maluna iki ae oioi hou, kahea hou aku la o Kalawa, o ka lua ia o ke kahea ana; oia olelo hookahi ana no, a mahope pii hou no, a maluna ae, o ke kolu ia o ke kahea ana a Kalawa, eia la e pii la, akahi ke kanaka hookuli ia ia la, e hoi iho oe ilalo, he hemahema wale no kou pii ana la.
Aole kela i lohe mai, pii no a hiki iluna o ka niu, lalau aku la i ka haniu, a hemo mai la ka lima, a haule iho la i lalo, a hai iho la na lala ona eha, a naha ke poo, a hai na lima, a me na wawae, a kaikaiia ae la ia ua palupalu loa na iwi ona, a hoihoiia mai la ia a hiki ma ka hale, alaila ua puni loa ia i ka eha nui.
A hele aku la o Mi. Koana laua o Mi. Laiana a hooponopono iho la laua i kona eha.
I ko'u manao ua maopopo, o ka hookuli ana o kela kanaka oia no ke kumu o kona make ana, a i ka la 9 o Aperila he la Sabati ia i ke kakahiaka o ia la i ka hora 9 paha, alaila, make loa ia. Ua kahea pinepine aku o Kalawa ia ia, ua hookuli loa ia, a o ka hope o ia hookuli ana o ka make ana no ia o kona kino.
Auhea oukou e ka poe a pau e heluhelu ana i keia wahi manao, mai hoohalike kakou me ua kanaka la i hookuli ai i ke kahea ana aku a Kalawa ia ia e iho mai, e iho mai oe; eia la e pii la, e hoi mai, e hoi mai oe.
Aole ia i ae mai, aole ia i huli mai.
Pela paha auanei kakou i hookuli ai i ka leo o na lunaolelo a Iesu e kahea mai nei ia kakou i kela la i keia la, E huli mai oukou, e huli mai, Mai hele Hewa hou, Mai paani ma ke kae o ka pouli mau. Aole kakou i huli koke aku, ke hookuli mau nei no kakou i ko ke Akua leo.
Ke manao nei au, o ka hope o keia hookuli ana, o ka make no ia o na uhane
o kakou iloko o ka lua ahi pio ole, o ka hope no paha ia o ka hookuli, o ka make; e like me ua kanaka la i make aku la.
Eia kekahi manao i koe, o ka make ana o ua kanaka la, he leo no ia e kahea mai ana ia kakou, e huli mai oukou mai ko oukou hewa mai, a i ka pono o Iesu Kristo, ko kakou Haku e ola'i.
Na'u na HAANO.
I ke kakahiaka, e lulu oe i kau hua, a i ke ahiahi, aole hoi e hoomaha kou mau lima, no ka mea aole oe i ike i ka mea maikai o laua, o kela paha, ua maikai pu paha laua.
E hoolohe oe i ka hope o keia mau mea a pau. E makau i ke Akua, a e malama i kona mau kanawai, no ka mea, oia ka ke kanaka [pono] a pau.
KAHI MELE.
KA SABATI.
1 Ke wehe ae ke alaula
Maluna o na puu,
Eia! ke kakahiaka
O ka Sabati hou.
E ala, a hoomana,
Na kanaka a pau,
Ma keia la hoano,
E mele ia Iesu.
2 Ua nalo ka pouli,
Poha mai nei ke ao,
E pule i pau koke,
Ko kakou naaupo.
O Iesu no ka lama,
Ia ia la e nana'i;
Oia ka Hoku loa
E maamaama ai.
3 E kahe maemae ana,
Ko onei mau muliwai;
Nana 'ku i na aina,
He nani, a maikai,
Pela e kahe aku
Ka wai hoola mau,
Ma keia la Sabati,
I ola ko ke ao. L. L.
MAHANA, aia no ma ka lae akau o Lanai
Maraki, 1837.
Eia kekahi manao o makou. Ua hoala iho nei makou i ka hale kula no na kamalii o keia aina; he hale pohaku; i ka la umikumamalima o Maraki. Eia ka hoakaka ana o na kane; eiwa kane; he umi wahine; he umikumamaha kamalii. Na lakou no i hanau i keia hale, me ka wi, a me ka pololi. Aole i kaniuhu la i na la elua; a i ke kolu o ka la, kaniuhu iho la kekahi poe, no ka po o ka la. Nolaila ke kaniuhu ana o kekahi poe; no ka pololi kekahi. Aole makou i ai hou aku i ke awakea. Nolaila, nawaliwali kekahi poe; a olelo kekahi mau kaikaimahine, Nani ka luhi i ka hana a keia kumu. Alaila, i aku la kekahi kaikamahine, he kaniuhu wale ana iho no paha na kakou. Aole kakou i ike aku i ke kumu e ai mai ana; no ka mea, ua like pu no ko kakou noho ana nei. Nolaila, manao au, ua like pu ka lakou olelo me ka powa i kaulia me Iesu ma ke kea.
Eia kekahi manao o'u i kekahi mau keiki. Ua hooikaika na makua, o Kailikea, e haalele i ke kula, a e hele i Oahu. Nolaila haalele kela keiki i kekahi mau la kula; a no kona haalele ana i kekahi mau la kula, hele aku la au e hookolokolo ia ia a ninau aku la au ia ia i kona haalele i ke kula. I mai kela; "Aole na'u; na Kanekoa ma no e kipaku ana ia'u e hele i Oahu e haalele i ke kula.'' Pela mai ia.
Alaila olelo aku la au ia ia, Mai hopo mai oe ia ia. Na'u kekahi kanawai, a nana kekahi; a hoi au i ko'u wahi, manao iho la au, he oiaio.
Ke hooikaika nei na makua i na keiki e huli i ka naaupo. Oia ko na makua, o Kailikea. E pai aku oe i keia manao o'u. Ua pau ia. NA WAIMALU.
Aloha wale i ko Lanai. Ke hooikaika la kekahi poe o lakou i ka naauao iwaena no o ka ilihune a me ka pilikia.
NO KA BAKA.
WAILUKU, Mar. 1.
Ua noa ke kanawai baka ma Maui nei, aole kala; I holo aku nei na lii i Oahu a lohe iho la makou, ua make loa ke kanawai baka! a pau na kanaka i ka puhi baka, hapa wale no koe.
Eia ka mea a makou i lohe mua ai:
I holo mai kekahi elemakule kolohe mai Oahu mai, i mai la ia i na kanaka, "E, e puhi oukou a pau loa i ka baka, a i ole, e ai auanei oukou i ke kalo maka. Pela mai na'lii.'' He wahahee loa kana olelo, aka, ua pau na kanaka i ka huli ma ka puhi baka no ka makau ole paha kekahi, a no ka makemake maoli.
He poe puhi baka ole no nae kekahi poe, ma Maui nei: aole loa lakou i ae aku i keia hewa. Ina e hoopuhi mai na'lii ia lakou, aole lakou e ae aku: olelo mai kekahi poe ia'u, "Aole makou e puhi i ka baka; Ina manao na'lii e make makou e make no, aole makou e ae aku i ka puhi baka.''
Eia kekahi mea kupanaha: Ua lohe iho nei au he mea make ka baka i ke enuhe kilika. Ina honi na enuhe nei i waha o ke kanaka puhi haka, a o ke kanaka nau i ka baka paha, o kona mai koke no ia! Nolaila o ka poe hanai enuhe kilika, aole hiki ia lakou ke lalau i ka baka, kahaha iho la au i kuu heluhelu ana i keia olelo: Hoopailua ka! ke enuhe i keia hana lealea o kanaka.
Aole o'u minamina i ke kanawai baka. He pono ke kanawai ole: No ka mea, i ka wa i kau ke kanawai, nui ka poe i puhi malu, a nui hoi ka poe i hookamani a haalele kekahi poe i ka baka no ka makau i ke kanawai wale no; ano la, o ka poe hewa, o lakou wale no ka poe lalau i ka baka, a o ka poe makemake e haalele i na mea ano ino a pau, o lakou ka i puhi baka ole, akahi wale no i akaka ia poe. L.