Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 4, 19 July 1837 — Page 15

Page PDF (854.61 KB)

1837.) KUMU HAWAII. 15

 

a hiki mai la o Kahehuna, me na wahi maia, a ai maia iho la makou. A pau ka ai maia ana, noho iho la makou a moa ka mea ai, he wahi moa, a he ia liilii ulaula no kai, he pakole ka inoa, a hookahi ia e, he palaolao ka inoa. Noho iho la makou a moa, alaila, hoomakaukau iho la makou e ai, he wahi uala, a he wahi poi iloko o na wahi umeke laau, ka ai, a he moa, a he pakole, a he palaolao hookahi ka ia, a akoakoa keia mau mea imua o ko makou mau alo, alaila, hoonani aku la makou i ke Akua, i ka mea nana ka ai, a me ka ia, alaila, ai iho la makou. A pau ka ai ana, pule iho la a pau ka pule ana, alaila, hele aku la makou maloko o ka hale halawai, malaila na kane, a me na wahine, a me na kamalii, a o ko lakou nui, hookahi haneri, a me kanaha kumamaono, 146. Halawai iho la makou ilaila me lakou, me ka pule, a me ka hai aku i ka olelo a ke Akua, na Tineka laua o Tuke i hai aku ia lakou i ka olelo maikai a ke Akua, a pau ka olelo ana, pule iho la, a pau ka pule ana, hoi mai la makou, a hana i na noho a me na kaula waha o na lio, a paa, alaila, noho iho la o Tuke ilaila, me Kahehuna, ko makou hoahanau iloko o ka Haku o Iesu, aloha mai la laua ia makou, aloha aku la makou ia laua, a noho iho la laua, a hele aku la makou a hiki i Waialee, loaa iho la makou ilaila, i kekahi lio kolohe, hahai mai la, puaa mai la ia makou ma kela aoao, a ma keia aoao, mamua a mahope, o makou, ka puaa ana o keia lio kolohe, mai Waielee aku a hiki i Paumalu. Nonoi aku la makou i na kamaaina malaila, i kaula, a haawi mai la lakou i ke kaula, a ku iho la na lio o makou, o na kamaaina, a o makou, hoohei iho la makou i ke kaula i ua lio kolohe la, a paa i ke kaula, noho iho la ua lio kolohe la ilaila, a holo aku la makou a hiki i Waimea, i ka manawa ahiahi, ua napoo ka la, hiki makou ma na hale o Hewahewa, a me Kailakanoa kana wahine, he kaikuwahine no ia no makou iloko o ka Haku o Iesu, ma Waialua kona lilo ana. Aloha mai la lakou ia makou, aloha aku la makou ia lakou, alaila, holo aku la makou a hiki i Waialua i ka po, ma kahi o Emekona.Na'u na PUNIHAOLE.

KANEOHE, April 16, 1837.

NO KA HALAWAI LOA MA KANEOHE.

                Ma ka la 28 o ka malama Maraki i ke ahiahi ka hoomaka o ka pule hoomau ma Kaneohe nei. Mahope iki o ke awakea ka hiki ana mai o na hoahanau. O Tineka a me Kemika no Honolulu mai, a me Emekona mai Waialua mai, a me kekahi mau hoahanau o ka ekalesia pu me lakou. I ka la hoomalolo iho mai la o Binamu a me kekahi mau hoahanau pu me ia. Eono mau la a makou i halawai ai. O na keiki kekahi i halawai. Elua haneri lakou. Ma na halawai e ua piha ka hale aole pau i ke komo.
                O ka Uhane Hemolele kekahi pu me makou i keia halawai loa. Ua lilo ka olelo i hamari e wawahi ana i ka naau paakiki. O kekahi poe palaka ua ala lakou a ua mihi a ua haawi i ko lakou naau i ka Haku ia Iesu. O kekahi poe hewa ua huli lakou ma ko lakou aoao hewa. Ke mahalo nei lakou i ko ke Akua aloha a me kona lokomaikai ia lakou.
                O na keiki kekahi maanei i manao ma ke ola o ka uhane. Ua kamailio pinepine au me lakou i keia mau la ma na halawai a ma ke kula no hoi, a ua hele mai kekahi ma ko'u hale e kamailio pu me maua no ke ola o ko lakou uhane.
                Ua manao kekahi o lakou, he pono e haawi i ko lakou naau ia Iesu i ko lakou wa kamalii.
                Pomaikai makou i keia halawai. Ua ike makou i ka ke Akua hana iwaena o makou. E hoonaniia kona inoa hemolele i ke ao pau ole.
                Minamina na kanaka o nei i ka pau koke o keia halawai loa ma Kaneohe nei. Ua halawai pinepine makou mai ka wa i pau ai ka pule hoomau a hiki i keia manawa. Aole i haalele ka Uhane Hemolele ia makou.
                E na hoahanau, e pule oukou i ke Akua no makou.Na'u na PALEKA.

KE KUMU HAWAII.
WENEDE, IULAI 19, 1837.

                O KAUKA KEOKEO MA. Pae aku la lakou ma ka muliwai o Kolumebia i ka malama o Mei i ka la 13.
                NO KO OREGONA. Ua loaa ia Mi. Polena ma i wahi noho ai ma ka aina o na Inikini, Neze Pereke ko lakou inoa. Imi lakou i ka pono. Kokua oluolu lakou i ke kumu i ka lawe ana i ka ukana, a me ke kukulu ana i ka hale noho 42 kapuai ka loa, 13 kapuai ka laula. He hale noho kekahi hapa o ua hale la, he hale pule kekahi hapa, a he hale kula no hoi. Mahalo aku la na Inikini i ka inoa o ka Makua, a o ke Keiki a o ka Uhane Hemolele. Ua ao ikaika lakou i ka palapala. He kula ia Polena wahine, hookahi haneri haumana iloko olaila. Ua manaoia kokoke paha ke aupuni o ka lani ia lakou.
                Aole noho pu Mi. Polena me Kauka Widemana. Ma ka hikina o Walawala 125 mile ko Polena wahi i noho ai. Mai Walawala a hiki i kahi o Witemana na mile he iwakaluakumamalima.
                UA ILI KA MOKU o kohola, o Beritona ka inoa, a nahaha, ma ka mokupuni o Kerisema. Ma ka malama o Okatoba, ma ka 10 o ka la ka ili ana 1836. Aohe mea i make, ua mahuka nae, a noho iho ma kela mokupuni ai ole, i ehiku mau malama, alaila, ua laweia mai i Kauai nei ma ka moku o kohola Amerika.
                NA MOKU MANUWA. Iulai 8, Ua ku iho nei ka moku Manuwa no Beritania, o Sulphur ka inoa, o Belcher ke alii moku, mai Paniolo mai, 25 la ka holo ana a hiki ia nei.
                Iulai 10. Ua ku iho ka moku Manuwa no Ferani, o La Venus ka inoa, M. Du Petit-Thouars ke Alii, mai Peru mai.

                PAI HEWA. Ma ka aoao akolu o ka pepa 1, buke 1, no ko Dibele holo ana, eia ka pono. "Aole paha liuliu, a holo aku o Dibele i ko makou aina, a e hooakaka oia i ko makou manao ma keia mea nui.

UA PAU KA HALE.

                I ka la iwakalua kumamakahi o Mar. ua pau kekahi hale i ke ahi baka mauka o Kailua, o Paepae ka inoa o ia wahi. Penei ka pau ana, pupuhi iho la lakou i ka baka a ike ae la ka mea nona ka ipu baka i ka nui o na kanaka e pii mai ana, wikiwiki iho la ia e huna i ka ipu baka iloko o kona kapa; a hoihoi aku la, a kau ma ka paia o ka hale.— Hele aku la na kane i ka poalua, a hele aku la hoi na wahine i kahi e kuku ai. A ae la ke uhi iloko o ke kapa, a pau ae la ke kapa i ke ahi, a aku la ke ahi i ka hale, a pau ae la hoi ka hale i ke ahi.
                A ike ae la na kanaka e hele ana i ka poalua, hooho ae la lakou, "Pau ka hale i ke alii, pau ka hale i ke ahi a Paele," Manao na kanaka i puhiia e Paele, oia no ka luna o ka poalua. A ike ae la hoi na kanaka nona ka hale ma ke alanui ua pau ko lakou hale i ke ahi, holo kiki aku la lakou i ko lakou hale, aole nae kekahi mea oloko o ka hale i loaa ia lakou.
                Ue ae la kekahi wahine o Kaipuala kona inoa, "Auwe! auwe ka luhi o a'u alii e! auwe ka luhi o a'u alii e!" Ua pau ko lakou kapa, a me ko lakou moena, a me na ipu, o na mea i ko lakou mau kino oia wale no na mea i koe.
                Auhea oukou, e ka poe i haalele ole i ka baka, e nana oukou i keia poe ua pau ko lakou hale i ke ahi, a me ko lakou