Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 8, 13 September 1837 — Page 29

Page PDF (920.59 KB)

KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 3. HONOLULU, OAHU, SEPATEMABA 13, 1837. Pepa 8.

 

NO KA HIENA.

                Ua like kekahi ano o ka Hiena me ko ka ilio maoli, a ua like ole loa kekahi ano.
                Ua like kona kiekie a me kona loa, me ko ka ilio nui. Eha kapuai kona loa, a elua a me ka hapa kona kiekie.
                He ano e kona mau helehelena. Ua kiekie kona kua, a ua loihi kona mau wawae mua, a pokole kona mau wawae hope. Ua like iki kona poo me ko ka Iliohae, he puipui nae, aole no hoi oi kona nuku. Ua oioi no kona mau pepeiao, aole huluhulu, a ma kona kua a ma ka ai, ua loihi ka huluhulu, a e pii no e like me ko ka puaa.
                Aneane keokeo ka Hiena, ua like nae me ka lehuahi kona keokeo; a he mau lalani eleele kekahi ma na aoao ona. He pii wale no kona huluhulu, a ua oolea: ua pokole kona huelo, a ua like hoi me ke kahili.
                He ilio ino loa ia ke nana aku, a he huhu hihiu; aole ilio i oi aku kona ino mamua o ko ka hiena. He hae loa kona maka, alawa wale no io a io; he haahaa kona poo, e like me ka mea i kulou ilalo, a kokoke no kona nuku i ka lepo, e like me ka mea hilahila no kona ino.
                Ua like ka ino o kana hana ana, me ka ino o kona mau helehelena. O ka io pala kona mea ono; o na kino make wale, a waihoia a pala. I ka manawa pilau loa, a hiki ole aku kekahi holoholona e, no ka pilau loa, alaila ai no ka Hiena me ka makemake loa. A ai no hoi ia i na iwi, a ina pololi kohi no oia ilalo i ka lepo i loaa ia ia kekahi iwi, i mea ai nana.
                Ai no hoi ka Hiena i na mea ola, aole i na mea make wale no. E luku no ia i na holoholona a pau i paa ia ia.
Ua like kona huhu a me kona hae me ko ka Tiga, aole ia i ike i ka lokomaikai.
                Aole loa ia i hoolakaia, aole i hana maikai ana aku, aole i ka hana oolea ana.
                Ina i malama maikai ia i ka wa uuku, a hanai oluolu ia, aole pau iki kona huhu.
                Paa loa no kona ano maloko a loaa ia ia ka manawa e hiki ai, pepehi no oia i ka mea nana ia i hanai aku. Aole i hoopauia keia ano ona a make.
                Ua loaa ia ilio ma Asia, a ma Aferika. Aia kona hale maloko o na ana, a i ole loaa malaila, kohi no ia i lua nona, malalo i ka lepo.
                E like me ka ilio maoli, a me ka iliohae, pela no ko ka Hiena hahai ana i kana mea ai, e hahai no a loaa ma ka mama o ka holo.
                Ma kona wahi noho ai, hahai pinepine no ia i ke kanaka. A no kona huhu hihiu loa, aole ia i makau i ka Liona. No ka ikaika loa o kona mau iwi a, waliwali loa ia ia na iwi nui o ka bipi.
                E kanalua paha kekahi me ka ninau mai; No ke aha la i hanaia'i keia ilio ino loa? Aole loa i hana wale ke Akua i kekahi mea, me ka maopopo ole ia ia ka pono o kana mea i hana'i.
                Aole maikai ka Hiena no kona manao e hana maikai, no ka mea, hana no oia i na mea kolohe a pau e hiki ia ia ke hana. Aka, o ka mea nana i hoolilo i ka huhu o kanaka i mea e nani ai kona inoa, ua hoolilo oia i keia ilio ino loa i mea e pono ai; a o kela ano hoopailua loa ona, oia kona mea e pomaikai ai na kanaka. No ka mea, ma na aina wela kahi noho ai ka Hiena, ua nui na holoholona make wale ma ka nahelehele, a pilau ko lakou kino, nolaila, pilau ka makani, a he mea mai ke hanu ke kanaka ia makani pilau. Aka, o ka Hiena, ai no oia i na mea pilau a pau; nolaila, aole pilau ka makani a pono no i ke kanaka ke hanu. Nolaila paha ke Akua i hana'i i ka Hiena.

HE KAMAKAMAILIO ANA.

                He kamailio na kekahi mau kanaka e kau wai ana i kahawai, i ko'u hele ana aku i ka auau. Ea kau au e noho ana ia poe kanaka e kamailio ana, aole nae au i lohe ke kumu o ka lakou olelo ana.
                Eia ka'u wahi i lohe aku ai i ka lakou kamailio ana. E aho no ka hoi ka wa kahiko, i aku la kekahi mau kanaka, o ka wa hea la hoi?
                I mai la kekahi, "O ka wa no hoi paha ia Kamehameha."
                Ae mai la kekahi, "Ae, hookahi no la hoi auhau ia wa; i keia wa, nui ka auhau. Make loa no hoi na makaainana, aole he wahi make ole, ee aku i ka moku he kala ko ke kino, ko kahi opeope.
                I mai la kekahi, "Oiaio, ke hoolohe aku nei no la hoi kakou ia Oahu, he hookupu kala."
                I mai la kekahi , "He paakai kekahi hana nui o Oahu."

                I mai la kekahi, "He paakai aha la, o na hana a na alii hooluhi ai, i poe hoii ha e hookaana i ka aie, kaa kahiko aku la. Aohe manawa hookupu ole o ke kala, ua hele aku la paha a pili ke kala, o ka auhau nui no ka hoi ia o na aina a pau." Na KAAPA.

HELU 9.
NO KE KAAPUNI ANA IA OAHU.

                WAIANAE. Hele mai la makou a hiki i ke alapii o Kolekole. Pii mai la makou me ke alakai i na lio, a hiki i kahi i hanaia ai ke alanui no na lio e Kaapuiki, me na kanaka a pau opuha, hele aku la makou malaila, maloko o ka laau a hiki i kahawai. He wahi wai uuku no e kahe ana, aole he nui. Malaila kekahi kanaka, a me kekahi wahine, e hoa ana i ke ahi, he alii puholo popolo. Noho iki iho la makou malaila, a inu i ka wai, a i ko makou iho ana mai ma ke alanui i hana ia ai no na lio, alaila, mahalo mai la o Tineka, i mai la, "Maikai loa keia alanui, aneane like keia alanui me kekahi alanui o Amerika ka hele i ka malumalu, aole la." O Wahinealii no kekahi i mahalo, a owau no hoi kekahi. Iho iho la makou a hiki i kahi wai, noho iho la makou ilaila, a pau ka noho ana, alaila, iho