Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 9, 27 September 1837 — Page 34

34 KUMU HAWAII. (SEPATEMABA,

kii mai ia ia a uku no kona kolohe. A ina i loaa ole ia ka lio, e pono na ike maka ke hele pu me ka mea nana ka ai a hoike aku, a na ua mau mea la elua e hooponopono, o ka mea nona ka lio a me ka mea nana ka ai. A i hiki ole ia laua ke hooponopono, e hoopii koke aku i ka lunakanawai, ia ia ka hana mai i ka pono, a i ole, e koho aku paha oia i na kanaka pololei ekolu a haawi aku na lakou e hooponopono.
                Eia ke kumu o keia kanawai.
                He mea kahiko mai no ka mahinaai.
                He mea hou ka lio.
                Eia hoi ka mea e pono ai. O ka pa. Ina paha na mea a pau e hana like ma ka pa, o na mea hanai holoholona a me na mea mahiai, o ka pono loa ia a me ka oluolu.
                Ina paha kekahi mea manao e imi kanawai no keia wahi hihia e imi no oia.
KUMU HAWAII.

KANAWAI IX.

                "Mai hoike wahahee oe e hewa ai kou hoalauna."
                No ka hoopunipuni a me ka wahahee keia kauoha.
                Eia ke ano: mai aki oe i ka mea e: mai olelo ino aku me ka manao e hewa ai; mai hai aku i ka hewa o hai me ka manao e hooino aku. Mai holoholo olelo oe i ka mea e, me ka lokoino. Oia kekahi mau mea kapu loa ma keia kauoha.
                Eia kekahi mau mea i papa ole ia ma keia kanawai.
                Ina i lohe maopopo kekahi i ka manao o hai e hana kolohe, e hoowela i ka hale paha, e kipi, e pepehi kanaka, e hana ino aku i ka waiwai o hai, a hai aku oia i na hewa la i ka poe lunakanawai, aole e pili keia kanawai ia ia; no ka mea aole ma ka hewa kona makemake, aka ma ka pono.
                Eia hoi; ina i ninau mai kekahi ia'u i kekahi mea; a hoole au, aole e hiki ia'u ke hai aku, aole e pili ka hoopunipuni malaila; aka ina i olelo au, me ka manao e huna, "Aole au i ike," ina ua hoopunipuni au.
                Eia kekahi. Ina i hai kekahi kanaka i kona mea i lohe ai me ka manao he oiaio, ia mahope aku ua akaka he mea wahahee wale no kona mea i hai aku ai, aole e pili ka wahahee ia ia, no ka mea aole ona makemake e hoopunipuni.
                Eia hoi; ina kuhi hewa kekahi kanaka i kekahi mea, a hai hewa malaila, aole e pili ka wahahee ia ia, no ka mea aole ona makemake e hoopunipuni, he kuhi hewa wale no kona.
                Eia na mea e pili ana ma ka wahahee.
                1 O ke aki; oia ka hai malu ana i na mea e hewa ai ka mea e. O ka mea aki ua makemake oia e hoino aku i kona hoalauna, a nolaila ua pili kana hana me ka wahahee.
                2 Ina i huhu hala ole kekahi i kekahi, a i hoike aku me ka hoino ia ia, ua hewa ia ma keia kanawai; no ka mea, o ka mea hoike huhu, ua hoike hewa no.
                3 O ka mea maa i ka olelo malimali, ua pili kana hana i ka wahahee: ua hai oia i na olelo oiaio ole me ka manao e hooluolu aku ia hai; aole ona makemake ma ka mea oiaio: aka ma ka mea e lilo ai kekahi i hoalauna nona. He hoopunipuni kona.
                4 O ka mea huna i kona waiwai me ka makemake e lokomaikai mai kekahi hoalauna ia ia, a e haawi mai i ka waiwai hou, ua hoike wahahee oia, me ka makemake e loaa wale mai ka waiwai o kona hoalauna.
                5 O ke komo ana i ke kapakomo o kela mea keia mea me ka manao e ike mai na mea e i kona mau kapa he nui wale, a e mahalo ia ia; he mea hoike wahahee ia, he mea ia e hoopunipuni ai ia hai.
                6 Ina i manao na kanaka elua e kuai, a i huna kekahi i ka hewa o kona waiwai, o kona huna ana i ka hewa o ka waiwai ua pili ia me ka wahahee; he mea ia e hewa ai kona hoalauna.
                7 Ina i kauoha kekahi alii i kona mau kanaka e hana i kekahi hana me ka olelo e pili ke kanawai, ina i hana ole lakou; ina i hooko ole o ua alii la i kana olelo hooweliweli i ka poe hookuli, ua wahahee oia.
                8 Ina i ae aku ke kanaka e hana i kekahi hana no ke alii, no ka mea e paha, a hooko ole i kana olelo no ka makemake ole, ua wahahee oia.
                Heaha ka hope o ka wahahee?
                Solomona 12:19, O na lehelehe wahahee e pau koke no ia.
                Solomona 17:7. Aole i kupono - i ke alii ka lehelehe wahahee.
                Solomona 19:5. O ka mea hoike pakele; e make no ia. p. 9.
                Hoikeana 21: 8. Ka poe wahahee a pau e loaa ia lakou ko lakou puu ma ka loko e aa mau loa ana i ke alii a me ka luaipele. oia ka lua o ka make. E aana hoi i ka Hoikeana 22:15, a me Oihana 5: 1-10.
J. S. E.

KA HOOPAI PONO.

                Ina i hana ino ia mai kekahi, a manaoia e hoopai aku, eia no ka hoopa pono. E kala aku i kona hala, a e hana lokomaikai aku i ka mea hana ino mai ia oe.
                I noho ma Enelani kekahi kanaka koa, a hele mai kekahi makamaka haipule ona e ike.
                A komo ae ia iloko o kona hale, ua loaa ia ia ua koa nei e noho ana me ka naau ehaeha a me ka maka huhu.
                Ninau aku la ka makamaka i ke ano o ia mea, i mai la kela, "Ua hoomainoino mai kekahi kanaka ia'u, ua kuamuamu mai, a ua hoomea e kui mai no hoi. Aole au e maha iki a hoopai aku au ia ia.'' Ninau aku la keia, Pehea la oe e hoopai aku ai? I mai la kela, "He oiaio no, a halawai hou au me ia, e pepehi aku no au ia ia a make." I aku la ka makamaka, "Eia ka hoopai pono; e kala aku oe i kona hewa a e hana lokomaikai aku." I mai la kela, "Aole, e make no ia ia'u, o ko ke kanaka pono no ka pepehi aku, alaila maha no au."
                I aku la kona makamaka," O ko ke kanaka ka pepehi aku a make, aka, o ko ke Akua no ke kala wale mai i na hewa, a e hana lokomaikai mai. Pela oe e hana'i, a e like auanei oe me ke Akua.''

KE KUMU HAWAII.
WENEDE, SEPATEMABA 27, 1837.

                Holo aku nei o Kauikeaouli ke alii mai Honolulu aku a Lahaina, oia, a me kekahi mau alii me ia, ma na moku manuwa Hawaii elua, o Kai a o Paalua a me na moku e ekolu paha. O Tusede ka 12 o Sepatemaba ka la e holo ai. Holo pu aku la Mi. Tineka ke kahu o ke Kumu Hawaii e hoomaha i kekahi mau hebedoma ma Lahaina a ma Lahainaluna paha, a ma kona wahi e hele ai. Waiho mai la kana hana o ke Kumu Hawaii, na ka mea hawawa a hoi mai oia; pela no ke Kumu Kamalii. A i hawawa ka hana ana aole nona ia hewa.
                Auhea oukou na kumu maoli mai Lahainaluna a me na kumu ao palapala, a me na mea ike i ka palapala. Ke olelo aku nei ke Kumu Hawaii ia oukou, e nana mai oukou ia'u, he aneane ko'u he pooniuniu no ka hanai ole ia mai e oukou, he nawaliwali. Nolaila ke noi aku nei au ia oukou, e hanai koke mai oukou ia'u. I palapala na'u e pai ai. Ke makemake nui nei au i ka palapala maoli, i ka kela kanaka i ka keia kanaka, a loaa mai aia no ia'u ka pai a me ka ole. O ke kakau ana o ke kanaka maoli he maopopo ka olelo, a ina e maopopo ka manao oloko o ua palapala la, oia ka mea e pono loa'i. E palapala, e kakau, a e hooili koke mai, o ka mea pono ua pono, o ka mea ole, ua ole, e hooili mai ia'u. Mai hoihoi