Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 9, 27 September 1837 — NO KA HEHI ANA O KA LIO I KA AI. [ARTICLE]

NO KA HEHI ANA O KA LIO I KA AI.

I<aiiainv, Augatc 18, 1887.

I ka poalima o ua la 18 la o Augate, a ia po iho, hemo iho la kuu lio, ma Alamihi kahi i kukulu.ia ai. lini iho la ka mea nana i mnlama ua lio nei o'u, o Kaulokukui kona i'noa, a hala iWainee kana imi ana ia po, elua ana iini ana ia |m», aole i loaa, a i ke ao ana ae o ua po la, he po aono ia y oia ka la 19 o Aucrate. Loaa iho la ua lio nei o'u ia Paiaina, i ka mea nana ka ai; ma Puunoa kahi i loaa ai. . I'ouoi ka hana ana a ka lio, hole mai !a ua lio m i mai Alamihi mai, 110 kona manao palia e h.»i 111:1 Puako i kona « ahi iho. Ilihia iho la kmia kaula i ke opu wauko, e pi!i ana jno ko poo o ke kiliapai ua!a, p ikaawili iho la ua lionoi 1110 ka holoholo, o li()iiik ii!;a ana i homo oia, ao'o o ho'no. ua paa loa koua k;>ula i ko omi waukoj a no kona hooikaika ana i honio kona hi'iia, popo i!io la ka puo uala i koa 1 wiiwao, 0000 paha |»ue i pepe i k<>n:t wa;w ;o, a'-le, iai kona waha i ka o i!.i, o' Li w.iwne .wale no koua i liowa. i Lawo a!; i !a <> P.-.i'iua i >ri lio noi, a kukulu ma !<>• līu 1 -o k >:ri h i!c iiio. alaila, holo ;:.\,i !a w :!imo a ka nio.i uana i tna!.rnu k 1 (i ». o :.c ;!ai'v.i!ii\i kona iaoa, kaaiaili > ti'i i.iu Ino ka lio, 111«' Pai ii:i ī. I mai oV 'i 'i"a *i <• '1 i!o i kuu au e lawo 1 a••; a.. ' i ' :n, aiaiia na*u 110 0 i.i" • '.!■ 1 i 1:> ' • u >'? ' !' •• anana no-e ul.a :a 'i. J 1 iu ū!; i!iiki, i hookahi n 1 u!: i o k.i l.<»o'io!o i k-i lio. I luai la o P e i:v. a'; :'-'i i; iKO, ik 1. ho'»:io! > ii'». :: >"i 1 1 o! ' » ;:a:u a»ai:a. h<»lo o i\iiai:i.l i !;a !.:'.va: ' A i k « ho'o aua ;aku a poo o makou i Al i:ai!ii. ike a\u I.i l.akou i ua lio noi, 0 ku a'ia m.l !;.<!<i ai 010. i nku la lak<wi i ka waliine :i P.'.i'ii )a, o lvoakua ka inoa o ua l:u no !;e aha la e ku nei ka lio ma l;a!ii ;ū ole, a pololi ka lio? I mai la o Keakua mo ka aaka, ua hanni aku nei no wau i ka lio, i hou mai la o Keakua, i kii mai nei oukou i ka lio i aku la laleou nei, Aole. I hou

niai o. Keakna, O k , i kn ia o ka lio, a hoi mai !<u 1 kiM»e. Iho iakula lal< >: i :'i, E aho e kai kakou i ka lio. a ik • ka nona ka lio, a elelo pono <<i-1 > i ka uku, aka, o ka uku e lioolii- • ae.l ka iio- I mai 0 Koal ua me k;t a mc.i ,Jo:u Aole au i ike Ikah< lo lio. 1 ho<i !n lakou nei, O ko kane hoi. I Aole noiai ike. I hou aku I7L nci, Oko keiki hoi. I mni kela,'.A<* lu > makou i ike i ka hooholo lio. . I hou aku i. K kai kakou i ka mea nōna ka lio, u^n nu *V a me k«i ole. I mai ka'i^i aku lakou noi, lu ku lio, e.liole krvikku.' AlaHa, i niai la o ive ikua jhu loa, Un uiaa no k 1 lio o ia kana&6S Ika uku ole ia, o k«>na wale 110 ka fīo [uku o!(f i:i o Lainiua nei, ao!e no ia ;i uku i kona lio i ka l\i!ujn»la a ai waie ' 110 konn lio i Iva ii i. i A i hou iimi iki u:i waliiue la !>vr» ka īiuku, a me lie kok<- innili, Ina i lo:ia i nlo inai ka uku-oa, 'io k inaka no i:i ho ; ko a!ii, lio k;iuaka n<> ki ia '.10 ke alii, a , 1;• > ke aiii ti;> ka liii, ana' makou no 0 ! ni:i'-i!!ia kei i lio. | A! ii!:i, i<!i!su ko'u poo, Aohe ukuia ! -niai o ka makou ai« a me ka nnkou ko i p:<u i ka lio, n<»ho oiaio oi 1 oieio o ka u!;ii, I inai o'Koakua nie'ka uuika iaoii: 1 !"•!, No oukou no la i uku oro i k;v (<.i!;,i:i. I liou aku ko'u poe, O ka uku :>n!io ea, e lioio 00 .i ka lio, no ka inea < i:» k 1 !i!e:i nana ia k.m ni. ; A' ii!a, o!olo kikooiamai Ia kekahi k::r: ik:i o, o 'Keuuiniliopuu" koiia inoa, ()i 1 !; i!iaw,ii ilio 1:1 no ka lioi ia o ua ;> ,it> <HUio noi oka hooliolo lio, he poe niaia'ua hoi i ka pono, he haiia kekee k:> !'.ui. Ika hoi ana mai a ko'u poe 1 hni in ti !a lakou ia'u i keia mau mea. • A i ko'u lohe ana i keia mau nioa, kaumaha iho la wau ine ka hilahila, no ; !;a o'olo wahahee ann niai a kela \vahiao, ao!e au i nku i ka lio, a mo ka :o!olo nna mai a kela "kanaka W hana kekoe ou, ua olelo vfalc mai laua ia'u ine ka hooukiuki a me ka wahahee. A i ke ahiahi, hiki mai o Paiaina me ka lio, i aku au ia ia, Ua ai )ta lio i ka ai ? Ae mai kela. Ninau aku au, Heaha

ka uku? I mai kel», I hapaWßUi. I »feu au,lP«hca kahefo}):ft no? lmidlsela, Aoie i .ike Ika hōoho o lio. I hon aku au, E h«awi aku i kau mea e makuoaI mai kela, Aole am o lCauike«ui*li ,e tf loaa ai ka'u punahele, i hou akū au,E haawi oe i ka me* ikei i ka hoio lio, i i loaa mai ke kala, ; '^. ; tī kela, £ hai auanei la*ii ka lio ukn au. I aku au, Ina i hai ma kahi ooe, aole oe e. nku, aia ko hewa o ka holo ma kphi aa.: ! ;>-: ; ,:f A -■:.*v ; -7ir ■ ■:>"^^ 1 iiuii kela, Aole o"u makemake hooJ2<*lo, i kala no ka'u. I aku au, Oka hoomur|ia uku, aole kala. I mai kela, I mmkahi a'n niakahiki e holo ai. I aku Oin ke kupono i ka hapawalu? ,Lxuai kela, |ie kanaka paakiki oe, no ka uku ole ia no o kou lio. l aku au, Aole anei he uku ka holo i ka lil>? I mni kela, Oia kanawai no ka ia oka hoio lio? iko akn au, Ua like ipu kana olelo me kana wahine. ukinki jiho la wau, a kipaku au ia ia e hele pela mai ko'u pa aku, 1G au kipaku ana, aole ona hele iki iwaho, a keaa wau i ko'u poe e liookuke ia ia. aole noi oia i hele. Auhea oukou, e ko {Lnhain.a nei? He umikuuiamakahi a'u uka ana i ka lio ma ke kala, ekoln a'i» pua'a i pau i ka aiia e hai, n ke i mai nei keia wahine, heuku ole au, me keia kanaka he hana kekee au. Auhea ouhm. e na lunukanawni, mai liawaii a līauai? iini oukou i kanowai no keia mau meaj i pono na mahiai, a me na hnnai holpholona. E inū koke oukou. ihai kakali, no ka inea, ua Inihi loa ka waiho ana o keia maumea hiiiia loa, ehia o'u lio i hanlele loa ia no ka liuhu mai o ka poe mahiai, auhea ka hana kekee? p.WIOA Malo. Pihea /.' in kana:rai? O na lio a pau ke kolohe i na mea kanu a ka mahiai, he helii paliia he ai m»oli paha, e uku ka m«a nona koUio i ka mea nana ka ai, e like me ka mea i iilo. Ina e nmoao ka mea nana ka ai e hoohei i ka iio, e la«« oia ma kahi o ka mauu a kukulo iho, alaila hai ako i ka mea nona ka lio, me ka ol«k> •

kii mai ia im a oku no kona kolohe. A ina i loaa ole ia ka lio, e pono na ike maka ke hele pu me ka mea nana ka ai a hoike aku, a na ua mau mea la elua e hooponopono, o ka mea nona ka lio a me ka men nana ka ai. Ai hiki ole ia iaua ke hooponopono, e hoopn koke aku i ka lunakanawai, ia ia ka hana mai i ka pono, a i o!e, e kpho aku paha oia i na kanaka pololei ekolu a haawi aku na lakou e hooponopono. Kia ke kumu o keia kanawai. lle mea kahiko mai no ka mahinaaL He mea hou ka lio. Eia hoi ka mea e pono ai. Oka pa. Ina paha na mea a pau e hana like ma ka pa, o na niea hanai holoholona a me na mea mahiai, o ka pono loa ia a me ka oluolii. Ina paha kekahi mea inanao e imi kanawai no keia wahi hihia e imi 110 oia. Ki mv Hawaii.

KANAWAI IX. hoike wahahee oe e heieu ai kou h'inlauna." No ka hoopunipuni a nie ka wahahee keia kauoha. Ki:i ke ano: mai aki oe i ka mea e: mni o!eio ino aku me- ka manao e hewa ai: inai hai aku i ka hewa o hai me ka manao e hooino aku. .Mai holohulo »)]clo iie i kaniea e, uie ka li>koirio. Oia k niau niea kapu loa ma keia kuuiilia. ..._ Ki-i keknhi mnii mea i papa ole ia Ht.-i keia kanawai. lua i lolie maopopo kekahi i ka maiih > o hai e hana kololie. e hoowela i ka ha!e paha, e kipi, e pepehi kanaka, e liana ifio aku i ka waiwai o hai, a hai 1 \:i oia i ua hewa la i ka poē lunaka!tawak aolee piii keiakanawai ia ia; no k i iiiea aole ma ka hewa kona make:n;;kc, aka ina ka pono. Ki i hni; iaa i ninau inai kekahi ia'n i mea: a hoole au, aole e hiki i »'u ke liai aku, ao'e e pili ka hoopu- ' • >:iui malaila; aka ina i o'elo au, me kn luanao e huua,. u Aol<? au i ike," 1 ina i;:i lioopunipuni au. Kia kekaiii. Ina i hai kekahi kana- > .1 1 kona mea i lohe ai me ka nianao !it- "i-iio. ia mahope aleu ua akaka he •i.'a wahahee wale no kona niea i hai aku a», aole e pili ka wahahee ia ia, no ka mea aole ona makemake e hoopuni;l! • i. : 'Kia hoi; ina i kiihi hewa kekahi kauaka i kekahi inea, a liai hewa malaila. aole e pili ka wahahee ia ia, no ka mea aole ona makemake e hoopunipuni. he kuiū hewa wale no kona. Eia na mea e pili ana nia ka waHaiiee.

1 O ke aki; oia ka hai malu ana i na meaj e hewa ai ka mea e. Oka mea aki ua makemake oiae Hoino aku i kona hoalauna, a nolaila ua pili kana ha~ na me ka wahahee. 2 Ina i huhu hala ole kekahi Y kekahi, a i hoike aku nie ka hoino ia ia, ua hewa ia makeia kanawai; no ka mea, o ka niea hoike huhu, ua hoike hewano, 3 O ka mea maa i ka olelo malimali, ua pili kana hana i ka wahahee: ua hai oia i na olelo oiaio ole me ka manao e hooluolu aku ia hai; aole ona makemake iua ka mea oiaio: aka ina ka inea e lilo ai kekahi i hoalauna nona. He hoopnnipuni kona. 4 0 ka mea huna i kona waiwai me ka makemake e lokomaikai nini kekahi hoal.iuna ia ia, a c haawi inai i ka waiwai hou, ua hoike wahahee oia, nie ka makemake e loaa wale niai ka waiwai o kona hoalauna. 5 0 ke konio ana i ke kapakomo o kela men keia mea me ka manao e ike mai na mea e i kona mau kapa he nui wale, a e inahalo ia ia; he mea hoike wahahee ia, he mea ia e hoopunipuni ai ia liai. 6 Ina i manao na kanaka elua e kuai, a i hnna kekahi i ka hewa o kona waiwai. :> kona huna ana i ka liewa o ka .waiwhi.ua pili ia nie ka wahahee: he mea ia e hewa ai kona lin;ilnnii;i. * Ina i kauoha kekahi alii i k<>nn maii kanaka e hana i kek.ilii hnna me ka olelo e pili ke kana\v;ii, iua i !i:ma ole lakon; irra i hooko ole o ua alii la i kana'olelo hooweliweli i ka poe liookuli, ua wahahee oia. 8 Ina i ae aku ke kanaka e hana i kekahi hana no ke alii, no ka inea e paha, a hooko ole i kana oleio no ka makeinake ole. ua wahahee oia. Ueaha ka hope o ka wahahee? S<»loino:ia 12: 19, () na lel,o!elie uahaliee e pau koke no ia. Suloini>na 17; 7. Aole i kupoiio—i ke alii ka lelielehe wahahee. >oloin >tia 10: 5. 0 ka inea hoike wahal'.ee. aolee ole kona hoopaiia inai. o ka iwea oleio wahahee lioi aole ia e pakele: e inake no ia. p. 9, Hoikeana 21: 8. Ka poe wahahee a paii e loaa ia lakou koiakou puu ma ka loko e aa inau loa ana i ke ahi a me ka luaipele, oia ka lua o ka make. K nana hoi i ka Hoikeana 22: 15, a me Oihana 5: 1-10. J. S E