Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 9, 27 September 1837 — Untitled [ARTICLE]

Iloio akii nei o Kaiiikeaouli ke alii n.ue Honnhilu a!\u a Laliaina, oia, a nif 4 kekah: !nau a ' ] » Ine iu, nia na moku manuwa Ua--waii ehni, o Kui a j>. Paalim ame nii nmku e ekuli) palia. O frtjsode ka I 2 o Sv|>au- , mal>a ka la e ho]|) ai. lloln pti aku L\ I Mi. 1 ineka ke kahu o ke Kumullawai r hoomalia i kt kahi mau heluMlema ma l.ali.unu a rna I«ahainaluna paha, «1 nia koiu waiii e hele ai. Waih») mai !a kuna i.ana <■ I kc Kuniu liawaii, na ka iioimai oin: pela no lie Kuinu Kamaiii. A ' i hauaua ka hana ana aole iinua ia hewa. ; Auhra oukon na kunm maoli mai Kahai- . nahma a me na knmu ao paiapala, a me nu | mea iko i ka palapa!a. Ke ol*'lo aku nei ke Kumu llawaii ia ouko'a, e nana mai 011- | kou ia u, he aneane ko'u he [)oonmniu im» ! ka hanai ole ia mn« e oukou, he iiawaliw ah I Nolaila ke noi aku nei au ia oukou, e ha!iai j koke niai oukou ia'u. I palapaia na\i e ! pni ai j Ke makemake nui nei au i ka palapala maoli, i ka kela kauaka i ku keia ka» naka, a loaa mai aia no ia'u ka pai a me ka ole. O ke kakau ana o ke kaiiaka maoh he maopopo ka olelo, a ina e maopopo ka manao oloko o ua palapala la r oia ka mea e pono loa'i. E pa apala, e kakau, a e hooili koke mai, o ka mea pono ua pono, o ka mea ole, ua ole, e hooili mai ia'u. Mai hoihoi

mai oukou i keia hana na ka oukou mau kumu mi*ionari e hana. Ke palapala nei no lakou a ua eha ka maka o kekahi no ka nui loa oka palapala ana. O oukou no kekahi e hana 1 keiu hana a ola au. I ole, make paba wau. Pomaikai au n<> ke kokua ana mai o kekahi poe inamua mai. O Punihaole ke kanaka nunui iwuena o lakou. Ke hele nei kona kiapuni ana i ka helu 10, oia ka aoao 45 o ka palapala liina: ua kokoke paha e pau ia, ih> ka mea eia no ka hele ana mawaho mai o Waianae, a kokoke hoi mai ma Honolulu. Eia ka hewa o kana palapala. Oka hapa 0 ka manao a o ka nui o ka olelo, me ka ai paha ua hoohehee nui ia i ka wai a hehee loa. 11010 aku nei o Mi. Einamil ma Waialua Ika hiku okala o Sepatemaba nei. K noho ana malaila i hookahi malama paha no ka mai o kana wahine. I a hoi mai ka moku kia alua o Unite i kapaia kahi Nuuhiwa, Kapena Uaka. Aole makou i ninau pono ia ia, ua lohe nae, i ka inake ana o na moku o kohola ekolu ma ka moana, elua no Amerika, hookahi no lierilania. l'a haalele maoli ia ka nioku Beritania no ka liu. Kr.Mi llawaii.

iin if r: w\. Kia ke noln) nci; kekalii haole o;riopio aolr i ia i manao e hana i na hewa o llonoluiu iH'i. lloao nae ka poe hewa ia ia aole i ;ic aku. Hoikeia'e la i kekahi manawa he w;thine, ua niakeinake ia ia: pale koke aku Im oia ia hoowalewale. A i keia mau la iho nei, l;me ae la kekahi kana!<a makua "Pkaiin kaikamahine e hoonioekolohe aku ia I kiuki nui ilio la ua haole nei, a lawe aku la i ua kanaka la i ka pa, imua o na lii, malaila oia i aoia'i. () Kapawa ka inoa o ke kanaka maoli. I a lohe au, lie mea nui i kekahi poe ka iiana hewa i hoikeia maluna. Eia ko'u manae» īa oukou e na kamaaina o Kou nei, u\>ki ouk(ni i lieiahana. Mai hoowalewale i ka malihini e hana hewa, no ka niea, *» ka mea hoowalewale a me ka iiook«>noko--110 ika hewa he hewa loa ra. "Pomaikai ka poe» i maemae ma kanaan ; no ka mea, e ike lukoii i ke Akua. M He halawai ka na kumu Augatc 24 ina Honolulu. Eia kekahi mau mea i kamailio pu ai makou ai ae like ai hoi. E pono makou e malama i na palapala a me na buke,

1. No ka mea ua nui na dala i lilo ma ka paipalapala aole i loaa hou mai ia makou; 2. Ni ka mea he make hewa ka loaa aaa i ka palapala i na mea makeniako ole c kuai a uku pooo mai 9 no ko lakou molowa paha a no ka palaka paha. 3. No ka mea i ko makou hooikaika ana i na kanaka e lawe i ka palapala, a no ko makou hoolaha koke ana i na palapala, ma na wahi a pau, ua emi ka waiwai o ua mau mea la i ko ke kanaka manao. No ia mau i mea la, a no ka pilikia, ke hoakaka aku nei makou i keia mau manao : 1. E noi aku ina misionari aole lakou e haawi aku i ka palapala a me ka buke paha i ka poe heluhelu ole a malama ole i ka palapala, a i ka poe uku ole mai i kekahi mea e pono ai makou a e uku ai paha ka poe nana e haia i ua palapala la; o na pi-a-pa a me na olelo liilii ke koe. 2. E uku pono mai na mea a pau e like me ka palapala malalo iho nei, ke lawe lakou ika palapala. Koe paha kekahi inou ilihune a me kekahimau kumu ao palapala. Dala. Na mea e ac. KiHiohahoii» . . . lohapaha, 1 dala, Hoike Honua, . . 1 liapalua, 3 liapalia, . . 3 hapawalu, 1 liapalua, 11« «po Heiiinaau, . . 3 liapawalu,| 1 ha|Kilua, .Niiiau lloike, . . 3hapa«fala, 1 hapalua, Ikoiaua i kuiia me ka ). . . L . , ..I. V.. Ilololniliina, J 1 hapalia, 3 hapawal.i. \\ukv hiiaama, . . .1 hapaualu, 1 ha. Bme ka ha. 10, Kui:hi Hawaii, . . 1 hapalua, |3h;»paha, Kiinm Kaiualii, . . ,1 hapaha, |3 hapawaiu, 11iun'iii Pakoli, . v 3 hapaha, il dala, (liinoiii Hoolwa, . 1 liapaha, ]3 hapawalu, M iiiu'iii Kainalii, . . 1 hapawalu, 1 ha. 8-*ne ka ha. 10, Hi-lu Kamalii, . . . 1 hapaumi, 1 hapawalu,

Helu 10. No Ai\A IĀ OAHU. Ma W aiiiiiue. Nōho iho la. maim me U aliinealii, -& kuia-ina—kaii^ 7 ..4i~44«5~na wahine i niakaukau i ke kula 110 ka la Sabaii, kukula iho la makou, a pau ke iuila nna, ale.ila, pule'iho la, a pau ka pulo ana, alaila, hoi mai la makou. Hoi aeiama konawahi, ahoi ae ia ma kona wahi, o hoi mai la maua i ko ma kou hale, a noho iho la makou a hiki i ke ahiahi, alaila, hele hou aku la makou mai kai o Keaupuni, ma kahi e ]ialawai ai na kanaka, a hiki aku la makou, ua akoakoa na kanaka, hookahi haneri a me kanakolukumamakolu'. Halawaiiho la makou melakou, himeni iho la, a pau ka himeni ana, pule iho I :i, apau ka pule ana, alaila, himeni hou iho la, a pau ka himeni ana, alaiia, hai aku la o Tin«?ka ra lakou i ka olelb a ke Ak.ua, a pau ka oielo ana, alaila, pule iho la, a pau ka pule ana, alaHa, hoi mai la makon a ka hale o makou »Kiowaikaala» Noho ihala makou- a ahia-

hi, alaila, ai iho la makou i namea o ke kino, a pau ka ai ana, a ma ia hope iho, i ka manawa e moe ai, hoo* makaukau e moe, me; ka manāo aku i ke Akua, a me ka nonoi aku ia ia c ma> lama mai ia makou, i ko oiakou nioe i ka P°- Pu!e iho la makou, a pau ka pule ana, alaiia, moe iho la makou i ka po, a hiki .i ke ao, alaila, ala'e la inakou mai ka hiamoe ana, me ka maluhia, no ka mea, aolekekahi o makou i lilo aku ia manawa, alaila, hoomakau* kau iho ia makou e pule aku i ke Akua, nie ka mahaio aku ia ia, i kona malama ana ia makou i ka po, !a hiki i ke ao. Alaila, nonoi hou aku la makou ia ia, e Mulama ia makou i ko inakou hoi ana in i ke alanui, a i ka poe a pau e noho au ma Waianae. Pule iholamakou, a p : i ka pule ana, alaila, heie aku la makou e hopuhopu i na lio, a loaa koke ko Tineka, a me ko Wahinealii, a o ko'o, a me ko Kamaukoli, aole i loaa koke, loihi no kauhai ana; a o Tineka a me Wahinealii, hoi e mai la laua. A ma ia hope iho, loaa iho la, a hoi aku la, a hiki i ka hale o makou i moe ai, alaila, olelo aku la au ia Puahiki, E kii aku oe ia wahi lole wawae ou, a e waiho aku keia walii wawae o'u. Ae mai la ia, a kii aku lai i Puukahea, alaila, lawe ae la au i kuu wahi pahi kolihulu a me kuu wahi peni kala, mai loko ae o kmi wahi lole wawae, a kau aku la au ma kekahi; aoao o ka puka makani ma ke kala o ka hale maloko o ka aho, a puka aku la au iwaho me ka noho, a me ke kaula waha, ahana iho la au, a paa, a komo hou mai la au iloko o ka hale, he nui no na mea e noho ana maloko o kai hale. Aloha aku la maua ia lakou, alo.lia mai la lakou ia nmua;ateila, hoi-maMa maua, maluna 0 na lio a hala aku kauhale o Leapoko, -A—ma- kula mai,—manao —m—la au i kuu wahi pahi a me kuu wahi peni kala. Alaila, hoi hou aku la au, me kuu manao ua lilo, a hiki au i ka hale o makou 1 noho ai, e noho ana no ka lehuleh.u, a komo ako la au iloko, a ninau mai la lakou, "Heaha ia au i hoi hou mai nei?" Hai aku la au ia lakou, "0 kuu wahi pahi a me kuu wahi peni." Ninau hoii mai la lukou, "Aia ma hea?" | I aku la au, "Eia maanei a, "Alaila, nana aku Ia au ma kahi a'u i kau aikekahi aoao o ka puka makani ma ke kala, aole, a ninau aku la au ia lakou, «Aole aner oukou i ike iho nei i kui* wahr pahi-a me kuu wahi peni fcala?" Hoole mai la lakou, "Aole." A olela aku la au|ia lakour, fatn la au, "Ina ua loaa i kekahi o oukou, %• howe koke niaf, an<j, a i huna ookoa»

ikea ae mahope aku nei, alaila, na ka lunakanawai oo ia e hoopai no ka mea, he lunakanawai no maanei.'* A hoole mai la no lakou, "Aole makou i ike." Alaila, olelo aku la au me kuu manao aia no ia lakou, ka poe a pau e noho ana nialoko o ka hale, aole i ka poe mawaho o ka hale, i aku la au ia.lakou, "Aia no ia oukou a pau i ka poē nialoko nei, aolei ka poe mawaho." Alailav hoi mai la au ma hope, a loaa mai o Tincka ma ia'u i Waimanalo. Na'n na PiMiiAoi.f.