Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 9, 27 September 1837 — O ke koena o na kanawai. [ARTICLE]

O ke koena o na kanawai.

3. Eia ke kolu, ke papa aku nei nnkon i ka moe kolohe; o ke kane mea \v;iliine. a me ka wahine inea kane, i iiioe kolohe, ua hewa laua i keia kanawai. Eia ka uku, umikumamalima <lala a ke kane a pela no hoi ka ka, wahine, i ole keia uku i waiwai o ae, e hoolike ka wniwai ine ke kuai ana o na dala lie umiKumamalima; a i ole ia uku, e paa i ka hao i na inalama eha. i o!e ia, c. hana i ka hana 1 nu malama eha. A i uku mai ka aioe kolohe e like me na uku o keia kanawai i lioomaopopoia'i. i eiima dala na ka luuakanawai. a 0 na dala he uini, na ka n:c.i wahine; ina hoi lie kane ka i heu a. a na ka mea kane hoi. Eia kekahi. o ka weawea i ka hai waliine a me ka hai kane. a o ka lioomoe koloae aku i kana wahine. a i knna kane. a i kana kaikainalune, a i ka;ia keiki, i kana kauwa, i kona lipalauna, i ke kaikunane, a me ke kaikamahine, o ka niakuahoaowai kane i ka h : iiio;ia wahine, a me ka hunona kane i ka uiakuahonowai wahine. a nie na kam- elua 1 ka wahine hookalii, a ine na wahiae elua i ke kane hookahi. a me kti mue : inalu i kein wa lu>a. ;:a liko ioa ko i ikou nei uku. me na lalani niaiunn. A i manao l:.i mea wahine 'noe ko!o!ie, a me ka moa kane •n >e k;>lo'ie. e lu :no i ko i.iua u!a ana i keia wi. no ke'kena i ka inoe kolohe pinepinoa n;e ka ha'.a ino: e iiaawi aku ia ia i l; t palap ila no ka heim). alaila hem >. aka o ua iikh' koloh" i.i ao!e ! »a ia e ;nan' a make ka iikm a : i.a i haalele ai. Ina i moe kekahi i uamea moe koiohe la. i ka wa e oia ana ka mea ana i liaalele ai, he iiiim: kolohe no ia. ua iike no kma uku uie na lalani mal;:na 0 ke kane hookamakamā. o ka waliine hookamakain i, o ka mea i haa <i i kona hale no ka hookan.akama, o ka mea i k >kua i i:a ho(jka:nakama a hoolilo oia i aina m.na, o ka uku o keia mau mea a pau he umi dala, a i ole ia uku, i waiwai e ae; e hoolike ka wai-

kekuai anaona daiphe umi,'a i ole ia, e paa i ka hao i na malama elua; ]a i ol|e ia, e hana i ka hana i na malama elua. i ! Ina he mea e ae kekahi e pili ana me keia kanawai, o ko lakou uku hookahi no ia, he umi dala. I Ako o ke knnaka pue aku i ka wnhineine kona liina ikaika, no ka ae ole ia'ku o kona makemake e ka wnhine ,ana i pue ai: eia kona uku, i kanalima dala, na ka wahine ana i pue ai, a i ole : ia, i waiwai e ae ka uku rna ke dala nae ka hoohalike ana o ka waiwai, a i i ole ia, e paa oiaika hao i na malama elima, a i ole ia, e hnna i ka hana i 1 na nialama elinia. Ina ukn mai ua pue •wahine la i ka wahine ana i pue ni, i na dala hekanalima. na kalnnakanawal he uniikumnuialima dala, a o na dala he kanakolukuinnmalinia na ua wahine pueia In: oia ka uku o ka nioe kolohe pue wahine. Kai ikeaol li. Ei.\ ka l,a, ke p»pa aku nei mnkou i ka !it>o;>iuvi puni; o ka niea e hoopiniipu-i ni i ko hai .waiwai a lilo niai iioiia, a' ine ka inoa lmole i kana aie pono; a oj na mea lioopunipuni waiwai a pau i ke-1 'a niea keia mea i like ine keia kana-j w;ii, ei i ko hikou uku a pau, ina lioo-1 k'ahi (lala {in:i i hoopunipuni ai. i elna 1 «lala nna e uku aku ai, pela no e uku : hooiia'i ka hoopunipuiii waiwai, a hiki i ka nui loa o ka waiuai ana i hoi-;,ut.i-puni ai. Ina i ole ke (lala, i waiu ai e ae, a i o!e ia. e paa i ka hao i na ii'.alait:'v elia. ina i uku iiiai l*a hoopui.ipu-i 'iii i !<i :::»'a waiwai ana i lioo;iu!:i;/,:.i ai, e like n e ke.i.a olelo; e |>on i «• uku :;e ka inea ii'- .a i::i vai\vai la i ka inea lu-; 'iakahaw'a!. penci;i leiokalii i:ai)aha no'- 1 I.oko o ke ('aia liookalii, a hii.i i ka niīi n'a.ie o '•:'! "'aiw.'ii i liio ai i ka ho.e, ;i.i[)U!ii.: I;e iil- u 'iiai un hoopuaipuui !a Aka. o ka ::.ra h')o[Mii,i-|iiiiii aki me k • c I; • a ka inea lieu a ~h\ :• n <- !;.. hwiki; waliahee. .a o l.aane-a h<..>uiaea 1 ! ' ::ii. no l.a niea, aoie ia i.e •ik'i'i a ua l:ookauuia!ia \v;.'e :.ka ia i !!'!'!;:•,'i: > i keia tn'•:» lapuwaie, i,c. h<>o;>!!!:i; *:';i i,') i:i: o na me i 11;<<»• :iP :*.! :i ; : ■ i!: i o!(' I;a waiwai,eia ka . u'- :;■!, e (•:; "! i ka hao i na uiaia.iia eha-. ai o!p i'i. •, ii :aa i na nialau'u eiia, alai'a lu ( Kaiik i.Aoii.i. ! ■';■■■' '.: ' l': \ k-i i'.':a. ke papa aku m i :nn!:(> i i ka oi:a i i f a : o ka inea inu i ka r.::::a | a ona. a Ik ie : i:i ke alanui. ino k.i uiiaulia a ine ka haukae wale aku i kela j kanaka a i keia kannka, i kela niea i keia mea, ua hewn ia i keia knnnwai o ka ona rama. Eia kona uku eono dala.

a i ole ia i waiwai e ae, e hooiike ka waiwai nte ke kuai ana o na dala eoito, ina i ole ia> e uhauia koua kua i na kaula elua umikiiiuamalua, i ole ia, e hana i hookahi nialamn, a io!e ia, e paa i ka hao i hookahi mnlaina, alnila hemo. Aka i uhauha ke kanakn ona rama, a me ke kauaka onn ole e like ine ua kanaka ona raiua la; a )iai paha ka iwi o ke kanaka ia ia, a i ole ia, aThe eha nni ola wawe ole o ke; kanaka ia ia, i ua uhauha la, eia kona uku, ka:;alima dala, no ke kanaka i eiia i ua uhaulia la, a i j ole ia, i waiwai »4ie, e like ine ke kuai ana ona dala he khnalima, a i ole koia niau mea, alaila e paa oia i na maiama eliiua, a i ole hoi ia(e hana i na malaina eliina, a i ole hoi e uliauia kona kua i ha kaula hookahi l}aneri, alaila hemo. A i uku mai ua Uhaulia la i na dala he kanalima, i uinikuinamalima dala na ka lunnkanawai, i kanakohikumamal.ima.dala na ka inea nona ka eha. Ina i nnlin ka paii iia kanaka ona ia. a.ineke kanaka luiukae 'ina ole, hoo•kahi anana.■e.uku ioin i hookahi dala. | iiip ia 110 hoi ka uku ana a liiki i ka nui j loa o ka iiaha oka| pa i ua kanaka la : S ina i uku ole oia e| like me keia olelo |ana, e* |iono i ua lfiueliala la, e hana i iho a p:ia i ua |):i l:i e like me ka paa j 'H a i nalia i i i ia, :ika he unku ka naha ii ka n'i. e l;i:i hoi me ko 1 a liale; ln- • uukii iio ho'i k:i iikil: a i hrmle na hiweliala l.i i lii'i.i !:.::u | u!xii. e pan oia i k:i Ikio i ].!(,(.:k .lii ni:iil;::i-a.. ■.a'laila heinn: l;a \v;il:i j»a, a uie ka v. a ■.. :.!ii h' !e. ! I I:ia i nki: ika wMwahi pa. ah( v.':i ;ihi ha!e p:.iha,| hookah-i (!ala na ka , »uea ;■'i a ka j a i i aha'i. a me ka mea ii• • >' <a I. i I '!e i l•:: 11:i' i ia i:. e nku ae k:i ; inea i.i.nn ka |a i naha'i. a ine ka mea ■ !.<>::a i.a !.:.!<• i ii'i. i ka 11!:iak:■ t-- • '>'•'■'ll. ('(Miei, i hi" !:':lii h:i;.ah:i 11«•!t>!<»• : :ii;.i ci l.e (iai'i !,<>• ik-11.i. a? • !.-1 i; (> <• nku :;i ia :a. i;a n:c:i i!iv;'a !-a ; a i :;m!;n'i. :• i::-'k'i r:i i <.• : .i !:n h::!e i n:.ii:.'i :: hii.i i k i !:•.i i'i'i o !::t \v::i\vai an:i, ke ui.ii n:::i ka v. awahi pa. e iaa hoi ka , '•' V. .iii ii;:!0. I ; | K M '.K:: \< i ī.i. I';:i e ! [ii <u> ine ka noe hipnv;:'e. e k ;,;;:a h..i <■<• he kanaka lapu- , "•':•''•• <' i: i in-e.'i like ke iauna pu — | -No i:a i:i( . > "!'c!iita la e kohu ai ka . :n;;':iHnftlW,..< i ka j>'>:i!ir "* j !!e ,; <■!(• l:e oia ana ona kanaka ;-iii v\,.i\v;u. a u:e aa lio kukiui. I .1. ' Ina nole ,e liiki lia oe, ke olelo i ka mea pono, alaila mai olelo iki.