Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 10, 11 October 1837 — Page 39

1837.) KUMU HAWAII. 39

Ina i hoohalikeia na pai a pau ina ua hiki aku i ke 33 pauna iloko o ka pai hookahi.
                E na ekalesia a me na kanaka a pau o Hawaii nei. Pehea ko oukou manao i keia kula? aole anei oukou manao e kokua mai? Hemahema ke kula i keia manawa i ka ilihune, i ke kala ole e kuai i ka ai a me ka ia, a me kahi kapa, no na haumana, a pehea ko oukou manao? E pono anei e make? Ina e make ua kule nui nei, mahea anei e loaa'i na kumu ao, a me na kahuna pule no keia pae aina, mahope aku? Ina e haalele oukou i keia kula i keia wa, e ike auanei paha oukou i ko oukou hemahema.
                Nolaila e pono ia oukou e noonoo i keia kula, a e kokua i ka ai, a me kahi dala, a me ka moena, a me ka ia maloo, a me na mea a pau e hiki ai; i make ole, a i nawaliwali ole hoi ua kula nui nei. Oia ko'u wahi manao. Pau.
L.
Wailuku, Sep. 4, 1837.

KE KUMU HAWAII.
WENEDE, OKATOBA 11, 1837.

                MAKUISA. Holoa mai ka moku manuwa, o Imogene kona inoa. Bruce ke alii, mai Tahuata mai. Ua paa ko laila kanaka manao i ke akua wahahee, aole kupu wawe ka makemake ma ka pono. Manao o Rogesona ma e holo aku i aina e, no ka mea, aole hiki ke malama pono i ka laua keiki ekolu ma Tahuata.
                O KAUIKEAOULI. Holo mai ia mai Lahaina mai ma kona moku manuwa, o Kai ka inoa. Ua ku ae la ia maanei i ka la 6. Hoi mai ia mai Maui mai i keia manawa e ike i ke alii o Ianogene.

NO NA MEA MA KELONA.
Madarasa, Okatoba 10, 1836.

                E na hoahanau, e Kamika a me Koana.
                Eia no wau e hoi ana ma Amerika, a e kahaha paha olua i ko olua lohe ana i keia, aka, pela no ia. Ua kaumaha ko' u naau i ko'u haalele ana ia Inia, no ka mea, aole paha au e hoi hou mai. Aole au luhi i ka hana a'u i hele mai nei e hana'i; aole au e hoi hou ana ma ke alanui o ka moana e imi i kekahi mea hou, aka ua ao maopopo mai ke akua ia'u, eia ke alanui.
                Ua maopopo paha ia olua, ua nawaliwali ko'u leo ma Amerika. Ma ka malama o Mei i hala iho nei, loaa ia'u he mai kuni, a nui kuu nawaliwali i hookahi hebedoma, alaila maha iki. A mai ia manawa mai, aole hiki ia'u ke hai aku i ka ke Akua olelo; a no na malama elua i hala iho nei, aole hiki ia'u ke kamailio pu me na kanaka. A i keia manawa, ua pule iki ma ka pule ohana. Palapala aku la ke kahuna lapaau, (Dr. Ward,) i na luna Misionari, penei, "O ka holo ana ma ka moku ma kahi loihi e aku, oia paha ka mea e pale aku i ka make."
                Eia hoi kekahi. Ua ae like ko'u poe hoahanau maanei i ko'u hoi ana ma Amerika, me ka manao e hoi hou mai au ma Inia nei mahope aku, i elua mau makahiki aku paha.
                Nui ko'u aloha i na misionari i Iapana; ua noho pu lakou me ka pomaikai, a he poe ikaika lakou i ka hana.
                Eia kekahi mau mea e oluolu ai paha olua ke palapala aku au. Hookahi kanaha mau ohana e noho ana mamuli o keia mau misionari, a o na makua a pau, he poe manaoio lakou i ka Haku. He kanakolu o keia poe ohana, ua aoia lakou i ke kula nui, a ma ka hale o na kumu kekahi. A o keia mau ohana he kanaha, he poe kokua lakou i na kumu.
                Eono tausani mau haumana ka i komo iloko o ka makou mau kula, a hookahi tausani o lakou he poe kaikamahine. He 37 mau kumu kane ao palapala; he 50 ka poe e kokua ana ma ka pono, he poe manaoio lakou a pau i ka Haku.
                Ua puka mai noloko mai o ke kula nui i keia manawa, na haumana he 19, a 16 o lakou he poe manaoio i ka Haku. E kokua lakou i na kumu ma Madura paha kekahi, ma Iapana paha kekahi a ma Madarasa hoi, kahi i hala ae na misionari, o Winslow a me Dr. Seudder i keia manawa kokoke mai nei.
                Ekolu tausani paha hele i ka pule i kela Sabati keia Sabati ma keia aina.
                Mai ka hiki ana mai o na kumu a hiki mai keia manawa 370 kanaka ka i komo i ka ekalesia, a 300 o lakou i koe e ku paa ana ma ka pono a hiki i keia manawa.
                Ma ke kula nui i Batikota, 200 mau haumana keiki kane; he 59 o lakou i komo i ka ekalesia.
                Ma ke kula nui no na kaikamahine i Oodovile, he 75 mau haumana; he 24 o lakou e malama ana i ka pono, a o ke koena he poe haumana liilii. Eia kekahi mea oluolu nui. He 30 mau haumana kaikamahine i ao pono i ka palapala, a hoi aku me ka manao maopopo ma ka pono; ua mareia hoi lakou i na kane pono, a o ka nui o lakou e kokua ana na misionari. I mai la i Polena wahine ia'u i kekahi la hala iho nei, penei, "Ua oi ko lakou kaika ma ka pono i keia manawa, i ko ka manawa i kula ai lakou.
                Ua kau no ke Akua i kona hoailona oluolu i ka hoomakaukau ana i na kumu e kokua mai ai. I ko'u nana ana i na mea a ke Akua i hana maanei, ua makemake au e olelo aku peneia, pela e hana na mea e ae, a oi aku paha.
                Ma keia mau kula elua, ua malamaia, a ua hanaiia na haumana a pua; nolaila ua kaawale lakou i ka poe pagana, a ua ao pono ia lakou e ka poe Kristiano.

Uhane Hemolele.

                Ua iho mai ka Uhane Hemolele i ke kula ma Oodovile i keia manawa i hala iho nei. A e hoike aku au ia olua i keia mea ma na olelo a kekahi kaikamahine. " I ka makahiki i hala iho nei, ua ae like makou e halawai i ka pule i kela po elua keia po elua e pule no ko makou mau makua. A i ka po elua (Sepatemaba 13) ua halawai, a pau na pule elua, a ekolu paha, manao no makou, kokoke mai ka manawa e hoi hou makou. Alaila pule aku la kekahi kaikamahine, a i ko makou lohe ana i kana pule ikaika i ke Akua, aole hiki ia makou ke hooki i ka pule, aku nui ko makou makemake e pule a ao ka po; no ka mea, ua like kana pule ana me ke kanaka nele e nonoi ana i ke kanaka waiwai; a like paha me ke keiki e nonoi ana i kona makua i kekahi mea; a ua like hoi me ka mea e nonoi ana i ka lunakanawai e hookuu i kona makamaka, ka mea i manaoia eliia.
                Pau kana pule ana, nui ka haalulu o kekahi o makou, aole hiki ia makou ke olelo aku kekahi i kekahi, no ka mea, ua ike maopopo makou i ko makou hewa a pau.
                Alaila manao, kekahi o makou, aole e oluolu hou makou, ke ole makou e hoala i na kaikamahine, ka poe e imi ole ana ia Iesu me ko lakou naau a pau, a e kamailio pu me lakou ma ka pono. Manao hoi makou e hai mua kau i ko makou hewa i ke Akua, a e nonoi ia ia e kala mai, alaila e hoala i na kaikamahine a e kamailio pu me lakou. A pau ia e like me ko makou manao, alaila hoala makou i na kaikamahine e hiamoe ana, a kamailio pu me lakou. Ia manawa, manao no lakou e malama i ko lakou mau uhane. Pule aku la makou i ka Haku no keia mea. Mai ia manawa mai (Sepatemaba 20) ua pule lakou i ke Akua i ke ao a me ka po.
                Ma ka po i oleloia'i maluna, ma ka hora umikumamakahi, ua maopopo ia makou ka hiki ana mai o ka Uhane Hemolele. Ia manawa hoalaia Mi. Polena mai ka hiamoe mai e ka leo o