Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 12, 8 November 1837 — Page 46
46 KUMU HAWAII. (NOVEMABA,
aloha e kokua mai ia makou ma keia hana. O keia kula a me ke kula ma Lahainaluna, i ko makou manao, he mea ia e naauao ai kou poe kanaka, a he mea hoi e pono ai kou aupuni. Ke manao nei makou e pule i ke Akua nou, i hoomaika mai o Iehova ke Alii o na'lii a pau loa, ia oe, i haawi mai ia ia oe i ka naauao, a me ka naau hou, i hoopailua oe i ka hewa a pau me ka manao paa e kipaku i na mea ino a pau loa mai kou aupuni aku; i ike oe i ka maluhia a me ka oluolu a me ka pomaikai io ma keia ao, a i kela ao aku i loaa ia oe ke ola mau loa me ko Iesu poe maikai ma ka lani kiekie loa. Amene.
Pela makou e pule pinepine aku i ke Akua, nona ka mana e hoola a e luku no hoi.
Na na KUMU o Wailuku.
MAKE.
Ukumehame, Augate 26, 1837.
Ua make o Kaipo, he wahine opiopio ia; aole ona mai mamua; ua ikaika no kona kino. Aka, ua hiki koke mai ia ia ka make, me he mea la i hueia; pela no ka hiki wawe o ka make ia ia.
He haumana ia maloko o ke kula; ua hele mai ia ke kula kakahiaka o ka poalima; oia ka la l8, o Augate. Ua halawai pu makou me ia maloko o ke kula, ia kakahiaka. A pau ke kula ana, hoi hope mai la au i Oloalu, a hala ke kula awakea, no na kumu kokua me au ma ke kula kamalii. A hiki i ke kula ahiahi no na kamalii; aole au i noho a pau ke kula, hoi e mai la au i Lahaina nei no ka poeleele. Nolaila aole au i ike i kona make ana.
Eia ka olelo hoakaka no kona make ana. Hoi aku la ua wahine nei a ka hale, i aku la i ke kane penei, He pololi, e pii au i ka ai na'u, ea, e pii au i ka ai na'u. Elima ana olelo ana pela i kana kane; alaila pii pu aku la laua i ka ai. Ua kokoke mai no ma ka hale kula; a ahu ka ai, hui mai la laua, e a'na ka imu, kau aku la ke kane eha uala pulehu. A moa, lawe mai la ka makuwahine elua pulehu; i aku la ua wahine nei, elua a maua pulehu i koe, i mai la kona makuwahine ia ia penei, Elua no ka hoi paha a olua pulehu i koe. I mai la kekahi, E noho malie olua, e hoopaapaa nei, o loheia mai auanei, me he olala loa la no hoi ka hoopaapaa o ka ai. A kalua ka imu, i aku la ia i ke kane penei, E hele oe e luu i wana nau, a i ula mai no kekahi. Ekolu ana hoolale ana i ke kane e hele, a i ka ha; alaila iho aku la ke kane me kekahi poe e ae, kooha lakou, iho pu aku lakou a holo aku ma ka waa a hiki ma Pakoa, he loihi loa aku ia wahi kokoke hookahi mile paha ka loihi. Malaila lakou i luu ai, o ka poe kooha ka i luu. noho no ke kane a ua wahine nei i luna o ka waa, no ka mea, he eha kona wawae.
Noho iho la ua wahine nei i ka hale, hoho ana ka maneo ma ka mahamaha a ka lae, kahea aku la ia i kona makuwahine. Auhea oe? E hele mai oe e lomi ae i kuu lae. Hele mai la ka makuwahine, lomi iho la ma kona lae, aole i liuliu o ka lilo koke ae la no ia o kona leo, aole ekemu iki mai. Hahai koke aku la ka makuwahine i kana hunona e hoi mai, a hiki aku la ia malaila, kahea aku la ia mauka, a kahea hou aku la no ia, a lohe ua kane nei, i aku la ia i kona poe hoa, E hoi mai kakou, heaha la kela ai ala e kahea mai nei. ua lele paha kuu makuwahine i ka pali, no ka mea, ua pii kona makuwahine i ka laau no ka hale, kula; aole i manao no kana wahine. Hoi mai la lakou a pae i uka, kahea aku la kona makuahonoai ia ia. Auhea oe, haalele aku nei au i ko wahine, ua make paha, no ka mea ua pau kona ike, ua paa kona leo, aole hiki ia ia ke ekemu mai. O ka hoi mai la no ia me ka uwe a hiki i ka hale, a ike iho la ua kokoke haalele ia ia ia, lele iho la a honi i ka ihu o kana wahine me ke aloha.
Eia kuu wahi manao paipai ia oukou e ka poe opiopio, a me ka poe ui o ke kino. Mai manao oukou, alia kakou e huli i ka pono, alia kakou e hooikaika, a e mihi, a pau ka wa lealea ai, a kokoke aku i ka wa elemakule, a luahine ke kino, alaila pau ka lana ana o ka manao i ke lealea i ka inu rama, i ke olioli, i ka hula a me keia mea ino, kela mea ino a pau loa. Auhea oukou e na'lii ui, a me na kanaka ui, eia ka wa e huli mai ai oukou i ka pono o ke Akua. a me ka wa pono e mihi ai i ka hewa, eia ka wa e maliuia mai ai. No ka mea, aole e pakele i ka make no ka ikaika o ke kino, aole e hiki ia kakou ke pale aku i ka make e hiki kokeimai ana maluna o kakou. Eia wale no ka mea e pakele ai kakou i ka make, o ka mihi i ko kakou hewa, me ka makemake i ka olelo a ke Akua, me ka pule o ka naau i ko kakou ola, ia Iesu Kristo ko kakou Haku. Na'u na EZEKIELA KEKAPA.
PAU KA HALE.
Auhea oukou, e na makamaka puhi baka i lawe i ke Kumu Hawaii, a me na makamaka puhi baka i lawe ole i ke Kumu Hawaii; ke hoakaka aku nei ke Kumu Hawaii ia oukou i ka hope o kekahi poe puhi baka ma Ewa nei. Ma Waimano kekahi hale, ua pau i ke ahi baka i ka la Sabati i ka hora 12 i ke awakea. i ka la la 18 o Iune ka pau ana, ola mahunehune na mea nona ka hale, penei ka pau ana.
I aku la ke kane. E ka iho oe i ahi baka no kaua. A kaka iho la kana wahine a a ke ahi, a puhi laua i ka baka, a pau ke puhi ana, paina iho la laua, a paa ka paina ana, puhi baka hou laua; hana iho la ke kane i paku hiamoe nona, a pela no ka wahine i hana ai i paku hiamoe nona, a pono ia, a puhi baka hou laua a ona ke kane, a hiamoe iho la laua. Waiho no ke kaula ahi ma ka aoao o ke kane, a a iho la i ka lauhulu, a a mai ia i ke kuina kapa ana i hana ai i paku hiamoe nona, ua pauhia loa ia laua e ka hiamoe, o ka wela ae la no ia o ka hale, a kokoke e pau loa ka hale i ke ahi. Hiki lele ae la ke kane i ka halulu o ke ahi me he makani la, a me he ua la ka halulu. Pale ae la kona lima i ka paku a wela kona lima, a me kona ai, a me kona lae, a me kona poo. Kahea aku la ke kane i ka wahine. "Auhea oe, papapau kaua i ke ahi! papapau kaua i ke ahi!" Ala ae la ka wahine, puka aku la iwaho, wela iho la kona kua i ke ahi. Puka aku la ke kane ma kahi hakahaka o ka hale, ike aku la laua i kekahi ipu kapa no laua e a ai'na e ke ahi. I aku la ka wahine i ke kane. "E hoomanawanui ae oe i ka ipukapa o kaua aia ke aaia mai la e ke ahi. Kii aku la ke kane me ka manao e make iloko o ke ahi, a loaa mai la ua ipukapa la mai loko mai o ke ahi. Eia na waiwai iloko o ua ipukapa la, he mau kuinakapa, a he mau kihei lole, a me kekahi mau mea e ae iloko, oia na waiwai i hoopakeleia mai no laua, ua oi aku nae na waiwai i pau i ke ahi, oia ka hope o ka poe puhi baka ma Ewa nei, a ma Oahu nei, a ma Hawaii nei a puni.
Auhea oukou, e na makamaka, e haalele oukou i ka baka, a me na mea ano ino e ae. Eia hoi kekahi ina he mau keikikane ka oukou, a he mau kaikamahine paha. Mai ao aku ia lakou e puhi baka, mai alakai ia lakou malaila, mai kuhikuhi ia lakou malaila, aka e alakai ia lakou ma ka pono, a ma ka olelo a ke Akua, no ka mea, o ko kakou pono no ia, e na makamaka, e nana oukou ma ke Korineto 1. Mokuna 6. pauku 9 pauku l0. Eia kekahi, makemake ka nui o kanaka o ke ao nei i ka pouli, aole i ka malamalama, no ka mea, ua hewn ka lakou hana. Auhea oukou e na makua mea keiki ponoi, a me na makua