Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 12, 8 November 1837 — Page 47

Page PDF (914.21 KB)

1837 KUMU HAWAII. 47

 

keiki hanai, a me na kane wahine ole, a me na wahine kane ole, E alu hoi ka kakou pule i ke Akua i hiki ia ia ke pale ae i ko kakou naaupo.
Na TIMOTEO PAO, Ewa.

KE KUMU HAWAII.
WENEDE, NOVEMABA 8, 1837.

                Eia ma Honolulu nei o Emekona ma me kana wahine a me na keiki elua ke holo lakou a puni i Oahu nei e ike i na kanaka a e hai aku i ka ke Akua olelo ia lakou; - 7 mau la ko lakou holo ana mai Waialua a hiki i Honolulu nei. Ma Koolau, ka holo ana.
                Ua oluolu ia, i kekahi mau mea ana i ike ai ma Koolau. Ua mahuahua ka naauao ma kekahi mau wahi; ua haalele kekahi poe i kekahi mau hewa a lakou i malama ai mamua. Ua hoopololeiia ke alanui keekee ma kekahi mau wahi; a ua hanaia a maikai kekahi wahi ino loa mamua.
                He aa maikai ma Honolulu nei i keia mau la. Ma ka poalima ka hoomaka ana o ka ua, a nui ka hekili ia manawa.
                No ka ua a me ka pahee o ke alanui aole e holo o Emekona i Moanalua a i Ewa hoi i keia la Nov. 7, e like me kona manao. Na ke Akua ka ua, no ka lekomaikai mai.
                HILO. Na Laimana no Hilo i palapala mai.
                Ua ninini mai ke Akua i ka Uhane Hemolele iwaena o lakou; a ua huli mai kekahi poe i ka pono i keia manawa.
                KAAWALOA. O Foreba no Kaawaloa kekahi i palapala mai a ua hai mai oia; Pomaikai lakou i ka lokomaikai mai o ke Akua i ka ninini ana i ka Uhane Hemolele iwaena o lakou
                Ua huli kekahi poe ma ka pono iwaena o lakou.
                WAIMEA. O Laiana no kekahi i palapala mai. Peneia kana, "Ke hoomahuahua mai nei ke Akua i kau hana. Nani kona iho ana mai iwaena o kakou me kona Uhane.
                Na kane, na wahine a me na kamalii, ka poe imi i ke ola no lakou.
                Akahi wale no ko makou ike ana ia mea ma Waimea nei - 70 ka poe i hoakakaia e komo maloko o ka ekalesia, a ua kokoke mai ko makou manawa o ahaaina ai. E pule nui oukou no makou; no ka mea nui ka poe i koe mawaho o Kristo e holo ana ma ke ala o ka make.

PAU I KA PUHIIA KEKAHI MOKU O KOHOLA.

                Ua pae mai ma ka la 7 kekahi malama moku a me na hoe waa o ka moku o kohoia no Beritania o Iakoba Kolvin (James Colvin) o Maughan ke alii moku.
                Pau ia moku i ke ahi, na ke kuke ka puhi ana, i mea e pau ai ka moku.
                A wela ka moku ua oki ka mea nana i puhi i kona puu iho, a make iho la.
                No ke aha la oia i naauauwa ia ia iho? No ke aha hoi kona puhi ana i ka moku?
                He lili anei? he moe kolohe anei? Heaha la? O ka poe ike e hoakaka mai?

O KA INU RAMA.

                Aloha oukou e ka poe heluhelu i ke Kumu Hawaii. Ke hoakaka aku nei au i ko'u ike ana i ka rama. He inu rama au, aole ma keia pae aina wale no ko'u inu ana i ka rama, ma na aina e kekahi inu ana a'u. Ua maopopo ia'u ke ano o ka rama; he hewa wale no, he inoino, pono ole ka ka rama mau hana.
                Ina e inu ke kanaka i ka rama lana ka manao hewa iloko o ka naau: ka moe kolohe, ka pepehi kanaka, ka aihue, ka hoopunipuni, ka lalau wale, me ka hopohopo ole, hele wale aku no i kauhale me ka maha oi e noi i wahi kiaha rama; ina i loaa mai, oluolu iho la, olelo hoomaikai aku la i ka mea nona ka rama, a ono hou aku la no i ka rama, nonoi hou aku la i ka rama; hoole mai la ka mea rama; wehe aku la i ka lakeke paha, i ka puliki paha, i ka wale paha, i mea e loaa mai ai ka rama, loaa iho la, inu iho la me ka manao lana a ole e eha mai i kekahi; olelo hoonaukiuki aku la. Ina inu rama, paipai mai la kekahi, oia "Heaha kau e makau ai ia ia?" Hakaka koke iho la, nahaehae ae la na wahi kapa, hiolo mai ke koko o ka ihu, aole i ike i ka eha, noho malie, hoopaa aku la no e hakaka, lele mai la ka mea hale, kipaku mai la me ka huhu, kulai mai la, hina iho la i ka lepo, haule aku la ka papale, ke kamaa, hoi olohelohe i ka hale me ka hikaka aole i hiki aku i ka hale ana i manao ai, e hoi no ka nui loa o ka ona: pouli mai la ka naau i ka nui o ka ona: hina iho la i ke alanui; moe iho la me he kanaka make la; a wanaao hikilele ae la, ua anuanu loa, ike iho la ia aole ona wahi kapa ua paumaele loa i ka lepo, i iho la "Ihea la wau?" a ike iho la, ua eha ka maka; ua pehu ka lehelehe; ua lepe ka ihu. Manao iho la ia, "Ua hakaka paha wau." Hoi aku la i ka hale, ike mai la kanaka, ua eha loa, ua inu rama, hooho mai la kamalii, he pupule paha, hoi hilahila a hiki i ka hale; moe hou iho la, a ala ae la; paapaa mai la ka puu i ka wai me ke ana ole. Inoino mai la ka opu, ono ole mai la ka ai, ohewahewa mai la na maka, haalulu mai la ke kino: wela mai la ka ili; paupau aho mai la ka hanu; kahe mai ka hou; no ka wela oloko i ka rama; ai aku i ka ai, luai mai la.
                Ua ike pono au keia mea o ka rama, he mea ino loa, he kumu make no ke kino a me ka uhane. Eia kekahi he mea ilikole hoowahawahaia mai. E na makamaka ona a me na kanaka maloko o ka hale ona, ma na wahi a pau loa a'u i ike ai e inu ana i ka rama. He inoino wale no ka olelo, he kuamuamu i ka pono, he hookiekie i mua o na 'lii, he oki loa imua o ke Akua; pela ko'u ike ana i ka rama.
                He mea hilahila loa imua o ka poe naauao, he inoino wale no na hana a ka rama. Ua ike au, a ua ike no ka poe e inu ulala ana i ka rama.
                Eia kekahi, o ka holo ana a makou i kahiki me ke 'lii, me ka inu rama no mai Oahu aku a hiki i Rioianeiro. Kiolaia wau ilaila no ka inu rama; noho iho la a'u hookahi hebedoma holo aku au: mahope loaa ia'u i Ladana. Aole au i noho pu aku ia manawa. O ka rama no ke kumu o keia hewa, hele wale aku la no wau i kauhale e imi i hana i loaa kahi kala i loaa kahi ai; pela ka'u hana ana ma Ladana, a make na'lii, holo o Luahine i Farani. Aloha o Boki ma ia'u, hoouna mai i kekahi alii haole me Manuia, loaa wau iluna o ka manuwa. Eui hou makou, hoi mai makou maluna o ka manawa, o Lopailani ke lii. Inu rama no au e hiki hou mai i Rioianeiro, ilolo makou i uka, inu rama hou no makou, a ahiahi hoi mai makou e hoi i ka moku, halawai me ka poe haole Botiki, kuikui iho la no au i kekahi Botiki, hailukuia mai la makou i ka pohaku. No ka rama no keia hewa, o wau no ke kumu o keia hewa o makou. Holo mai makou mai Rioianeiro mai. Hoihoiia wau mamua me ka poe luina e noho ai no ka rama, no keia hewa o'u, a hiki mai i Paniolo i kahi i make o Naihekukui. Hoi hou a'u ma hope me Boki ma. No ka rama wale no na hewa a'u i ike.
                Ua ike iho nei au i ka hewa o ka rama. E kuu alii, e aloha mai oe i ko aupuni, i ka elemakule, i ka luahine, i ke keiki, i ka poe kanaka o keia pae aina. O oe no ka makua o na kanaka o keia pae aina. No ko'u inu rama, uhauha, nolaila ko'u hala loa ma Kauai nei e noho nei. No ka rama no aole mea e ae. Eia kekahi he olelo papalua ke kanaka inu rama, he olelo hoomaikai i mua o na lii, olelo hoino ma kahi e.— He mea kuee i ke aupuni, kuee i ke kanawai o ke Akua a me ko ke lii, pela ko'u ike ana aku i ka rama, e na hoa. Na'u JAMES YOUNG.