Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 13, 22 November 1837 — Page 50

Page PDF (955.92 KB)

50 KUMU HAWAII. (NOVEMABA,

 

ho ka moe aku ko'ahu kuahiwi, a he paapu no hoi. He kiekie loa paha o Lihau a me Eke, ko Maui komohana mau kuahiwi.

HONOLULU.

                Hookomo makou i ka hora ewalu, a i ka hora 9 i kauhale, paapu loa na hale o Honolulu, a hehi au i ka lepo o Honolulu. Aole he like me Lahainalalo ka pilau loa, he maemae o Honolulu a he pilau ole na alanui, aka o na pa he ino no, he pelapela na hale e like no me ko Maui, a o na hale haole a me na hale alii he maemae no. He hale pule nahaha kolaila ia manawa, he maikai no na hale kula ma Honolulu, he mau puka makani aniani, ua uhauia i ka papa o lalo a me na papapalapala a me i kela mea ao keia mea ao a kokoke e pau, inu wai iho la na haumana, a ma ia hope iho pau ke kula. A i ka la Sabati, he poe kane a me na wahine, e himeni ana i ke Akua; he maikai ka hoolohe ana. A i ka poaha oia ka hiku o ko'u mau la i Honolulu, hele aku la makou mai Honolulu aku a hiki i Ewa.

EWA.

                He ilihune o laila i ka hale kula ole, ua nahaha kahi aoao o ko laila hale maikai ka hale pule, he halelepo, ua uhauia a maikai, e hoomakaukau ana na kanaka i ka lepo i me hale kula, a po ko makou la, moe iho makou. Mai ia iho la wau; he li a me ke kuni, a mai hiki ole au i Waialua no ka mai; a wanaao, pau iho la ka mai; hele aku la makou i Waialua.

WAIALUA.

                Elua kamaaina eha malihini; a hala ka aina awakea a mahope mai hiki makou i kau hale, manao iho la wau o Paukeaho ka inoa oia wai. He kula loihi loa kela kula elua mea i loihi loa ai; o ke kekee o ke ala nui kahi a o ke kiekie kekahi; a hala na po ekolu hoi mai la makou. O na haumana kamalii ma Honolulu 239. Ekolu kumu haole elua kumu no Lahainaluna elua kumu wahine, huipu ahiku kumu ma keia kula. O na kumu haole, he ikaika loa i ke ao aole molowa. E na makua keiki mai Kauai a Hawaii, he pono e ao i na keiki, no ka mea he pomaikai nui loa aku ke keiki i ke kumu kula ke akamai ua keiki la, na ke akamai o ua keiki la e hoopakele ia ia iho i ka poino o kona kino, i kela mea kaumaha keia mea kaumaha keia mea poino kela mea poino, a na ke akamai o ua keiki la e hoowaiwai ia ia iho; e like me ka waiwai ana o ka haumana hula i ka wa e paipunahele ai i kela mea keia mea. Pela no ka haumana kalaiwaa, pela no kela haumana keia haumana kahiko o ka wa mamua i hala aku nei. O na ka noonoo a me ke akamai, nolaila ua lilo wale na mea a luna i hana'i, a ilihune no hoi ke kino a kaumaha no hoi. Aole e pomaikai loa ke kanaka ke ikaika i ka hana wale no, a noonoo ole ka naau, e like me ko kakou noho ana, aole pono. O ka hana, a me ka ikaika, a me ke akamai o ke kanaka, ka mea e pomaikai loa'i ke kanaka. No ka noonoo mai ka ike ana o ke kanaka i ke Akua. Ea, Ua lohe paha oukou ia Waawaaiki naaupo, ua lohe au, he kanaka hana no ia he mahiai, he hanaipuaa a he lawaia no hoi, aka, he kanaka naaupo, aole noonoo. Nolaila ua puni ua kanaka la ia Waawaaikinaauao i ka hoopunipuniia, pela no ka lilo wale ana o ka oukou waiwai i na konohiki, e na kanaka mai Hawaii a Niihau. Pela io no, no ka naaupo a me ka makau wale, ka ke kaumaha a me ka ilihune. E na kanaka a pau a me na'lii, e noonoo kakou i na mea pono e like ai kakou, a e malama o Dekemaba, e haawi kela mea keia mea i kona noonoo iho i ke Kumu-Hawaii: Aloha oukou e ka poe e noonoo ana.
NAPELA.
 

KOLOA, Kauai, Novemaba 10, 1837.

                Aloha oe e kuu kaikaina e Tineka. Ua lohe paha oe i ka holo ana mai o Kauka Lapona a me kana wahine. Pae mai la laila ma Okatoba ka la 12. A ma ka la 17 i holo aku makou i Waimea, e halawai ai me na hoahanau misionari o Kauai nei. O Kauka ma maluna o ke kaulua o Mi. Wini.
                Ma ka lio au. Maikai ka makani; a hiki wawe laua. Elua wale no hora, a me ka hapaha o ke kolu, a pae iuka laua ma Waimea. Ekolu hora o'u a mai la Mi Alekanedero, laua me Ioane.
                A pau ka ainaawakea i halawai ai makou e kukakuka pu i ka hoonoho ana o Kauka Lapona ma. Ua ae like na hoahanau a pau: e noho pu laua me maua, ma Koloa nei. Nolaila, olioli maua; i ka loaa ana ia maua, i mau kookoolua. He lehulehu no hoi ka poe e hauoli pu me maua, i ka loaa ana ia makou ke kahuna lapaau; e lapaau mai i na mai o ko makou mau kino.
                Eia ke kumu o ka ae like o na hoahanau, e noho laua maanei. O ka palupalu mau o kuu kino, me ka nele o Puna i ke kumu ole; a me ka maopopo ia wahi, noho makaukau Kauka, e hiki wawe aku, i Waioli; a ia wahi aku. A pau ka halawai, ia la ae hoi aku la na hoahanau, o Alekanedero, laua me Ioane. Ma na kuahiwi, laua i hoi ai. Pii aku la laua ma ke ahiahi, a Puuokapele, malaila laua i moe ai. A kakahiaka ae, pii aku la laua i Maunahina. A ahiahi, iho iho la laua i Waianiha. A loaa ia laua malaila, na lio elua, a hiki wawe aku i Waioli. I mai la laua, 'Me ka luhi no.' Hoi mai makou i Koloa ma ka la 18. Ma kapa makou a pau: ma na lio. Hele pu no hoi kahi mau kanaka me kahi noho no Mi Lapona wahine o luhi paha oia, i ka holo lio. Holo pu makou a pau a hiki i Hanapepei, malaila i hoomaha iki makou. He Wenede no ia. A no ka halawai ia ahiahi ma Koloa hoi e au: a mahope mai laua. Ua koikaiia Mi Lapona wahine mai Hanapepei mai i Wahiawa: ekolu paha mile wale no. He 15 mile mai Waimea mai i Koloa nei. Ma ka hora eha o ke ahiahi, hiki mai laua. A mai ia manawa mai, i hele mai ai ka poe mai ia Kauka. O ka makapo, ka makole, ka oopu, ka puhikaokao, ka lou; a me na mai a pau. He mau mai ano hilahila o Hawaii nei kekahi.
                Holo pu no hoi maua me Kauka i Wailua, e lapaau mai i kahi poe mai ka laau e lapaau mai ka mai, o ka naau ehaeha.
                Aka o ka hapa nui o kanaka, aohe i ka hewa; nolaila aole kuko nui lakou i laau, o ka Olelomaikai no ia.
                Eia hoi keia. Kokoke paa ko makou hale pule hou. He hale pohakulepo: a manao makou he hale maikai.
                O ka loa he 16 anana a me na kapuai 4. O ka laula 7 anana a me ka iwilei no ia. Ua paa ke pili. Ua hamoia i ka puna maluna, a me na aoao maloko. Ua kau na puka komo a me na puka makani: ua paa ka awai.
                Ua hoomaka no hoi, ka poe hana e hamo i ka puna mawaho. O ka hoopau ana o keia, a me ka hooponopono maloko, ma kahi e noho ai kanaka, oia wale no ka hana i koe. Ke ake nei maua e hoolilo koke no Iehova. Pono e holo mai oe, e kokua pu ma ia hana; a e hoike aku i kanaka i ka mai o ka naau, a me ka laau a ke Akua i hoomakaukau no ia mai.
Aloha e kuu kaikaina.
Na'u KULIKA.
 

Novemaba 9, 1837.
                Aloha oe e Binamu a me Binamuwahine. Ua ike iho nei maua i kau pala-