Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 16, 3 January 1838 — Page 62
62 KUMU HAWAII. (IANUARI.
Kam. O kekahi kao waiu. Eia paha ia, he kao laka, hiki i ke keiki ke lalau aku a uwi i kona waiu.
HELU 3.
Kumu. O ke kao wale no anei ka holoholona laka?
Kam. Aole; o ka pipi waiu, ka pipi kauo, ka lio, ka hipa, ka hoki, ka popoki, ka ilio, ka moa, ka palahu, a me na mea e ae he nui wale.
Ku. Nawai lakou i malama, a hanai i ka ai, i kela la i keia la?
Kam. Na ke Akua.
Ku. E pono paha ke kalua i kekahi holoholona i ai na kakou. Ua ae mai ke Akua pela. Aka ua ae mai anei ke Akua ia kakou e hana ino wale aku i kekahi holoholona?
Kam. Aole loa. I mai oia, "E hana lokomaikai aku i na holoholona."
Ku. Pehea ka poe hooeha wale aku i na holoholona, pepehi wale, i na kao, hooholo loa i na lio, a pela aku i na holoholona e ae?
Kam. E hoopai mai ke Akua ia lakou.
Ku. Ike anei ke Akua ke hana ino aku oe i kekahi holoholona?
Kam. Ike no. Ina kolohe wale aku au i kekahi nalo, a oki i kekahi eheu ona, a i kekahi wawae paha, akaka no ia i ke Akua.
Ku. He uhane anei ko na holoholona e like me ko ke kanaka?
Kam. Aole maopopo loa ia wahi ia makou; nau e ao mai i ike makou.
Ku. He uhane no ko na holoholona, aole nae i like me ko ke kanaka. He mea pono nae. He mea e hiki ai ia lakou ke hooiliili i ka ai a ke Akua i hoomakaukau ai na lakou, a hana i wahi e noho ai lakou, a hanai hoi i ka lakou mau keiki. A no ko ke Akua haawi ana mai i keia uhane i na holoholona hiki ia lakou ke makau a me ke aloha a me ka huhu a me ka hoomanao i kekahi mau mea.
Aia mahuahua ko oukou ike i ke ano o na holoholona, alaila mahuahua ko oukou ike i ke ano o ke Akua, ka mea nana lakou i hana. Ke ae mai nei oia ia oukou e kapa aku ia ia, ke aha?
Kam. Ka makua iloko o ka lani.
Ku. Ae, ua i mai Iesu ia oukou e kapa aku ia ia, "E ko makou Makua iloko o ka lani." A ina aloha aku oukou ia ia, o ko oukou makemake nui e malama i kana olelo, a nana no oukou e hoomaikai ma keia noho ana; a make ko oukou kino, alaila lawe oia i ko oukou mau uhane iluna e noho pu me ia ma ka lani, ma kela wahi pomaikai wale, no ka mea, aole hewa ike malaila.
Eia kekahi himeni a oukou e hoopaa naau ai.
1 Manomano no na mea
A Iehova i hana'i,
Lio,manu, nalo, ia,
Ko ka aina, ko ke kai.
Lele aku no kekahi
Ma ka lewa maluna'e,
Na eheu lahilahi
Ko lakou e lele ai.
2 Holoholo ae kekahi
Ma ka aina wale no;
Na Iehova i haawi
I mau wawae no lakou.
O kekahi, kope aku
Ma ka wai, a ma ke kai:
He mau halo no ka Haku
Ko lakou e kope ai.
3 Kolo no kekahi ilalo,
Aole o lakou wawae,
Aole eheu, aole holo,
Eu wale aku nae.
Na Iehova no i hana
Ia mau mea no kakou;
Nana lakou i malama,
Lokomaikai wale no.
4 Hoohalike no me ia,
E na kamalii maikai,
Mai hooeha i ka mea
Ana i haawi mai,
E mahalo ia Iehova,
Ko oukou Makua mau,
Pule, mele, a aloha,
Ia ia no na mea a pau.
KE KANAWAI,
No ka hoole ana i ka Pope.
I ko makou ike ana i ka oihana a ka Pope a me ka hana a ka poe kahuna pule ma ka aoao o Roma, he mea ia e mokuahana'i na kanaka o ko makou aupuni nei, me makou i ike ai mamua, ua haunaele no ma ka wa o Kaahumanu I. no ia mea, ua hoowahawahaia na kahuna pule ma ka aoao o Roma ia wa, a kipaku ia aku la mai keia aupuni aku, mai laila mai ka hoowahawahaia a keia makahiki i hala iho nei, ua ike hou ia ka pilikia nui loa no ka poe mahope o ka Pope. Aole e kala ko makou manao pale ana aku ia poe, a no ka nonoi ana mai o na haole, e hoakaka ma ka Palapala: Nolaila, ke papa aku nei au me ko'u poe alii ma keia palapala i ka mea e ao ana i ka oihana Pope; aole hoi e aeia ka mea e ao ana i kela aoao a i kela oihana e noho ma keia aupuni; aole loa e hanaia ia mea mawaena o ko makou aupuni nei, aole hoi e pae mai mauka nei ka mea ao ia oihana, aole hoi ia aoao, no ka mea, aole e pono keia aupuni uuku i elua oihana: No ia mea, ke hoole loa aku nei makou i ka mea e ao ana ma ia oihana, ina paha ma kela ano keia ano o ka hana ana. Ke papa aku nei makou i na moku a pau, aole e lawe mai i ka mea ao ma ia aoao i keia aupuni.
A o ka moku nana i lawe mai i ka mea ao ma ia oihana Pope, a he mea like paha, a ua makemake ia e komo mai i keia awa no ka hana paha; he komo mai no kona, ke malama oia i keia mau olelo, aole loa e lele mai i uka nei ka mea ao maluna o kona moku, no ka mea, ua kapu keia aupuni ia aoao. Ina i lele mai ka mea ao mauka nei; e hopuia ua mea la a e hoihoi ia aku no ma ka moku ona i holo mai ai.
A o ka moku i holo mai ai oia, aole ia e holo aku ke holo pu ole oia. Ina paha e lele malu mai a noho aole i ikeia oia; a holo ka