Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 22, 28 March 1838 — KE NOI ANA I NA KUMU. [ARTICLE]

KE NOI ANA I NA KUMU.

Kaneohe, Feberuari 27, 1838. Auhea oukou e na kumu ma Honolulu. ka poe i manao ia Kamika e hoi aku i kumu na na keiki a oukou. Ke nonoi aku nei au ia oukou a me na kaikamahine a me na kamaliʻi kāne, e aloha mai oukou ia makou e noho o Kamika me makou. E hiki paha ia oukou ke hooponopono aku i ka oukou mau keiki i na mea e pono ai lakou, a me na mea e naauao ai, aka o keia poe keiki, aole lakou e naauao i ko lakou poe makua. No ka mea, ua ike oukou i ke ano o na makua o Hawaii nei he naaupo, he hawawa, he ike ole, aole pono o ka hana imua o na keiki, aole i ike i na mea e maemae ai na keiki e like me oukou. Pehea hoi oukou e koi mai nei ia ia e hoi aku; wai hoi e alakai i ko Kaneohe nei a me ko Koolau nei a pau i ka malamalama? Aole anei o ke kumu? O ke kumu no. Nawai hoi e ao aku i keia poe keiki i ka ike oiaio? aole anei o keia kumu? Oia no. Nawai anei e ao aku ia lakou? ka olelo a ke Akua; a me ka hoakaka aku i ke ano o ka Palapala Hemolelo? Aole anei o ke kumu pono i noho ka uhane o Iesu, a ao aku ma ke ano ponoi o ka ke Akua olelo, i mea e ola'i ka uhane o na haumana, no ka pono o ke kumu, ka mea kuhikuhi aku i ke ala o ke ola?

Nawai anei e ao aku i kēia poe kamalii i ka helu a me ka palapala honua, a me kc ano o na paiapala a pau e naauao ai na keiki, na na makua anei? Aole: he naaupo. Nawai anei e ao aku i na keiki i ka Himeni, i mea e hoonani aku ai i ka inoa o ke Akua kiekie loa? O keia kumu no ia. Nawai anei e ao aku ia lakou i ke kakaulima a maikai? na ko lakou mau makua ae anei? Aole. Nawai hoi e ao aku ia lakou e hoolohe i ko lakou mau makua a me ko lakou mau hoalauna? Nawai hoi e ao aku ia lakou e haalele i na mea ano ino, na mea pelapela ? Nawai hoi, e ao aku ia lakou e noho pono a e i : i i ka mea e pono ai ke kino a me ka uhane? Nawai anei e hoopau aku ka hemahema o na kaikamahine o ka Palikoolau nei i ka humuhumu, a me ka hana papale, a me na hana maikai a pau e pono ai ke kino? Owai hoi ka mea e hoike aku i ka hele ana mai o na kaikamahine iloko o ke kula me ka lauoho hihia a me ka maka holoi ole ia? O ko Amerika kumu no ia. Ke ninau aku nei au ia oukou, e na kumu. E hiki anei keia mau mea a pau a’u i ninau aku nei i ka hanaia e na makua Hawaii nei, a me ke kumu kanakā

maoli? O koʻu manaʻo, aole hiki i ke kumu kanaka maoli, a me na makua, he hawawa, he ike ole, he naaupo. Auhea oukou; e nana iho paha oukou i ke ano o na keiki Hawaii nei, ma ke Kumu Hawaii 17, no Kaluaaho, ma ka Buke 3. E ike iho oukou auanei i ka nele o na keiki a me ka hemahema, a me ke ino o na keiki, a e hoomanao iho paha oukou, no na makua keia hewa; aole no pela makou, aole ma ko makou ʻaina. A e hoike iho paha auanei oukou ma ko oukou manao i ka hana a na makua ko oukou aina i ka lakou mau keiki, o ka hoolako aku i na mea e pono ai, e hemahema ole ai, e inoino ole ai, e hele ole ai i loko o ka hale kula me ka lauoho hihia a me ka maka piapia a me kapa ekaeka, nahaehae, weluwelu, pololi, olohelohe. Ua hoike mai keia mau mea a pau i ka hemahema o na makua A pela anei ka hemahema o ka oukou mau keiki e hoi aku ai ke kumu? Aole anei i noho oukou me ka makaukau e hoomaemae ana i ka oukou mau keiki i kela la i keia la, me ke ao pono aku ia lakou? Aole paha oukou i molowa; ua pinaolo aku oukou i kakahiaka nui, e hoopau i ka pohihihi o na maka o na keiki, i ke ala ana mai i kakahiaka lilo e holoiia, a e hookomoia ke kapa maemae; a e puka aku no iwaho o ka hale me ka maikai. Aole pela ko makou poe makua: moe pu no makou i ka po a aia mai i kakahiaka, aole e pinaolo mai na makua e hoopau i ka piapia o na maka i ka wai, no ka mea, pela ko lakou ano, o kekahi manamanalima, ka mea nana e wae ae ka piapia o na maka, a kau no ka huna piapia ma ka lihililii o na maka. A nolaila mai keia hemahema o na keiki i ka hele ana iloko o ka hale kula, a ma kahi e ae. Eia ka manao, aole anei oukou e aloha mai i ko oukou mau hoalauna ma Kaneohe nei, a me Koolau nei hoi a pau e noho ana me ka naaupo a me ke kumu ole. Ua nui no hoi ko makou minamina no ka mea, ua manao iho, kokoke e hoopauia aku ka naaupo, a kokoke mai hoi ka naauao i na keiki a pau a me na makua no hoi. Aka ke koi mai nei oukou ia ia e hoi aku mai ke alo aku o keia poe keiki; aole anei lakou e uwe me ke kaumaha o ka naau ? Nui loa ka uwe ana, aole mea e na'i, ua nalo aku ia mai o lakou aku. E hiki paha i ka oukou mau keiki ke hoonana aku, no ka mea, aia no oukou na makua e noho pu ana me lakou, (he nui loa he 20.) A elua wale no makua maanei; a he

nui na keiki; pehea e hiki ai ia laua ke hoonana aku i kela keiki i keia keiki me ka imi aku i kela mea i keia mea e pono ai lakou, , kaumaha loa paha laua (O Pareka ma.) Eia no nae ka manao kuhihewa, ua manao iho makou, no onei keia kumu, olioli no hoi ko makou naau, a manao no hoi makou e loaa mai ka ike oiaio no na hanauna keiki o keia mau ʻaina. Eia no nae ka mea a makou i manao nui ai, o ka hoike ana mai a kc KumuHawaii, Buke 3. Pepa 1. No ka hoonoho ana o na kumu hou e kokua aku i na kumu mua, uia ko lakou kou noho pu ana. O Pareka ma Kaneohe, me ka wahine kane ole, a ma Lahainaluna kekahi wahine kane ole; a pela no i hoike mai ai ka pauku 6; i ka noho ana o na kunu hou ma kela wahi ma keia wahi. Aka hoi, ua lilo ia i mea ole, ma kela palapala ana, a ua heluheluia e ka poe heluhelu Kumu Hawaii. Eia no kahi manao i koe, ina i nui loa ko oukou manao e hoi aku keia kumu e hoopono no i ka oukou mau keiki ea! A e aloha mai hoi oukou i ko oukou mau hoalauna ma Kaneohe nei. Eia ko oukou aloha i ko Koolau nei, ina haawi mai oukou ia Mi Kuke ma i mea nana e hoonana aku i keia poe keiki e kaniuhu ana me ke kaumaha o ka naau no ke aloha i ka lakou kumu, oia paha ka mea e maha'i. Aloha oukou e na kumu. Na I. Kuaana.