Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 23, 11 April 1838 — Page 89
KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 3. HONOLULU, OAHU, APERILA 11, l838. Pepa 23.
BABELA.
Heaha keia kii?
He mea hoike i ka hana a kekahi poe kanaka mamua loa.
He hana aha ka lakou?
He hana hale.
E kuhikuhi mai i ka poe e hana ana.
E kuhikuhi mai hoi i ka hale a lakou e hana ana.
He hale aha la keia?
He hale pohaku.
He pohaku maoli anei?
Aole: he pohaku lepo.
Aole anei he pono ka pohaku maoli?
Pono no, ka loaa ole ka hewa.
Heaha ke ano o ua pohaku la?
He lepo a he one paha kekahi, a i ole ia he opala, a kawili pu ia me ka wai a hahaoia iloko o ka pahu i maikai a like, a hemo ae la, maloo iho la i ka la.
A heaha kekahi?
Alaila hana i uma nui e like me ka uma puna, a hahao i na pohaku lepo iloko, hoaa i ke ahi malalo iho, aa ke ahi a moa na pohaku.
A hemo mai la na pohaku mailoko mai o ua umu la, pehea ke ano?
Ulaula a paakiki loa.
Pela anei kekahi pohaku i hanaia'i ma Hawaii nei?
Aole; o ka lepo a me ka mauu i kawili pu ia me ka wai a maloo i ka la, oia ko onei pohaku i kokoke like me ko lakou la.
He puna anei ka lakou i pili pu ai na pohaku ula?
Aole he puna maoli.
A heaha la?
Me he pilali la paha ke ano, he mea pili no.
Heaha ka inoa o ua mea la?
He bitumena
He hale aha keia ma keia kii?
He hale pakui.
Heaha ka manao o ka poe nana ia i hana?
E hana i hale nui a kiekie loa, e puka ana kona piko i ka lani.
No ke aha ko lakou manao ana pela?
No ke aha hoi? he manao hookiekie paha.
Pehea?
Eia paha, manao lakou e hookaulana i ko lakou inoa mai o a o.
Nolaila wale no anei?
Manao hoi paha lakou e noho pu ma kahi hookahi, aole hele ma kahi e.
He pono anei ia manao?
Aole pono, kue i ka ke Akua olelo.
Pehea ka ke Akua olelo?
Penei. "E hoohua mai oukou, e mahuahua, a e hoopiha i ka honua."
Aia mahea ia olelo?
Aia ma Kinohi 9:1. - Haawina Kam.
HE KANAWAI NO KA HOOPONOPONO ANA I KE KUAI RAMA.
No ka mea ua ike makou i ka inu rama, a me na mea ona a pau he mea hewa nui ia i ko makou aina nei, nolaila ua imi makou me ko'u mau alii i moa e pio ai.
1 Ke papa aku nei makou i na mea a pau, mai kuai iki i ka rama, mai kuai malu, mai kuai ma ke akea ke loaa ole ka palapala kuai rama. O ka mea i loaa maopopo e kuai ana a e hana ana me ke ku e i keia kanawai, eia kona uku he kanalima dala, a ina e kuai hou he haneri dala ka uku, pela e pakanalimaia'i ka uku hooi ana a hiki i ka nui loa o ka hana hewa ana ma keia kanawai.
2 Ina paha i kuai rama kekahi ma ka barela a ma ka pahu nui aku, he haole paha, he kanaka maoli paha, aole ia e pili i keia kanawai, aka i kuai kekahi ma ka mea uuku iho ua pili no.
3 Ina i loaa i kekahi hale ka palapala kuai rama, e hiki no ia ia ke kuai ma ke kiaha wale no, aole ma na mea nui ae, a e paniia na puka o ua hale la ma ka hora umi o ka po, a e pau ka poe kipa mai, i ka hele aku mai laila aku a ao ka po. A o ka la Sabati aole e weheia ua hale la mai ka hora umi o ka po o ka la Satude a i ke kakahiaka o ka la Monede.
4 Ke papa aku nei makou i ka ona ana ma ua hale kuai rama la. Ina paha e inu kekahi, he haole paha, he kanaka maoli paha, a ona no ua hale la. na ka mea nona ua hale la i ona ai oia e uku, penei. He umi dala no ka hana hewa mua ana, elua umi no ka lua o ka hewa, a pela e paumiia'i ka uku hooi a hiki i ka nui loa o ka hana hewa ana.
5 kiai pono na luna i hoonoho ia ma ia oihana a e nana lakou i ka hana ana maloko o ua mau hale la me ka noho malie no a me ka oluolu, mai keakea kekahi ia lakou.
6 Ina o ka hale i haawiia ka palapala kuai rama a i hana ku e i keia mau kanawai, a maopopo ia hewa, alaila e laweia ka palapala kuai rama mai ona aku, aole e haawi hou ia ia ia.
KAMEHAMEHA III.
LAHAINA, Maraki 20, 1838.