Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 23, 11 April 1838 — Page 91
1838.) KUMU HAWAII. 91
I ka la hope loa o keia pule hoomau, ua ninau mai na kumu iloko o ka hale pule, iwaena o ke anaina kanaka e noho ana, i ka pue i mihi a haalele io i ko lakou hewa me ka manao e hele io Iesu la malaila ke ola. A ua ku aku no kekahi poe e hoike i ko lakou manao i na kumu a me na kanaka a pau, imua o ke alo o ke Akua, a me na anela hemolele. Ua maikai no ka manao i ka hoolohe ana o ka pepeiao, aka o ka hana wale no koe a me ka hoohua mai i na hua a ka Uhane. He oiaio no, ua ikea kekahi poe uuku maanei e imi ana i ke ola no ko lakou uhane. No ia mea he pono i ko makou mau makua aloha, e pule nui aku i ke Akua no makou nei no keia poe uhane make, keia poe uhane lawehala loa.
I kuu manao, ua hoolohe io mai no paha ke Akua i ka pule a ka haipule ma kela aina keia aina i pule aku ai i ke Akua no makou nei; no ka mea, ua iho mai no oia io makou nei i keia manawa. E pule oe a me ka poe a pau e makemake ana e hiki koke mai kona aupuni ma ka honua nei, e pule no makou, e noi aku ia ia e noho loa me makou i keia manawa a mau loa aku, e hoohuli mai i ka poe naau paakiki i koe e wawahi mai i ko lakou naau paakiki, i lilo keia kula i punawai ono e ola'i ko Hawaii nei, i lilo na haumana a pau o keia kula i poe hoonani aku i ke Akua, i poe mahalo aku ia ia me ko lakou naau a pau. Pehea la uanei e lilo ai keia kula i mea e pono ai ko Hawaii nei? I kuu manao, aohe mea e ae e hiki ai, o ke Akua wale no, ina i manao oia e hoohekili mai i kona Uhane mana maluna o keia poe haumana a pau, alaila, emo ole no a hiki koke mai kona aupuni ma ka honua nei.
Lahainaluna, Mar. 12, 1828.
Na KALAMA.
HILO, Maraki, 1838.
Eia keia mea hoike ia oe, e ke Kumu Hawaii, i ka mea kupanaha a ko kakou Haku. I ka hebedoma mua o Maraki, he ahaaina a ka Haku, ua hookomoia iloko o ko Iesu ekalesia hookahi lau me na kanaha elua a me ka 22 i ka manawa hookahi, oia 502 ia, he mau keiki uuku kekahi.
Aole nae i pau ka hana a ke Akua i keia manawa. Aia i ka po akolu mua o Maraki, hele aku ke kahuna pule o Mi. Koana ma Hilo, he pule hoomau ma Makahanaloa. Elua la hoomau malaila, ma Hakalau eha la hoomau malaila, ma Laupahoehoe elua la a pau ia mau hana. Ma ia hope aku e ike hou oukou, e ko Kauai a me ko Oahu a me ko Maui a me kekahi o keia mau mokuna aina i ka nui loa o ka ke Akua hana ma Hilo nei i keia makahiki.
No ka mea, ua keehi kumu mai nei ka Uhane e ka Haka ma Hilo nei keia manawa, makemake oia e hooki i ka Satana hana. Ke kinai nei oia i kekahi mau mea awaawa, i ka awa, i ka baka; aole e kanu hou aku, a me na mea ano ino a pau e pili ana i ka ona a me ka lealea a me na mea haumia a pau loa. Oia kona makemake o ka pau ana o keia mau mea ano ino. Na KAAPA.
KE KUMU HAWAII.
WENEDE, APERILA 11, 1838.
MAI AMERIKA MAI. Ku maanei, Maraki 26, kekahi moku kia kolu, Suffolk ka inoa, Allen ke alii, 139 mau la mai Bosetona mai. Holo mai maluna ona Mika Rikeke laua me kana wahine.
KAAWALOA, Hawaii, 1837.
Mai moekolohe oe, aka o ka moekolohe oia ke kumu o ka pepehi kanaka i keia manawa. Eia paha o ke kanaka moekolohe i ka hai wahine, a aloha laua, alaila manao iho la ua kanaka la e pepehi i kana wahine ponoi, pela no hoi ka wahine i kana kane ponoi. Eia kekahi, o ke kanaka opiopio ui, mare naaupo aku la ia i ka luwahine waiwai mea hale, aole i liuliu iho ko laua noho ana, makau no ua kanaka la alaila manao iho la ia e haalele i ua luwahine waiwai la, aole nae e hiki ke haalele, ua paa i ke kanawai mare, alaila manao ae la ia e pepehi, aole nae e hiki ke pepehi. Ua paa i ke kanawai 6, alaila imi iho la ia i mea e make ai, aole i loaa, alaila pepehi iho la no ia ma kanaau, no kona manao e moekolohe.
Pela no hoi i ka wahine opiopio i kona mare naaupo ana'ku i ka elemakule waiwai mea hale, ua like pu ko laua ano me ke kanaka opiopio. I ko laua mare naaupo ana'ku, a manao no na kanaka opiopio la i mai make ko ka luwahine waiwai mea hale, ina make koke ua luwahine la o ka oluolu no ia o ua kanaka la. Ina hoi e make koke ka elemakule, o ka oluolu no ia o ua wahine la, na ka mea, i ko laua manao ana e pepehi wale aku ma ka naau, oia no na ululaau pepehi kanaka i keia manawa o ka naau kahiko.
Nani ka lokomaikai o ke Akua i kona haawi ana mai ia Iesu e make ia ma ke kea no ka hala o kanaka a pau.
Nani ko ke Akua lokomaikai i kona haawi ana mai i kana olelo maikai i mea e naauao ai na kanaka a pau.
Nani ka lokomaikai o ke Akua i kona haawi ana mai i ka la Sabati i la e lohe ai na kanaka a pau e hoano ai hoi; i kona inoa.
Nani ka lokomaikai o ke Akua i kono haawi ana mai i kona Uhane Hemolele e noho pu me kanaka, i hoohila mai i ka hua na ka Uhane; i mea e pono ai na uhane o kanaka.
I mai la o Iesu i kana mau haumana, He oiaio no ka'u e olelo aku nei ia oukou, he pono no oukou e hele aku au, no ka mea i ole au e hele aku, aole e hiki mai ke Kokua io oukou nei; aka i hele aku au, na'u no ia e hoouna mai ia oukou. Aia hiki mai kela, o ka Uhane oiaio, nana oukou e ao mai i ka oiaio a pau. no ka mea, aole nana kana olelo ana, aka, o na mea ana i lohe ai oia kana e olelo ai, a e hoike no oia ia oukou i na mea e hiki mai ana.
Nani ka lokomaikai o ke Akua, i kona haawi ana mai i ka ua, e noho pu me ka lepo, a hoohua mai i ka hua i mea e pono ai na kino o kanaka a pau.
Nani ka lokomaikai o ke Akua i kona haawi ana mai i ka la i mea e pono ai ka hana a na kanaka a pau: Ua ike no ke Akua, aole e pono i ka po, ke hana na kanaka a pau. O ka po, oia ka wa e moe ai na kanaka a pau.
Eia kana olelo; "Ke hoopuka mai nei oia i kona la maluna o ka poe ino a me ka poe maikai: ke hooua mai nei no hoi oia maluna o ka poe pono a me ka poe pono ole." Pela no hoi kona haawi ana mai i ka ia na ka poe haumia a me ka poe hemolele.
Aole ke Akua i kapu mai i ka ia; aka o na'lii o keia pae aina i ka manawa kahiko, ia Kamehameha mamua aku.
Ua kapuia e lakou ka ia. Eia na ia a lakou i kapu ai; o ka niuhi, he mano ia, o ka ea, o ka honu, o ke au, o ke ahi, ke kahala, ka uhu, ka hee, ka opule, ka muhee, ke kule ku, ka welea ku, ka weke ku, ka oio ku. Eia ko kahakai mea i kapu, o ka limu, o ka opihi. Eia na ia i kapuia na na'kua kii, he ulua, he kumu, he moano. Eia na ia i kapaia he akua, he mano, he ulae, mai kela manawa mai a hiki mai i keia manawa ke kapu ana. Eia na ia i noa i ka poe kahu mano a me ka poe o kihawahine; o ka mano, o ka ulae, o na ia i kapuia na na'kua kii, o ka ulua, ka moano, ke kumu, ua noa ia i keia manawa; ua aiia e ka wahine a me na kanaka ai wale i keia wa. Eia na ia nui aole i kapuia e na'lii, he hohola, he naia, he hihimanu. Nani ka lokomaikai o ke Akua i kona haawi ana mai i ka puaa i mea ai na kanaka a pau, o ka puaa he puni ia na na'lii a me kanaka pakelaai, o ka puaa oia ka holoholona i oi aku mamua o na holoholona a pau ma Hawaii nei, ua kapaia ka puaa he waiwai no Hawaii nei. I ka manawa ia Kamehameha,