Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 24, 25 April 1838 — KAWAILEPOLEPO. [ARTICLE]

KAWAILEPOLEPO.

> Ua make ia, a un,kanuia ke kupopau 'ma Waiinkn, Feb. 15, 1838. Hai ao :iku la .Mi līelina i ka ke Akua olelo ia. j manawa. Kia kc pt'o«>lelu, Na Htclu, l 2J: 10. (l l make au ika ni»ke ana o ika poe pono. I iike Imi kuu hope me kona." Kia kekahi maiuw» iluko o ka haiao. | l'a make ka ;>oe pono ine ka olioli o ka naau. l a inake ka poe pono iloko o ka Ha- - ku. oka make ana oka poe pono, oia ka mea e pau ui ko lukou potno y a i hoomaka ai ko lakou pomaikai. " Ma keia ao, nui na mea e poino ai ka poe pono. Ua ike lakou me na k&na- . ka-f, i kn ili,lum«C ka mai, a me ka eha oke kino. Uwe pinepino lafrou i ka make ana ō ko lalTou poe hoaha* nau. Ua ike no hoi lakou i ka hana ino ia mai. No ko lakou hahai an« mamuli o ka pono, : no ke lakou kupaa

•Mt iloko o ka H«ku, no ko lakou mi« luni ani i kona kauawai % piu me ki lauwili ole o ka manao. ua ike iakou i huhuia mai, a ine ka inuinaia niai a me ka hoomaauia nioi, e like me ka leau olelo i kana poe haumana. "E inainaia mai oukou e na mea a pau no ko'u inoa." Ua eha pinepine ko lakou naau i ko lakou ike ana i ka hewa o kanaka, —i ka; paakiki—palaka—kolohe—hana ino ana o ka nui o knnaka. Pela ko lakou noho ana ma keia ao, aka i ka make ana o ke kino, pau koke keia mau mea; e poino ai. Aole lakou i ike hou aku i ka ilihune, a nie ka mai, a me ka nawaliwali o ke kino—aole lakou uwe hou aku-aole kahe hou ka w&imaka. Aole lakou ike liou i ka hana ino ia niai a me ka liooniaaiiia mai. I mai la o lesu no lakou penei. 4l Na ke Akua no e holoi i na waiiuaka a pau niai ko lakou niaka nku, a«»le hc niuke hou aku, aole kauinaha, aole uwe, aole hoi he mea e eha ai, no kn inea, ua pau na mea kahiko i ka lilo aku." Ua pau ko lakou howa iho kekahi. Aohe niea kauiiialia e ae i k» poe pono, ine ka hewa i koo iloko o ko lakou iuau naan iho. Nui ko lakou inaina i ka hewa, i na inea ino a pnu. E liiki ia lakou ke lioomanawaiuii i ka ilihune. i ka mai, a uie ka hoonmauia in:ii. Ile mau mea liilii koi i. Aka, o ke kii|>u iho ana o ka hewa, na inea ino iloko o ko lakou niau nnaii, oi i ka mea e olia nui ai ka poe pono—uolaila, ko hikou uwe piiiepine hua. nolnila,milii liikon i kela la, a i keia |a; iiolnila ko lakon makemake i ko lesi.i koko. Aole lio:i;m>no iki ko lenmipoeia lakou ilio — mihi no lakou iue ka iioohewa i:i |:>ko:i ilu». a me ka hoopajlua ia lakou i!i<>. a liiki i ka hopena o ko lakon iiolio aiia ihm keia ao. Aka i ka wa e mnke :<i ka ;nuvpoiio. ua pau ae la ko lak.ni lnsv:i. Aoīe lu.-i e kupu liou ma'oko o l-.o ImUom hkhi naau, ka hoomaloka, a mc k:i pai ik:i. a me ke kuko hew.i, a me ka liuii'i. !;;i inaiua, a nie nd manao l:ir>i N".ilaila, ao!e l.ikou nnkan li-.it hilahila hoii aku; ii" 1. i !i.cm. In,uweliwe'i lioii i?i mai ! ilioM :m!e !:iiiun kekahi niea haii'ni i il..!:n <> ka l:ini l.ia kekahi I k i ni i'ke ana o ka j»•»r• pono, i'Vr koke lohnn i Ln !.-b n //.,/, k. <; noho pu la '■/>« me ia ia ao nku — ;<» uo aki\ rirtu loa no ko lukou pomuikaī mf ia uta ka lani. Ma keia ao, ke ike po.ieae nei ko le8U poe. me he nni.iiii la. Ke ike nei lakou i ke Akua. a nie kona uiaikai — aole nae lakou i ike pono. Kc ike nei lakou ia lesu—a nolaila nui ko lakou aloha ia ia, a nie ko lakou inahalo—aole nae lakou i ike lea i kotm naiin Ke

ffce nel hikou i ka ke Akua a huli ppepine (akou melail» m®lia Hoplioo» ukn, nui na mea pohihihi ma ia olelo. No ka hewa i koe iloko o ka naau, aole nui ko lakou ike ana ma keia ao. 0 ka hewa, oia ka mea e makapo ai ko lakou niau maka i ko ke Akua nani, oia ka niea e pohihihi ai ka palapala hemo* lehi ana i haawi mai—oia ka mea i uuku 'ai ko lakou ike a me ko lakou pomaikai! Aka, ma kela ao mahope ma ka lani kahi e nolio mau ai lakou, pau ka ponli, a ine na mea pohihihi, e ike maoli aku lak;i<ii nie lakou, e ikeia mai ai. K ike mnka lakou i ke Akua, a me leeu ko lakou Haku. E ike lea i kona nani, i kona hanohano, i kona maikai a pau loa. E ike lea lakou i ka waiwai kupauaha o kona make ana ma ke kea. E noonoo mau loa lakou i ka hohonu a me ke kiekie, ka loa a me ka laula, o ko lesu aloha. E hapai lakou i konn iiioa ine ka liauoli nui loa. I Mahiiahua m«»i loa ko lakou ike a me ka pomaikai mh loa t pau. Ua ike o loane i ka haiia a me ka pomnikai o ua poe nei Eia kaiia: ".Nleinele inai la lakou i ke niele luiii, e olelo ana, Ua pepehiia oe, a ua kuai mai oe ia makou no ke Akua nie koii koko, mailoko niai o na ehana, a »ne na olelo. a me na aina, a me na laliuikanaka a pau. A ua hoolilo oe ia uiakoii i poe alii, a i poe kahuna n» ko makoii E pono no ke Keikiliipa i |"'pehiia, ke loa;* ia ia ka iiiana, a uie I ka a ine ke akamai, a ine ka ikaikn. q nie k» nani, a ine ka mahalo, a iiie ke aloha." |Vla i ko'u manao, ka make ana a •ue ka |io-pe o ko kakoii hoahanau o i Kaw.iilepolepo. Ke. hele mai nei kakou i na iuea i koe o keia hoahauau a'olui. np in „iea, poiio kakoii e iiooiioo iki i kona nolio ana, a tne kona liope. | a lia iauia o Hezekia Kawailepolepo ma Ufipio i Hawaii, i ka makahiki o ka ! akn IN)2. Ko ko ke Akua mnnao e iinoM iui hi in ilio rna kona ola, ua ki;;i 'nai i.i i l.ei i lioalianau, niai kona ua i tian;i>i a;i. l'-i hai mai oia ia'u i ekol'i ii;i jv»' e ana i ka make. I koiia wa uu!<o Ik Io koii.-i n au makua nie ia, a me i-.oiia kaliu i Oalni. Ma ka iiioana. inake ia i ke kaliuli ana o ka waa. I a o ( ii-oj)ci;; oia i kekahi iiiau kapa maoii, ua laua ua o|>eope la, a ua pakele ke keiki. I kona nolio ana ina Oahu, j kona wa uiiku no, ua loohia ia i ka mai niii. A i,kekahi la komo kekahi kahuna pule o,Hawaii iiei iloko o ka haleo kona makua, a ike ae la ia Kauailepolepo, he mai nui kona, kauoha aku la oia; E mohai koke i ke keiki, i kona inake ana i ka la 4raptt; Aka, pohala ihak k, a pakeie. A i kuu& wa ui, i'

k« kaoa ainoa, i*e K^koa#!^**, Ku««aoo, «ia o I ke kaua, oa ku koaa papale i km p&i, he pakele no ia. Olelo mai ia ia'u, «ok oitt miaao uui i na'kua hoopiinipuni o Hawaii nei, oka he nui no kona hewa. Aoie ona monao ia lehova, aole nna aloha i ka Haku, ia Icsu. Hahai ia mamuli oka lealea. Ono loa ka hewa ia ia—kolohe pinepine ia. Ua lulu ia ma kona kino iho, nolaila, ua ohi ia i ka hua, o ka make no ia. Aka i kona noho ana pela, iiiinainina niai ka Haku ia ia. Na ka l liane HeniWele i hoakaka mai ia in i kona hewa, haaui niai ia ia i ka naau uiihi. Nana no i alakai ia ia ike kea o lesu, malaila, ua holoiia kona naaii iuo a maemae—ua aahuia kona lulahiia ike kapa oko ie«u pono—a ua liloi kauwa inau loa no ka llaku. X ka nuili.ii,a o Sepetemaba, ika makahiki 1*3:2, ua lilo ia i haumana ma ke ki;|jiimi i Laiininnluna. Ua noho malaila a liiki i ka make ana o Auwae, i ka mnkaliiki 1834, alaila, holo ia i Oahu e-hunkaka i ke nlii i ka niake ana o Noa. I kona nolio ana ma Oahu, haau i ke alii o Kauikeaouli, ia ia i ka aina, ia Wailuku nei. Hoi mai ia a noho i alii 0 keia aiua, a hiki i ka inakahiki 1837, alaihi, un hemo. A iiialiope ua niahuahiia kmia mai—he "mi kahiko m, in, a • iki i ka la 13 o Feberuari nei, ua houkuu mai kona llaku ia ia. Auhen oukou, e na hoahaiiau a nie ua hoa.launa- K nana mai oukou i ke Koena o Kawuilepolepo. E noonoo i Kona ano. I kuu uoho pu aua me ia i M iiiau ninknhiki i hala aku nei, nui ' i«i ia. Manao aii kaknikahi iia kanaka o llawaii nri e like ine ia. Kia kekalii uiea a'u i ike i kona nuauao. >oi l ona niakeinake inalaila. Ua imi imi la i na inea e iiaauao ai. Noho oliiolu ia iloko oke kulanui. A lilo ia 1 alu O \\ niluku nei, paa kona maiiao ohi.i j I.;111j 1111;111111 ; | j kui., j ak|| i:i **!'! Kawailepolepo, inni hoi "e i ke kula, e iiol.o i ka nina, e kokua n.ainuli o k<» lesu aupuni. I mai i' : " 1 «'ianao ika aina, aole o'u luakēinnke innlaila. Makeinake an ike kula i 111 onu i kanaka naauao. I aku a «m. siii ia oc e noho maaiiei—() ko ke Akua inanno paha ia e noho, a e kokua uiai ma ke kukulu nna i aiipuui iio lesu. A iko niaua knniailio pmepine ana, ae mai ia i ko'u nianao- ne oluolu ole paha, no ka mea, auhe kanaka puniwaiwai o Kawailepolepo inanao ia ht opala waie lio ka waiwai oka honua. He kanaka puni naauao oia. Manao ia i {puikp «me ka jiaauno, /if gola, he waiwai io, a malaila kona imi ana.~

Eia keknhi mea a'u i ike ai, aole raolowa keia hoahannu. Ua hele piaepiue au i kona hale, aole au i ikeia iae tuoe ana ma ka inoena i kona iuanawa inai ole. Ua ike oukou, he knimka ikaika i ka hana o Kawailepolep«i. Ua hana pinepine oia ina ka aiua—ua luina oia ma ke kuln—ua hana oia nia ka laau; a i kekalii uianawa, ua iuii ikaika oia ma na mea e nanuao ai. Aole nae ia i imi i kann mau uiea iho. Aole in i kukulu i hale nui nonn ilio-—ua imi oia ina mea e pono ni kn niiia. I kona noho ana i nlii o Wailuku nei, u;i hoohalike ia i.i ia iho ine he kauwaluhi la, ua ike pinopine oia i ka pololi; a ine ka maluliiiulii, n nie ke knuuinha. L'a hoohewn au ia'u iho no kuu noi iknika ana iu ia e noho konohiki inn kein nina.. J. S. (j.