Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 24, 25 April 1838 — HE MANAO NINAU. [ARTICLE]

HE MANAO NINAU.

Maraki 6, 1533. Anhea oukou cnn hoaluniMii nini Kaimi a llilo ihm, lie walii uiMiiao ko'u ia oukou, e na lioahanau, ina Ouh» n ina Kauai, ma ke aha la ko oukou HapiMi/.o ana? ma o lesu la anei' ina uia o lesu la ko oiikou ha|xMi/.o ana 3 no ke aha la oukou i hana ai ma ka niea ku ole i ka pono' Kc pulii nei oukou i ka haka, he inea ino loa ia, o ka liaka, o ka awn, o ka raina, o ka uala awaawa, o ke ki kekahi, o na inea pono ole a pau. Ina ua paa ko oukou iiiauao mahiila, ua pono no oukou ke inu i ka auhuhu, ame ka ipu awaawa, a me ua uiea awaawa a pau. K heluhelu iho oukou i ka palapala lleiholele, iiia ka Kpeso 4: 31. K lionk;i;iwaleia na inea awaawa a pau inai o oukoii nku. Isai i 5: Anwe ka poe kapa aku i ka iiewa he inaikai, a i ka maikai h<>i he hewa. Ka poe i nianaoi ka poulu he iiialainalaiiia, a i ka inalaiualaina hoi he (louli, a i iiianao i ka awaawa he ono. a i ka oiio he awaawa. Ma Luka I: 15. Aole hoi i ka mea awaawa. l'a houpailoa o le.su i na inoapau. Na'u ua Kiia.mno.

Hii.o, M:irak.i -I, 18.58. Auhon uukiiu eo'u unu k;iiUu;i-in;i. a me o'u niau k:iiku\valiiiie. a inf o'u kaikaina ilok<» o ka llaku o lcsu Kristo, mai Hawaii a Niiliau. Kia ko'u walii maiiao ia ouK'ou n pau loa. l ; a kaliaha iho no hoi au i ko'u ike ana āku i kekalii inea pono oU> iwaena o na hoahannu o kakou. Kia no ia. I ko'u ike nna aku i kekahi poe hoahanau e hiamoe ana, a e kunewanewa nna, a e lelehu nnn nn mnkn iloko o ka lunkini o ke Akua i ka Ja &j*bati. ' 0-ktr poe hooiknika innwaho, ua makaala lakou. Kc manao nei au, o

kda hianoe ana o na hoakaaau, i ko*o Hiauau, he kunm t>oohalikeia bo ka poe inawikho o ko lesu ekaleaia, e keakea ana ii lakou, a e pani ana i ka puka. Eia kekahi mea a'u i ike ai; O ka noho I wale ana o na hoahanau me ka hanaole, nie ka hiamoe wale iho no i kekahi la ine ka hana ole, hana uuku no na|e ke niakemake, aole nae hooinau i ka hana i na la a pau. I mai o Paulo ma 2 Tesaloiiike 3: 10. li No ka mea hoi, ia makou i noho ai ine oukou, ua olelo aku niakou ia oukou penei, Ina nole e hana kekahi, aole ia e pono ke aU" Eia kekahi; O ka hoaikane, a me ka hoownliine, a me ka hookane ana o na hoahanau ine kekahi poe hoalauna e. No ke aha ? no ka makemake io anei, a no ke aloha io anei? I ko'u manao nna, aole no ke aloha maoli, aka, no ka l»uitiwaiwai no. Eia ka pono, e aloha aku i ka poe ilihune maoli, a me ka mea nawaliwali, a me ke keiki inakua ole, a me na wahinekanemake ilihune, aole i ku poe waiwai wale no, no ka | iuea, he inau hoaloha pu kakou a pau kekahi ine keknhi. I ko'u manao ana, he iiana naaupo loa kela. Kia kekahi; 0 ke kamailio pu ana o • na lioahanau i ka la Sabati; i kela m€& ' i keia niea o ke no nei, i ka waiwai pa- | ha, i ka aina paha; i ka ai, i ka ia, a j ine ka hanohano paha; o kela olelo ! wale ana no, ua like ia me ke kanaka e hana ana me na lima i na la eono. 1 Kia kekahi niea pono «le a'u i ike ai, n i loiie ai no hoi; 0 ka ,hoi hope ; ana o kekahi poe hoahanaui ke puhi . haka, a ine ka inoe kolohe a me ka ai- | liue, n nie ka hoopunipuiū, a me ka j ona. No ke aha? no ka pololi anei i i pulii hou :ū i ka haka, a no ka neie lanei i ailme ai, a i hoopunipuni ai, a ' iio ka wiui anei o ke kino ke noho malie iho. I ko'u iiKnnao ana, no ka manao kiekie palia, a no ka hoapono ana ia ia ilio. Auliea oukou, e o'u mau hoaaloha. Mai kaninalia inai oukou i keia, aole : i'" ka lioohewa wale aku keia, aka, no ka hiiahila maoli no, a ine ke kauuiaha nui. ! Ki:i nae ko'u manao ia oukou. K i haalele ae kakou i nn liana o ka pouli, ta e wihu ilio kakou i ka malainalama, e hele ine kn niea e l.ele anh i ke ao. I'oiio ia kakou e hookaawale ae ia kakou i ua mau inea ano ino la, no ka mea, o kakou ka poe i pu kauīaia a eo, ua paiia na liina, a ac na waha lilo knk«»u. Ma ka olelo o ke komo ana i lia eknilesia kakou i lilo ai. Auhea oukou, e o'u mau hoahanau, E ala ae kakou inai ka hiainoe ana ilo-

koo ka {MOaka, e ku ae, « e lMltf k> Krrato la, i oia kakoa a pau iw iiiai ke ao pra ole. Amene' 7: : ;' ; :;. :: P*«';fc^ Na'u aa SiH9tu Hum».

Waikiki, Feberuari S3, 1838. E kuu hoahanau aloha e Davida Pa, makemake au e hoike aku ia oe no keia oihnna a ka Uhane Hemolele i keia makahiki hou ma Honolulu nei, a mai Moaualua a Maunalua i keia makahiki. Eia ka mua. I kapau ana o DetetoariMi, a hiki i ka la mua o lanoaii a mailaila niai a hiki i keia la, ua hoike pinepine ia ke ano o na kauoha, ke Kauoha kkhiko a nie ke Kauoha hou. E mihi hoopailua i ka hewa, e manaoio ia lesu a e pau oukou i ka hanau hou i pono ai Ua hoikeia ka hope o ka poe paulele a me ka poe i hanau hou ole ia o ka ltta ahi pio» malaila e uwe ai a e uwi ai na niho iloko o ka lua ahi, oiaio no ko lakou hope, Iloikeann 21: 8. Aka, oka poe hopohopo, a me ka poe hoomaloka, a me ka poe i hoopailuaia, a meka poe pepehi kanaka, a me ka poe moekolohe, a me kekilo, a me ka poe mnlama i na kii, a me ka poe wahahee a pau, e loaa ia lakou ko lakou puu ma ka loko e na mau loa ana i ke ahi a me ka luaipele, oia ka lua o ka mnke. Hoikeana 20: 14,15. Ua hoikeia ka hope oka poe pono, Iloikenna, 22: 5. Aole po malaila, aole hoi make kukui, a me ka inalamiilama o ka la, no ka mea, na ka Haku na ke Akua no e hoomalamalama ia lakou, a e lilo lakou i alii mau loa, i ke ao pau ole. Aua hoikeia ko ke Akua aloha nui i ko ke ao nei. Aika la j2B, o Feberunri, i ka Wenede i ka po ji ka hora 7, hoike ke kunui i ke poo- | olelo ma ka loane 3: 16. No ka mea, |ua alohn nui mai ke Akua i ko ke ao j nei, nolaila ua haawi iiiai oia i kana I keiki hiwahiwa, i ole e make lia mea j inanaoio ia in, aka e loaa ia ia ke ola { inaii loa. j A lioike niai no ke kuuiu i na mea j inaloko o keia olelo; 1 Eia ka mea akahi 1. Un aloha nui mai ; ke Akua i ko ke ao i' ' ; nei. | Eia.ka.lua, 2. Ua haawi mni ke i Akun i kana keiki hiwahiwa i ko ke ao nei. Eia ke kolu, 3. Ina i haawi ole maikeAkuai kana keiki, ina ua make mau loa ko ke ao I nei. Eia ka ha, 4. Ma ka manaoio i ke keiki a ke Akaa e pakele ai«

Ebk*liina, 6. Ina •olemanaoio! iaia, he niake mau no ka hope. £ia ka manao malo- He mea pono ke ko o keia mau olelo man&oio koke ko oia ke ono, 6. Hawaii nei a pau i ke Keiki a ke A* kua. Ua hoakakaia mai e kekumunamea a pau inaloko o keia mau olelo. Eia ka mea akahi, Ua aioha mai ke Akua i ko ke ao nei. 0 ke Akua o lehova ka mea nana i hana ka lani, ka honua a ine na kanaka a me na anela a me na mea a pau loa, ka mea nanai haawi mai i ke kanawai, he aloha nui inai, he aloha ineiiemene, aole ona makenmke e make na he aloha nui, aole o kakou pono, aole kakou i hoopono nia ke kanawai maikai malaila i maopopo ai kona aloha i ka poe hewa. Pehea la i ike ai kakou i kona aloha, he aloha no ka makua i kana keiki, healolia no ke kumu i kana haumana, he aloha no, he okoa ia aloha, he okoa ke aloha i kona poe eni'ini, he aloha menemene, he aloha iiiinainina oia mea kupanaha o ko ke Akua, aloha nui mai. | Eia ka lua. 2. Ua haawi mai ke Akua i kana keiki hiwahiwa i ko ke ao nei. Aia hoi kekahi mea kupaianaha, he mea kupaianaha ia, he mea nui i kona haawi ana maī i kana keiki ia lesu Kristo i ko ke ao nei, haawi lokomaikai mai ia ia no ko ke ao nei o kekahi hua no ia o kona aloha nui loa. Eia ke kolu. Ina i mai ke Akua i kana keiki ina ua make mau loa ko ke ao nei. He kanawai hemolele ko ke Akua. 0 ka uku no ka hewa 0 ka make no ia. Hookahi wale no mea e pono ai, a e pakele ai, aole e ola ke kanaka i kona pono iho, aole loa, ua aloha mai ke Akua i ko ke ao nei, ua haawi mai i kana keiki i ola ko ke ao nei a pau. 0 kakou kekahi iloko o ka make e noho ana kakou iloko o ka make aole mea nana e halihali i ke kea ina i haawi ole ia mai kana keiki, ua inake kakou. Eia ka ha. Ma ka manaoio i ke keiki a ke Akua e hoopakele ai. Oia ka mea 1 manaoio i ke keiki a ke Akua e ola lakou, o ka mea i manaoio i na lunaolelo e pakele ai, aole inoa e aeieola ai o leau wale no ke ola. Ina haule kekahi kanaka ma ka moku e like me Wini, i ko makou holo ana mai a haule ia, hoolei makou i na laau i na noho a kalele ia i ka noho a wehe makou i ka waapa, a hookuu aku a pakele ia maka waapa no ka malama mai o ke Akua ia ia a no kona manaoio i ke Akua a hoopakele mai ke Akua ia ia, i na hookuu mai ke Akua i alahaka e pii ai o ka manaoio ia

Imu wm ka m«nai»if e Jrild ai, ua ol* kela aa ka waapa, aa ke Akua i hoopakele mai a ma ka maaaoio e oia ai, oia ka waa e pakele ai. Eia ka lima. Ina aole manaoio ia ia he make mau no ka hope. Hemau kukui ma keia hale no ka malamalama i ike ai kakou, i na aole kukui ma keia kale e pouli auanei ka hope. Inaaole inanaoio ia lesu he make mau no ka hopeAole inaina ke alii i ke kanaka ke pili ia i ko ke alii kanawai, ua kapaia ko ke alii hoopai ana he inuiua, ua ka> paiaiko ke Akua hoopai ana hē inaina, ua ākaka loa hoi ko ke Akua aloha, ua haaui mai i kana keiki e make i ola. Eia ka manao maloko o keia mau olelo, oia ke ono. lie mea pono ke manaoio koke kō Hawaii nei a pau ike Keiki ake Akua. Ua lohe oukou ua haawi mai ke Akua i kana keiki i ke no nei i ola ka poe paiilele ia ia, he nui na inea i hoikeia no keia mau olelo. Eia keia ma keia makahiki hou, ua ku inai ko keia apana a hie npana, o ka apana niakai ku mai la lakon lioike iiiai i ko lakou mihi oiaio ana a hoolei lakou i ka lakou mau pepa lealea a haeihae kekahi a kiola i ke ahi kekahi-a line na meia e keakea aua i ka hana a ka Uliane Hemoiele a me na niea e heopuoa i ko ke kanaka manno ma ka pono a ninini kekahi poe i na hue rama a i na pahu rama. Daniela Oleloa.

Kulanui, Lahainalu.na, Apenla 9, 1838. Alohn oe e Tineka. He palnpala ninau ko'u ia oe i kuu mnnao i hoouka aku ai mainua ia oe e pai i ke Kuniii Ilawaii, i ka mnlatnia o lamian- iho nei. Ua ike au i ko Kamakau manao, ua paa j ke paiia ma ke K. H.; a o ko'u manno hoi, auhea la? ua pau paha i ka nalnwale, ua poina paha ia oe e like ine ka manao o Nana? Auhea oe, Eia no ko'u maoao no ua manao la, i kuu mmino i ka inea i oihi loa ai ka pai ana ma ke Kumu Hnwaii, o ka nui loa o ka manao, a uuku ke ano. Ua nui ka hana ma kela manao mua, he loihi ka hoonohonoho ana ma ke kepau, he loihi kau unuhi hou ana aku, no ke ino o ka'u palapala a mc ka hawawa o ka'u hana ana, aohe pono loa o ka'u mau hua, he ino na hua, he kekee ke kakau ana aohe pono loa o na hopunaolelo, a me ka htii ana o kekahi hopunaolelo; ua kaawale hewa, a ua hui hewa ia na hua a me na hopunaole i huaolelo hookahi, aohe pono. o kahi e kau ai na kiko ame na koma, a me kela mea keia mea e pono ai ka hana ana ma ka manao.

ka ne« i loiM ' ! *'v- : '®w: Auliea oe, w« *»e pono ole i koa mān«o ka manao 4oihi loa, hilikauw«lo aku«o i kela mea i keia mea, epono palia ia oe e palapala mai ia'u; no ka mea, e hooniakaiikau (ina no wao e kokua aku ia oe ma ka haawi ana i ka manao ia oe. Eia kekahi mea hoakaka ia oe, no ko'u mau manao elua i laweia aku ilaila. Ina ua paa i ka*honnohonohoio kela manao miia o'u, ua poiio no hoi, aka, a«»lic e.pono i:i oe e kau iho i ke pai ana i mau hoailona, im ko'u manao inua a me ko\i manao lua, penei (N0.1.) ka mnnao uiua ia a pola aku no hoi a hiki i ka pnu ana o ko'u manao ia oe. Eia kekiihi, noke meleo ke kulanui. 0 ka hunolelo i kapaia o puka iwaho, e pono ke hui pu ia, a e liinn na hua i ke pni aua, 110 ka ti ea, he liunolelo manao nui ia ia e ka mea! noua ia inele. Aloha oe, ua pau ko'u manao ia oee hoomaiUai mai ko k;ikoi.i Haku ia oei Mauiuli 110 palnpala hou aku au ia oe no ke Kuiiiu Na Kalama.