Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 2, 20 June 1838 — Page 7

1838.) KUMU HAWAII. 7

                Auhea oukou e ka poe i koho io ia Iesu, mai Hawaii a Niihau i Alii ia aluna o oukou? Mai noho palaka hou oukou, mai hoeha hou i ka Uhane Hemolele; mai makau wale no oukou a me ka haalulu, ua makau ka daimonia i ka luaahi, ua haalulu; aole nae i mihi. Eia wale ko ka mihi io o ke aloha ia Iesu Kristo, me ka naau a pau, me ka uhane a pau. Na'u na KAMAKAU.
 

KE KUMU HAWAII.
WENEDE, IUNE 20, 1838.

                MAI KINA MAI.—Ua hiki mai nei ka moku kia ekolu, o Europa ka inoa, Shaw ke alii moku, a o Skinner ka mea malama waiwai. Ua malie ka makani, o ko lakou holo ana mai, a ua loihi ka holo ana; he 65 mau la ma ka moana, a ku mai nei i ka la eiwa o Iune nei.
                Ua loaa ia makou he mau palapala, mailaila mai; aka, aole makou i lohe he mea hou.
                E noho ana ka moku i elua hebedoma i koe maanei, alaila holo ma Kahiki, a malaila aku i Valeparaiso paha. Ina no ka poe manao e palapala, e palapala no a hooili aku.
 

O KA NOHO ANA MA KAILUA, HAWAII.

                Eia kekahi mea hoakaka wale no. No ka noho ana o na kumu kula, nui na mea hemahema ma ke kino, ka hale noho, wahi moena, ai, ia: kahi wai no keia wahi, loihi ka wai iuka lilo, hemahema i ka papa palapala, papaaina; a me na mea o, puna, pahi, bola. Aka, aole paha e hemo wawe ka halii ana a na kuli ilalo, a me ka noho kikanalei ana, a me ka moe ana o ke alo o na wahine ilalo, a miki na lima i ka poi, aole me na o, puna, pahi, aole kekahi moe i mea haalele i kekahi ano holoholona; no ka naauao paha keia mau mea, he ano naauao anei keia, no ka ike ana aku i kekahi ano o ka noho ana o ko Hawaii nei? Noho pu no na holoholona me ke kanaka, ai pu no, moe pu no, me na kua kuku no, na ie kuku, mau mea kapipi, hale pepepe, liilii: pelapela, kelekele, nui ka liliha, ka hana no hoi a ua naaupo la; aohe ia'e he ino la; he pono ole, a he pelapela hoi la! a i ae hoi e, ae, akahi no ka hoi, ua liliha e aho au e imi i ka naauao, no ka naauao ka waiwai ma na aina naauao, a me ka molowa ole i ka hana, a he mea ia e ikaika ai ke kino. A he mea e oluolu ai ka noho ana.
Na HAAHEO.
 

O KA NOHO ANA MA NUNULU.

                No ke anuanu o ka noho ana o keia wahi o Nunulu nei. Pupuunaka wau i ke anu, hulili kakahiaka, punahelu na mea a pau, kewai wale mai no na mea a pau, no ke anu, nau ke kui, haukeke ka auwe, pono ole na wahi mea pulelehua e like me a'u nei.
                Aloha oukou na hoahaumana o ke kulanui, ke hoakaka aku nei au i na olelo hoi a kakou e olelo ana hoi la, peneia ka olelo, no ka popilikia keia olelo, i ka wa e hemo aku ai mai ke kula aku, pau ka popilikia a ka wi a me ka mea hemahema a pau, aole ka, e aho ka paha ka hemahema o ka noho ana malaila i ka makaukau o keia wahi. Na'u na HAAHEO.
 

NO KE KAA ANA I KA PALI.

                I ka la Sabati oia ka la 10 o Iune, lohe au ia Kalawela, ua make loa na kanaka elua i kaa i ka pali, lohe mai nei maua o Daniela Kaniua, i kahi o Maria ma, hea aku no au ua kanaka la a hiki mai ia, ninau koke aku la au ia ia; Pehea na kanaka i make mai nei mauka? "Ua make loa no." Pehea la ko laua make ana?
                "Aole au i ike i ko laua pii ana. Owau wale no au i ko'u pii ana i nehinei." Heaha kau huakai? "I hele au i ka hau," Ua ike aku no oe ia laua? "Ae, ua ike aku no au, eia au malalo loa o kahawai o Pahoa, maluna lilo laua o ka wekiu o ka pali. Ike aku au ia laua e hookaakaa ana laua, lohe aku au penei a, "Pehea mai ka mea maluna? I aku nei ka mea malalo iho, oia kaa aku nei no a ili i ke opu lai." Hoolei hou no ka mea maluna i ka pauku wahie, oia kaa no a hala loa ka pauku wahie ilalo. I mai ka mea maluna "Pehea?" "Ua hala loa ilalo,'' akaaka iho la laua.
                Ua lohe aku ke kanaka nana au i hai mai, o Kaha ka inoa, ia akaaka ana o laua. E pua ana oia i ka hau a hoi, lohe hou no ia. Eia na huaolelo, peneia; "Auwe kuu make! Auwe kuu make! Auwe kuu make! Auwe kuu make!" I ka ha o kuu lohe ana pela, noho iho la au ilalo, a liu wale, kaa hou mai ana keia mau mea, a koele ana i kuu lohe aku, aole au i ike o laua, manao no au o na pauku wahie a laua, aia no la laua. O ko'u hoi mai la no ia, a hiki i kauhale, ninau aku au, owai ko oukou i pii i ka pali i ke hookaakaa wahie? "Aole," hoi loa no au i ko'u wahi, i kakahiaka nei, imiia ana a loaa, ua make loa o laua no kokoolua, ua hai ka uha o kekahi, ua naha ke poo o kekahi a hu ka lolo iwaho." Ninau aku no au ia Kaha, Nawai ka wahie a laua i pii ai? "Na Kaholowa i aie he puaa." Na KUKE.
 

Waipio, Maraki 6, 1838.
NO KA HALAWAI HOOMAU MA WAIPIO.

                Auhea oukou, e ka poe heluhelu i ke Kumu Hawaii; a me na hoahanau ma keia pae aina, mai Hawaii a Niihau? Ke hoakaka aku nei au i ke ano o ka makou pule hoomau ma Waipio nei.
                Eia ka mea mua au e hoakaka aku ai; i ka wa e hoomakaukau ana o Laiana e hele mai i ka pule hoomau, alaila, komo mai la ka olioli a me ka makemake iloko o ka naau o na kanaka. Eia ka mea mua a makou i hana ai; i ka la 22 o Feberuari; oia ka makahiki o ka Haku 1838, alaila ike aku la au e hoomaka mai ana ka Uhane o ke Akua, e noho me kela kanaka keia kanaka, kela wahine keia wahine; kela keiki keia keiki; ulumahiahia lakou. I aku la au ia lakou. E wawahi kakou i ko kakou halehalawai, i akea ke hoomaka mai nei ka Uhane e noho pu me kakou. Wawahi iho la makou i ka aoao komohana akau o ko makou hale, a pau ia, kakali iho la makou ia Laiana ma, a hiki mai la, oia ka la 25 o Feberuari.
                Hoomaka iho la ka makou halawai ia la, ma ke ahiahi; alaila, ike aku la au, ua hiki mai ka Uhaue Hemolele ma ka makou halawai mua.
                Penei au i ike ai: i ka wa i hai ai ke kahuna i ka olelo a ke Akua, nana aku la au i na kanaka ma ka halawai, e noho ana lakou me ke kaumaha, a me ka haalulu, a me ka pihoihoi, no ka lohe ka ke Akua olelo weliweli. A pau ia, pule kekahi hoahanau, a iwaena konu o ka pule ana, ue na kane, ue na wahine, ue na kamalii; haalulu lakou, a ninau lakou i ke ano o ko lakou naau. Heaha ka makou e hana ai i ola makou? Oia ma ka halawai mua, a ma ka lua o ka halawai, pela no; aole nae i ue maoli e like me ka halawai mua; pela no a hiki i ka hopena o ka makou halawai hoomau.
                A ma ka halawai hope loa; alaila ike aku la oia i ka mana o ke Akua; he like me ke ahi e hoopau ana i ka laau maka a me ka laau maloo pela no ka hiki ana mai o ka Uhane o makou nei; mahuahua ka poe i huli mai ma ko ke Akua aoao; 257 ka poe i bapetizoia. He ahaaina a ka Haku ma Waipio nei, i ka la mua o Maraki; malaila no kahi i komo ai keia poe iloko o ka ekalesia o ke Akua kiekie loa.
                Nolaila ea, he hauoli ko'u; a me ka makemake i keia hana kupanaha a ko kakou Haku maanei; ke kauoha aku nei au i ko'u wahi manao hooikaika ia oukou, e na hoahanau mai Hawaii a Niihau; no ko'u ike ana i keia mea kupanaha. Pehea kakou, ka poe i lilo i koa? Ke