Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 2, 20 June 1838 — HAAWINA VI. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HAAWINA VI.

Ka hami ano t na moiiu, me na ia a m« na kolokolona. I ffc mnnu nnei e lele ana ma ka la i hnnnia'i ka la? A«le. t N« ke nha? A«he mnnu iki ia wa. 3 I ka la ehia i hannia'i na nianu? I ka la^t*lima. 4 Henhn keknhi man manu a oukou i ike ni? 5 Owni ke alii o na manu? Ka a< i to. 6 Ka maka o wai ka i aiia e na aeto <>pio(>io? lva maka o kc keiki i hoowahawalia i kona makuakant\ a malama ole i kona iuakuwahine. Solotnoua fM); 17. 7 lleaha ko ka manu? Ile liulu, a he eheu. 8 11e meaahaka hulu? hemeo lei anei? Aole; he niea ia e mahana ai, a e naiii ai ka manu. 9 He mea aha ka eheu? He mea ia e lele ai ka manu. 10 Khia eheu o na mnnu elua? II Na ke kanaka nnei i hana ka hulu a me na eheu? Aole. 12 Nawai la? 13 He mea aha hoi ka manu? iie mea at kekahi, he mea hua

kahi, a he mea lele wale kahi. 14 Heaha ka mea kupanaha »a kekahi manu koraka i hana'i mamua loa? O ka hnnai ana i kekahi kanaka pono, ia Elia. 1 Na|lii 17: 7. 15 E pono anei ke hopu a hoeha wale aku i na manu ? Aole. 16 Mahc« ko ka manu wahi ? Ma ka lewa kekahi, lua ka na> helehele kahi. * \ 17 Mahea hoi kekahi manu laka } Aia meloko o ka pa o na kanaka. 18 lleahia kekahi niea i hanau ina ka lima o ka la? Ka ia. | 19 Mahoakahi oka ia? Ma ka moana, ka loko* ke kahawai, a me ka muliwai. 20 Heaha ko ka ia? He halo. 21 He mea aha ia? He mea e holo ai. 22 He mea aha ka ia? lle mea ai kekahi, ahe mea aila kekahi. 23 Ke aha ka ia aila? Ke kohola. 24 Owai ka i ale wale ia e kekahi ia niii a Inai ola ia mauka? O lona, kekahi kaula kahiko loa. 25 Heaha ka hana malie ono oka la? Na holoholona a mena mea kolo. 26 Pehea kekahi holoholona; a pehea hoi kekahi? Laka kekahi, a hihiu kekahi.

27 He mea aha na holohokma? 11« mea ai kahi, he mea btm kahi, a he mea holo wale kahi. 28 Heaha kekahi niau hok>holona • oukou i ike maka ai? 89 Ileaha kekahi mau hoioholona a i k»he ai aole nae i| ike maka? Ka elepani, ka liona, ka bea, m he nui wale no lakou. 30 Owai ke alii o nra holoholona? Ka liona. ' 31 Ileaha ke nno o ka liona ame ka bea?" ■ ; '1 ; Huhu, hae kanaka, a inaloaa ke kanaka. kaehae ia ia, a weluwela, a ai i kona io.—Haawina KamaliL Lahainaluna; Maraki 12, 18S&. JVo ka heU ana i ka makaikai mai Lahmi naluna aku. 1 ka la 13 o lanuari, hoomaha iho. la ke kula a makou, a manao iho la ha knmu, e hele nku mnkou i ka makaikai, i Haleakala, i ka manna o Maui hikina. I ka la 16 o lan\iari, i ka hora elua o ke kakahiaka, hele nku mnkou; 54 haumana, o Aneru ke kumu i hele pu me makou. Noho no kekahi mau haumana he umi, me Mi. Kalaka ma no i Lahainaluna nei; hele aku makou a hiki i Mopua ma Olowalu, kahea na inoa •

liele «kii'jm«liot| % pii aku 1« i Aalaloloa; elua iw aianul, mauka kekahi, he pokole ia; uiakai ks- - he loihi loa ia, W uiaikai oae; ua hanaia e ka.poe kolohe. O Aoeni ma mauka, ime Lorina no; makai hoi niakou, a hiki aku aiako» nta Kaniaalea; 0 ka hora 6 paha ia o ,ke kakahiaka; paina iho la niakon, a pau ka paina ana pii aku la makou, i ka piina o Puahele, aaloeloe loa o Loriua, a hiki inakou i Waikapu, i kahi e uana aku ai i Wailuku, kahea hou na inoa o makou; a pau ke kahea ana, hele aku makou a hiki ma kahi o Mi. Limaikaika, o ka hora II ia. A hoihoiia mai makou ma kekahi hale no Kaauwai, nialaila makou i noho ai a po ia la. A ao ae, he poakolu ia, a hiki i ka hora elua o ke ahiahi, hooinakaukau iho la inakou e pii iuka o Haleakala me na mea ana mauna. He unu makou; hookahi haumana kanaka inakua, o Aneru no hoi, 12 makou; he 43 i uoho 1 Wailuku. Pii aku makou, maluua o ka lio Aneru; hele aku inakou mai ka hora ekolu aku a hiki i ka hora ewalu •> ke ahiahi, hiki makou i Kula; moe iho makou ilaila. Ua lohe makou i ke anu o kela wahi, i ka olelo mai a na kainaaina o ia wahi. A ao, pii aku ma* kou; he loihi loa ka pii ana, he uuku loa kahi alanui, he pono iki no nae i ka iio a kokoke. Hiki aku i kahi a iiiakoii e inoe ai hoihoiia niai ka lio. Pii aku makou a hiki ma kahi ana; pii loa aku R<» Mi. Auersi, a imna ak'u'ia ilāwaii; « ka hora aouo ia o ke aiiiahi a hoi mai i ko inakou wahi e nioe ai, hooniakaii- - kau iho i ka waliie inehana uo inakoii. a moe ilio la inakou i i po; alaila, hiki mai ke anu, aole nae i anu loa inakoii, he iiiehana no i ke ahi a ine ke kapa, luauioe inaikai no, nie ka malauia iuai 0 ke Akno ia-makoii. A ao ae lu, paina iho inakou, ine ka hooinaikai aku i ke Akua, nana makou 1 malaiua uiai. A pan, pii aku iiiakou, ike iho makoii i ka hau paa. ine lie aniani la ke ano; aole nae i nui loa. A hiki aku inakou iualuna, helo aku makou e uanu i kekahi mau luapele eliiua, ma ke koinohanaliema o ka luapeie nui; naua aku la iiiakou, ulaula na pohaku,, ua hooheliee wale iano na pohakii i ke alii. A hele ue la inakou tua ka liikina akau o ka uiauiin, nana aku la oiakou i na iiiauua o Hawaii. Kakau iho o Aneru ma ke miiani; kakau a |raa, hele aku makou a ike aku makoii i kn iuaj»ele nui ioa, nana aku la luakou i ka iaiiia a m« ka loa, aolo okana uiai o ka n<M km; iiau.i anu makou ilaio, hc hohonu loa; uana aku niakoii i na puu o loko o ua l:i i i i. lu» niiiloa; aniaui iiiai ki iuakaoi v iak> aole okaua inui o ke

iho aku if|la o M fhiki ilalo o kahorawiah!a me ka hapa, ai iho ka aina awakea a makou i|alo o kalua me ka hoomaikai aku i ke Akua. A pau ia, nana ae la makou i na pou, aole okana mai o ka maikai, nemonemo maikai me he umu la; aole weuweu, aole (aau e ku ana; ua hailaia ka lepo a me ka pohaku i ke ahi; hookahi wale no mea e ulu ana, a ko makou inaka i ike aku, o ka hinahina. A hoouna aku la o Aneru i kekahi o makou, e hele e aku me kekahi poe o inakou, e kakau i na puu o makou hoi poai; ae makou i kekahi niau pou ma ke me ka maikai no o ka hele ana, ine ka nana ae haki ka ai i ke kis- - O! ka puu, a kokoke puni kekahi mau puu loaa ia makou kahi ino loa, he pono ole ke hele aku; he hoomanawanui ka hilki, a hiki aiakou i ke kumu o ka pali e pii aku ai iluoa, pii ae la makou, uiai ke kumu a hiki Uuna. hookahi hora a me ka hapalua; ina paha ma kahi kiekie hora, 3 paha kekahi, a hiki makou lluna, o kahi o makou e noho ai, ala ma ke komohana hema; o kahi a inaikou i pii mai ai. Hoi aku inakou a hiki i kahi o makou e nioe ai, 1 3 0 ka hora; o ka hora 6 ia o ke ahiahi, a ka hapa; hooniakaukau iho niakou i ke ahi uiehana no makou; paina iho inakou. uie ka hoomaikai aku i ke Akua, no inakou a nonauhane henui loa kekahi. A.moe iho inakou, a ao ae la hoomaikaukau ilio niakou e hoi. Mamua, ua 'inanao o A|i. Aneru, e noho inakou » noa ke Sahati iuka, hoi mai n akou i:o ka ike maopopo ana a makou, hoi koke i iiuikon. ... ■ ; O ka 20 ia o lanuari, oka hora awalu | ia o ke kakahiaka, hoi mai la inakou a I hiki mai i ke kumu o ka mauna, halaI wai ine makou he poe kamalii no Kula. i hali mai i ko i ki ai ananu namakou; ai ko uiakoii, a iho mai a hiki i kaiihale : Ua uioku ka lio, ua hoi. Hele aku iuai koij, a hiki nia ka hale a ninkoii i moe ; ai maiuua, noho iho inakou ilaila. Manao makoii e noho i ka pule ilaila; aka ua eha ke kumu, nole jk>iio ia innkou ke nolio iho ilaila. Paiua iho la niakou, o | ka hora 2|, a pau ka paina ann, ine ka ; hoomana aku i ke Akua, a hiki i ke 3 o ka hora; hoi mai la ninkou i Wniluku. He kula loihi loa mai Kula a Wailuku. He 12 pahn mile; eha wale no hora hele o niakou a hiki i Wailuku, ine ka uiaina loa o ka hele ana. kahoi ana i Wailuku. A hiki makou, aloha mai ko makou mau hoahanau ia makou a pau; hoi aku la no o Aneru i ka hale o Liuiaikaika nii, e noho ai, a noho iho no hoi iua-

oialama m«i oke iUnw iamalpoii. A, •o«e,het»SfttMiti y b«l«kMNMiMM»iiNi uhaoe o na kana|u a p«u, ua piha km ka luakini i na kanaka, i hele niai e hooiohe i ka ke Akua o)e!o, me ka nakeaiake o kekahi poe i ke oia o ko lakou uhane. Oka ia o kala o lanuari. A pau ke Sabjati, aao ae, ti ia o kn ia o ia malama v inanao iho )a, e ana makou i ke kiekie o ka mauna o Haleakala; aka, ua p>aa loa oluna i ke ao a ine ke awa, aole ike ponoia'ku ka piko oluim. Kakali niakou i ka nianawa inalie, aole i irfclie; aole i anaia ke kiekie, mai ka ili honua aku. A manao iho la niakou e hoi mai no ka mannwa kula o makou. Aka kaohi mai la na kumu oiaiia ia Aneni, e noho i ka pule hoomau malaila, e kokua aku ia laua. Noho iho la makou a liiki i ka la 25, hooinaka iho la ka hana, alaila he kau ai no ka uhane, pomaikai mukou, a ine na kanaka no a pau, e lohe ana i ke ola o ko lakou uhaiie, ke uiihi ia ma ko lakou naau, a makau aku i ke Akua. A ua hiki niai ka Uhniie Heiuoiele malaila, makau na kanaka i ko lakou hown, me na kamalii hc nui loa, ua hoikeia n.ai ka innke a iue ke olu, uwe kekahi poe. L'a hiioiii.'iuia keia haua a hiki i ka la 30 o laiiuan, o na kamalii o ke kiilanui no lioi kekahi. A pau ka hana inalaila. Ao ka hoi ana i I^ahninaluna. Hoi niai niakoii i ka la 31 o ia mnlnlua, he moa kii|»:uiaha l«. ;i kekahi, ika h«»i ana inai o inakou. () kekahi poe kamalii o makou, ua hai uiai i ko lakoii Ihanakoiolie aua; ua inaiiao pnha laj kou, e hinia i ko lakou hewa, aka, u.i I hoikeia inai e ke Akua inaua loa. Hooi kalii, oke koino ana akolu; hookahi o | ke kouio atia elia; ekoluo ke k'niioana I elima; a liiki makou i Lahainaluiia. I |ka la 2 o Feberiiari, liuok<*U»kok>-na kiinm i keia inaii haiiniana kekahi, a maopopo ka hewal ua hookuke ia'ku ka ■poe liewa, o hauniia ke ki.la ia lakou; liia hoi iiku lakou ine ke alohaia o ko i lakou poe uhaue. ĪMhahwhma. ' i. ■ : ■ . ! llooHiakn ilio n|ei ka pule hooinnu i ka la 22 o Fehcru:iri: ua hele niai o Li(iiaik:iika a ine| Mikikoke, e kokua niai ia Kahilīa ma. Ua niniiii mai ke Akun i ka Uhane Ilemolele nialiiua o na hauiuana ka nialii o ke kulanui nei, auwe ana kekahi, e uiakuu una kekalii, e luakeiunke nna e koJ,io ia ia i iiaku, ia lesu Kri»to i Alii. Lnhuinulalo. He pule hooinau uia Lahainalalo, i ke ono o ka la o Maraki.

Auhea oukon e ka poe i kohoiola Ie»«, mai Hawaii a Niihau i Alii ia maluna o oukou? Mai noho palaka hou <»itkou, inai hoeha hou i ka Uhane He* inolele; umi luakau wale no oukou a me ka'haululu, ua innkau ka daimonia i ka lua-ilii, ua hiialulu; hole nae i inihi. Kia wale kt> k;i niihi io oke aloha iu leau Kristo, ine kn naau a |>au, me ka uhane a pau. Na'u na Kam&kau.