Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 2, 20 June 1838 — NO KILAUEA 1792 MAKAHIKI. [ARTICLE]

NO KILAUEA 1792 MAKAHIKI.

He pele kahiko no ia e a ana no a hiki ma; i ke kaua i Koapapaa. Hee Keoua ia Kamehamelha a Hilo nei, no ka i ua ole i kaua hou ai, Lohe Keoua he kaua ma Kau o Kaiana, pii aku la Keoua a Kawaioia, moe iho la ilaila, mai laila a Pohakuloa moe, ia po piha ae la Kilauea i Ika pele, he uwahi la, he hekili, he olai a me ka pohaku ua enaena e lele ana i luna, a ilie keone;a auinoe pio iho la ka pele, pela no i kekahi po, hookahi p» i neoneo ioa ai ia ao, o ka poaha a ad ae, iho Keoua ina Kau ia po iho a piha hou o Kilauea i ka pele, a ao i ae, ike aku la na kanaka i ka uwahi e pii ana, a me ke one, a me ka pohaku nui, ua eleele me he ao eleele la, ua kupu ia a lilo i opua nui ke nana ia aku i kahi e. Ua ike ia f e ko Kawaihae, a me ke one i helelei mai luna iho. Aole i manao ia e na wahi e ae a pau no ua opua la he one, na ka poe i pakele mai i ka pele i olelo mai i ke one, a me ke Ahi a me ke aa, i helelei mai ai^no*

wmāaiiiiii' ihoai kealri, a iM.|»o«i«a mē kaaa. Oa anuunou ka «Mrahi i ka pii iaa !luna, a ua mai la Mftnana «mhiimi o a» opua 1« i ke one, ame ke ahi, ae ka pohaku ua enaena loa, oia ka mealpaa ai na kanaka o Kēloiia i ka make. O ka poe ina OhKikalani ka i pēu loa i ka make no ke kokokē o ia alanni i ka lua pele. Ma Kahakikana kekahi poe, ua kaawale aku ia alanui hookahi paha mile mai Kiiauea aku a Kahakikana. Aole nae i pakele, pau no i ka make; pomaikai ka mea i olaf- No kēia ala ka mea nanai hai mai ia'u i keia mau mea a pau, he halulu ikaika loa, kekahi me he hekili la maloko o ka uwahi, no ka nui o na mea aia e waiho ana ma ka houua, he.luai pele, he hao, he lanahu. O keia luapele, ua kapaia he akua, o Kamakokeakua, oia ke kaula no pele. Wanafra aku lu ia Keoua, ke i mai nei ko akna e noho kana, mai heie oe i Kau. Hai aku la i ke Lii ame ke kaula i make i ka hoolohe ole aku ia pele. Eia ko'u manao, aole no ka hoolohe ole ia pelei make ai, Keoua. Eia paha, o ka hooko ana mai o lehova ma ka ; mea a kanaka e makeniake ai, pela i kapaia'i he inana ka anaana, ke akuahanai, ka ho<»pioppo, o na mea a pau i kapaia'i, i make ke kannka n«» kn inaua 0 keia mau mea. i Aole no ka ae ana mai o ke Akua e mana ka mea a ke kanaka i inanao ni he mana, a nie ka nien 1 manao ai e make ia niake io no mn ka munao ana i hewa ai, i make ai, i pono ai, i ola ai. JVo ka pele i Maunnloa. I kona a aha i ka Maknhiki 1833 hooKahi paha inalama i a ai, elua pule i ike ia'i ka ulinla, mai i ka poa nie ka uwahi i ke ao ana ae, ua hina aku i kaoi Kapalilua, aole i liuliu pio no ia.