Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 3, 4 July 1838 — Page 12

Page PDF (978.48 KB)

12 KUMU HAWAII. (IULAI,

 

olelo nani ma kana palapala hemolele. Eia ka Paulo olelo i 2 Korineto 6: 17. "Nolaila, ke i mai la ka Haku, E hele mai oukou, mailoko mai o lakou, i kaawale oukou mai hoopa aku hoi i ka mea haumia, a e hookipa mai au ia oukou." 18. A e lilo no au i makua no oukou, a e lilo mai hoi oukou i poe keikikane a i poe kaikamahine na'u, wahi a ka Haku mana." Eia paha ka mea e lilo ai kakou i poe keikikane a i poe kaikamahine nana. Mai hana i ka mea ku ole i kona makemake, ma ka mea ku i kona makemake, malaila kakou e hana ai i lilo ai kakou i poe keikikane a i poe kaikamahine nana. A i hoolohe ole kakou, e na keiki o Hawaii nei, i ka ke Akua olelo, alaila, lele mai ka ino no ka po moku ka ihu i ai hionee. Aloha ke Akua ka makamaka i waho ia ia keia aina o Hilo nei. Pau ko'u wahi manao. Na'u na PAAOAO.

 

KULANUI, Maui, Iune 19, 1838.
He pepa hoike i ke ano o na Kii hale.

                Auhea oe e Mr. Hala. Ke hoakaka aku nei au ia oe a me ka poe a pau e heluhelu ana i ke Kumu Hawaii, i ke ano o na kii hale ma ka pepa 22, buke ekolu, au i ninau mai ai i ka poe makemake e hoike aku i ke ano o ia mau kii hale. "I mai oe, E hai aku i ko laua mau inoa a me na mea i paa'i a me ka waiwai oloko a me kela mea keia mea e waiho ana maloko." Ua noonoo ike no hoi au i ke ano o ua mau hale la, a me na mea i paa'i, a me kela mea keia mea e waiho ana maloko. Eia paha ko laua mau inoa.
                O hale laau a me hale pohaku: Eia ke ano o hale laau. He hale no ia i hanaia e ke kanaka. Eia na mea i kapiliia'i: O ke kui hao a me ke kui laau, a me ka papalaau; a paa ia mau mea, alaila mahope o lakou ke pena. Eia na inoa o na pena, O omaoma, o uliuli, o olenalena, a me ulaula, a me keokeo, a me na pena e he nui loa. Pau ia, eia kekahi mea no ua hale laau la. Hookahi wale no ona aoao i ikeia mai ke nana aku e like me kona kau ana ma ka pepa i paiia, a hookahi hoi haka la i ikeia mai. O kekahi aoao a me kekahi haka la, ua nalowale aku ia. No ke aha la ka mea i nalowale ai kekahi aoao a me kekahi haka la? Oia, Ina e ku kekahi kanaka ma kekahi kihi o ua hale la, e ike auanei oia i kekahi aoao a me kekahi kala, a e nalowale kekahi aoao a me kahi haka la.
                A he umikumamahiku (17) kona mau puka aniani, [Aole akaka pono, pela paha aole paha;] a hookahi paha ona puka nui; he alanui anuunuu kekahi ona, he pio kekahi maluna o ka puka komo, ua hana anianiia; he palaau no kona, a me ka puka nui, a me na pani elua, a me na laau e ulu ana a me kekahi mau mea na hoohanohano ona elua, me he mau puka uwahi la ke ano. He pohaku ula no ia i hanaia e na mea naauao. Eia na mea i waihoia iloko ona. He buke paha, he lole paha, he dala paha, a me ia waiwai aku ia waiwai aku, he nui loa. Ekolu no ona keena i ike ponoia mai. Aia paha malalo o kona kumu, he lua nui i eliia ilalo paha: Oia paha ka ha o keena maloko. Elua aoao ona, a elua hakala, a he mau keena liilii maloko o na keena nui. Hookahi ona kaupaku, eha ona mau kihi. A he iwakaluakumamaha (24) aniani liilii ma na puka makani maluna loa elua; he 12 ma kekahi a pela no hoi ma ka lua: Penei, (He 12 x 2 = 24), oia na aniani liilii a pau. Penei ka heluhelu ana. He 12 i hoonuiia (x) me ka 2, ua like (=) ia me ka 24. Ma ke keena malalo iho, hookahi haneri me ka iwakaluakumamawalu (128) na aniani liilii. No ka mea, he 16 aniani liilii ma ka puka makani hookahi; ma ka aoao hookahi, eha (4) no puka makani, ina hoi elua (2) aoao, hoonui 4 x 2 = 8, ewalu puka makani ia; ma ka puka makani hookahi 16 aniani, nolaila he l6 x 8 = 128, oia na aniani liilii a pau ma ke keena mawaena. Heluhelu hou, he 16 i hoonuiia (x) me ka 8, ua like (=) ia me 128. Ma ke kolu o ke keena, he 112 aniani liilii malaila. Penei ka hana ana.
                He 16 x 6 + 16 = 112 pela ka hana ana i loaa'i na aniani liilii a pau. Heluhelu hou. He 16 i hoonuiia (x) ma ke 6, ua like (=) ia me 96; he 96 i huiia (+) ma ka 16, ua like (=) ia me 112. Na aniani ia a pau ma ke keena malalo. E houluulu i na aniani a pau, elua haneri kanaonokumamaha (264). Oia na aniani liilii a pau ma ua hale laau nei. Eia kekahi mea a'u i noonoo ai maloko o ua hale la. He ea no maloko o kona mau keena a pau. Ina aohe ea maloko ona, ina ua pau ka poe maloko ona i ka make. He mea no ia e hoakaka mai ana i ko ke Akua lokomaikai a me kona aloha ia kakou. A he mau puka no maloko o kona mau keena.
                He maikai no kona heluhelu i ka nana ana'ku, aole hoi hio a ua kupololei loa; a ua maikai loa. I kuu nana i ka hale pahaku, ma ke kii pepa, a ike aku ia'u, noonoo iho ia'u i na mea ona i paa'i, a me kona ano maloko a mawaho. Eia na mea au i ike ai. O ka pohaku, o ka laau a me na papa, a me ka puna a me ke pena, a me kela mea keia mea e pono ai kona hemahema. I ka nana ana i ka hale pohaku, he nui na laau malumalu e ku ana mawaho a puni ua hale pohaku la, ma kela haka la ma keia haka la. He wi paha ka inoa o kekahi ua mau laau la.
                Eha no ona mau keena maloko. Hookahi keena maluna loa, a hookahi keena malalo loa, elua no keena mawaena. O na puka ona a pau ke hui puia me ka puka nui 25. Hookahi no puka makani i ike ponoia ma kela haka la. Ina he puka makani no ma keia haka la e like me kela, alaila ua hiki aku na puka a pau loa 26.
                Ma ke keena luna malalo iho o ke keena maluna; eha (4) ona puka makani ma keia aoao, a pela no hoi ma kela aono; i ka hui pu ana 8.
                He 16 hoi aniani ma ka puka hookahi. Ina hoi 8 mau puka, hoonui, loaa mai 128 aniani liilii. Oia na aniani a pau ma ka lua o ke keena: Penei, he 16 x 8 = 128, e like no me kela hana ana maluna.
                Ua manao wale ia, ehiku paha puka aniani ma ke kolu o ke keena. Eha ma kela aoao a ekolu ma keia aoao. Ina he puka nui no ma kela aoao e like me keia puka maanei, alaila ekolu wale no puka makani ma kela aoao e like me keia. Alaila, ua emi mai kekahi mau aniani o 128, he l6 ke'mi ana: Penei, 128 - 16 = 112. Oia na aniani maloko o ua keena la ke pakolu na puka makani ma ka aoao hookahi. Penei, Elua (2) aoao i hoonui me ke kolu (3) puka aniani, ua like ia me aono (6); aoao puka aniani ia ma ke keena lua. Ma ka puka hookahi he l6 aniani. Ina hoi eono (6) puka, hoonui ka hana ana maluna. Penei, he l6 i hoonuiia (x) me ke ono, ua (=) like ia me 112 aniani.
                Ehiku hoi puka ma ke keena malalo loa. Aole maopopo pono ke ano oia puka, he pani laau paha he pani hao paha, aole i ike maopopoia.
                Aole no hoi i maopopo pono ia'u na mea maloko, aka e hoakaka iki aku au ia oe i kekahi mau mea a'u i noonoo ai. Eia paha. He buke, he bela moe, he pahu — he kii, he hale palapala — he wahi waiho ai, a me kela mea keia mea, aole pau ia'u i ka hoakaka aku ia oe. He nui na mea liilii a'u i manao ai e hai aku ia oe, aka hilahila mai la wau i ka hoike wale aku no i kela mea i keia mea.
                Oia ka'u mau mea i manao ai e hoakaka aku ia oe, no keia mau kii hale elua au i hoakaka mai nei ia makou a pau loa.
                Aloha oe, e Mr. Hala, a me kou mau hoapaahana malaila. Na N. PIKAO.

                KUMU HAWAII. Elua hebedoma hookahi pepa, a he iwakaluakumamaono mau pepa i ka makahiki, he hapalua wale no ka uku.