Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 4, 18 July 1838 — Page 13

KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 4. HONOLULU, OAHU, IULAI 18, 1838. Pepa 4.

Lahainaluna, Mar. 15, 1838.

                Auhea oe, e ke Kumu Hawaii. E hoakaka mai i kuu wahi naauao.
                He wahi manao ninau ko'u ia oe no kekahi mea poluluhi au i ike ai ma ke kau wahi o kou manao. He uluhua ko'u a me ka makewai no ka loaa ole ana ia'u o ia mau mea. Eia na mea la: I kuu heluhelu ana i kekahi mau manao i paiia ma ke K. H., a i ka pau ana o kuu heluhelu ana, makemake iho la wau e ike i ka mea nona ia manao au i heluhelu ai, no ia mea, nana iho la wau mahope o ka manao ma kahi i kauia'i ka inoa o ka mea nona ia manao; aia hoi, he mau hua kumu wale no o ka inoa e kau ana, aole i hai maopopoia mai ka inoa o ka mea nona ia manao; no ia mea, nana iho la wau i ke ano o ua hua i haiia mai, a noonoo iho la wau i ka inoa pili ma ua mau hua hoailona la, loaa kekahi ma ka haiia mai a loaa ole kekahi. No ia mea, kahaha loa iho la wau iloko o'u iho, i iho la wau iloko o'u iho, me he mea la hoi makou ua ike i ka namu o ke kakau ana iho i keia mau hua kumu inoa, o ahaia no la hoi ke hoakakaia maoli mai? No ia mea, manao iho la wau, ina paha peneia wale no na inoa a pau ke kakau ana, pehea la hoi auanei e ikeia'i ka mea nona ia manao.
                No ia mea, manao iho la wau e ninau maoli aku ia oe i kela mau inoa i hunaia ; a e hoakaka mai oe maloko o ke Kumu Hawaii, i na hua kumu o na inoa i hunaia,- Penei: A. B. Owai ka mea nona kela inoa? Penei hou hoi: D. B. L., a penei: L. S. - L. L - S. W. - J. S. G. - J. S. E. - H. B. - A. T. - L. – James Young, - H. R. H. - Ioane Pelham - E. O. H. - A. C. - B. W. P. - W. P. A. A penei hoi: N. pepa 7 buke elua, aoao 28 no ke mele. S. D. - E. W. C. J. G. A penei hou: R. Tinker, a me Alohakanaka, he haole paha ia, he kanaka maoli paha, o kekahi o na misionari paha, aole i maopopo loa. A ma ke K. H. pepa 1, buke 3, o keia makahiki a me kela makahiki i hala aku nei, ua kakauia he mau inoa hua haole maloko o ka makou olelo, (Olelo Hawaii,) penei: Mr. Loeke, Mr. McDonald, Mr. Conde, Ives, Wilcox, Mr. Knapp, Mr. Bliss, Mr. Bailey, Mr. VanDuzee, Mr. Castle; a pela no ma ke Kumu Hawaii pepa 24 o ka buke 2. No na inoa o na kahuna pule hou mai a me na kumuao. Ma keia mau inoa, ua pohihihi wale no na inoa me ka loaa ole i ka poe e heluhelu ana ma ka makou olelo. Oia ko'u makemake, e hoike mai hoi i na hua kumu o ka inoa o kela mea keia o oukou, i maopopo na inoa a me ko lakou hua kumu e like penei, H. B. ma keia inoa ua maopopo ia ia'u. O ka hua kumu mua (H.) o Hirama ia, a o ka hua hoailona hope, (B.) o Binamu ia. A pela no e hoike akaka mai ai e like me kou noonoo ana, i maopopo i ka poe ike ole a me ka poe naaupo ke hoomaopopo i ko lakou manao, a i ike pono hoi i ka mea nona ka manao a lakou i heluhelu ai. Eia kekahi, o na ino ao na kahuna pule hou mai nei, a me na kumuao, oia kekahi au e hoakaka mai, e unuhi i na inoa o lakou ma ka makou olelo, a e pai iho ma ke K. H. a e hoolaha aku i ike kela mea keia mea i ko lakou inoa, i hoomaopopo hoi i ko lakou manawa e ike maopopo ai i ka makou olelo, a manao paha lakou e imi i manao no lakou, a paiia ma ke K. H. a kakau paha i na hua kumu o ko lakou inoa, ua maopopo e hoi ia makou mamua, aole hoi e hoohewahewa, me ke kuhihewa, a me ke kapa hewa ana i na inoa o kela mea keia mea. Aloha oe. Na KALAMA.

                Aloha oe e Kalama. Eia ka papa inoa e akaka ai paha na mea pohihihi ia oe. Ua pono kou manao i ka ninau ana mai, aka, he mea paakiki wale na inoa o makou ke hoololi ma ka olelo maoli. Eia ka mea e paakiki ai, o ka hiki ole o ka waha o ke kanaka maoli ke pane mai i na hua huina elua ke huipu laua, aia i komo ka leokahi, mawaena o laua, alaila pono; aka, ma ka pau ana o ka leo, he leokahi wale no ka pono, penei: Pa aole e hiki i ka waha ke pane mai i keia, aka, i komo ka o, penei, pon, ua kokoke holo ka olelo, koe wale no ka leokahi no ka pau ana. I o ma ka pau ana penei: pono, alaila oluolu ka puana mai. E nana oe ma ka papa inoa a ike i ka nui o na hua huina ua pili, penei: Knapp. Hookahi wale no leokahi ma keia inoa, a eha hua huina.
                Ina paha i manao kekahi e kakau i na hua mua o kona inoa, he hiki no. Eia nae ka pono e kakau iho no i ka inoa maoli e akaka ai ka mea nana ka palapala, a me ka mea nona ka manao paha.
                Ua imi ke Kumu Hawaii e wehewehe i keia mau mea me ka pono ole paha o ke kau wahi, aia mahope paha ka ike pono e na mea kekee.
A. B. Aretemesa Bihopa.
D. B. L. Davida B. Laimana.
L. S. Lowela Semita.
L. L. Lorenzo Laiana,
S. W. Samuela Wini,
J. S. G. Ionatana S. Galina,
J. S. E. Ioane S. Emekona,
H. B. Hiramu Binamu,
A. T. Asa Takini
L. Limaikaika,
James Young, Kanehoa,
H. R. H. Hareve R. Hikikoke,
Ioane Pelham, Pili,
E. O. H. Edewina O. Hala,
A. C. Aloneso Kepina,
B. W. P. Beniamina W. Pareka,
W. P. A. Wiliama P. Alekanedero,
S. D. Seledona Dibela,
E. W. C. Eperaima W. Kalaka,
R. Tinker, Reubena Tinika,
Alohakanaka, Owai la?
Mr. Loeke, Mika Loke,
Mr. McDonald, Mika Makona,
Mr. Conde, Mika Konede,
Mr. Ives, Mi. Iwi paha, Aiwe paha,
Mr. Wilcox, Mi. Wilikoke,
Mr. Knapp, Mi. Napa,
Mr. Bliss, Mi. Belika,
Mr. Bailey, Mi. Bele,
Mr. Van Duzee, Mi. Waneduse,
Mr. Castle, Mi. Kakela,
                Auhea oukou, e na mea heluhelu i keia pepa? Ina ua pohihihi kekahi mau mea, i paiia maloko o keia pepa, e ninau mai, i akaka loa, e like me keia ninau a Kalama, maluna ae nei.