Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 5, 1 August 1838 — NO NA MANU. [ARTICLE]

NO NA MANU.

ī y|C#[:iK i»OWAiiii.-: He kamaAlna ke Kinowai'i, o na mokupnni ma kamoaMfitlana; & uala«re tnua iātn<i llklra i Europa, e ko iaila poe kilklepa. Ua loihi ka si o ka Oaeterika, a iia pokole ko keia; ua manoAnoa kona kino, a ua kaumaha; uuku loa kona mau eheu> aua uhiia laua i na huluo kekua. Maluna o ke poo, aia he wahi i« r i eleele aneane like me he papale koa la, nolaila, ua kapaia ke poo o ke Kasowari, he poo mahioie. L : a nui na maka, aua lenalena hinuhinū hoi, nolaila, i ke nana'ku, he ninnu hihiu loa. Elima kapuai, eono paha, ke. kiekie o uamanu nei. Aolehalu ma kona poo, amakaai hoi; aka, ua ahinaliinn maluna, a ulaula malalo. iie nianu ikaika loa keia: a ua niama hoi i ka holo, me he Oseterika la; ua makat( ;iae i kona poe enemi, a ua hilinni īuii oia nm kona mania, nole ma kniia ikaika iho. .Na u na E. O. 11. Ilii.n. Fd!)eruari 14, 1838.A hai» ka nl»aatiifi a ka Haku, hoiikakaia he niau pule hoomau iua Puna. I |ka 9 o ka la, hoi aku la au ma Pnina, ma ko'u haawina. e hovi;!ia,kaukau e no ka pule hoiimau. lan. 11. Ika poaha, helenku') Mi. Koana ina Keaau, a halaw.ii malaila i ke ahiahi lulumi mai |a na kanaka a pau oia wahi, hai aku la ke kahuna pule i ka olelo, ma loane 9: •I. "K 'liiki mai auanei he kauaka e hiki ke hanailalla, komo iho lakeia pahi kaua a ke Akua iloko o kanaau oia lahuikanaka. ine ka nani o ka.Uhane Hemōlele: na hoikeia mai ka manao o nnhiaau lehulehu,iloko iho o lakou, i ka lohe ana o ia poe make i ka leo o ke keiki a ke Akua. Ua ikaika kana hana malaila, ua loohia ka poe aia e ka haalulu nui; aole anei iue haaloulou o|Petero no kona hewa, e nana kakou ua hanu m&i

k* Ulmm Hemolele iloko o i», ft ui hoalaia nii hoi e I*u. He kupaUnaha kooa luanao wa--1 kakahiaka poalima halawai hou ma Keaau, haiia keia olelo; Epeao 5: 14, ka hapa o ka pauku: "E ala'e oe e ka mea e hiamoe an*, e ku ae hoi mai ka make mai, a na Kristo hoi oe e hoomalamalama tnai." Aole anei i ala mai ka poe hiamoe ma ke .kae o ka po? Ua manao iho la au ua haou mai ka Uhane Hemolele o leau me kona aluha, a me kona hoala ana mai ia lakou me ka uwe ana. Auhea oukou e na hoa- 1 hanau? e hiki anei i ka poe ola ke uwe? Heaha ka popilikia o ka poe ola? No ka poe mai no ka uwe ana a me ka haalulu. -Holo lanakila inai la ko lehova kaa ola maluna o ia wahi. A pau ia,hele aku ke kahuna halawai ma Ma-1 kuu, Hoikeana 1: 3. l 'E pomaikai ana ka mea e heluhelu, a n>e ka poe lohe i na olelo o keia wanana, a malama hoi l i na mea i palapalaia nialoko, no ka mea, ua kokoke inai ka manawa." Pela io no, ua kokoke uiai ka inanawa no oukou e na'lii, a me na niakaainana, me na hoahanau mai Hawaii a Kauai. E heluhelu oukou i na mea i waihoia maloko o keia Kuinu Hawaii. Hele aku la, halawai ahi;ihi i Hniakahiula. Hoikeia keia olelo, Ileber;i 7: 25. "E iiiki inau ai ia ia ke hoola i ka poe i hele i ke Akua ina oun la.'i O na men hiki ole i kanaka e hiki n«» i ke Akua ke hoohehee i ka naau p- akuku. | Ua like ka lesn olelo ine ka hamfire,! e hiki no ia ia k:e noho |>aa nie kona I " noho aloha, a ine ke kukulu paa nna o konaaupuni. j I ka poaono hoomakaia ka pule hoo-; mau ma Puna. I ka hora awalu, liala- j wai kamalii, wehewehe f ku la ke kau-i wa a ka Haku i na mea i nmke ni na • keiki. Puiwa lakou no ka weliweli, iioj ka mea, ua make lakon i na hala a nie! na hewa. Manao iho la au ua ilio iiiai' ka Uhane Heniolele no ka uwe ana o na keiki, a i ka pule ana, aole lolie iuaopopo ia ka leo o ke ke ku-' pinai ana o ka leo o na kamalii, a mej na makua, n me na lioahanaii iloko oj ka Haku. li.ilawai hou, liai aku la ke j kahuaa i kei i olelo. llOikeann 2i: 20. i "E hele niai e ka Haku, e leau." Ile 1 olelo pule kei i, n-i hele io mai no ka' Haku me ka hooho o kona leo tnanaj inaloko o ka waha o kana kauwa nieka pahi oi lua; ua ike no kakou e na hoahanau, aohe |alii koa ole )na ka homia nei, aole anei pela o Kristo i kona i»oe koa, ua kanuia ke aloha e ka Haku, ua ulu ine he weuweu la, ua hina ka poe kiekie inalalo o ka leo, no kal uiea, ua ike kakou i ka hana a ka ma- >

0 keīiiniēa keia niea. A Mdiei USaM t kwne ll: iB. »Ui bild: mai ke' Kumu ke hea mai nei ia oe." He aiea maopopoia i ka ke Akua haaa ana ma rttn«; ua hiki io mai ke Kuihu, ke h<;a mai nei i ka poe hoomaloka, a me k a poe hoopunipuni, a me ka poe a me ka poe aihue, a me ka hakaka a me ka poe puhiwaiwai, ā me li a poe puhi baka, a me kela mea hana hewa keia niea hewa, ke hea mai ia oe e koino iloko o Kristo i ola. Aole anei oukou i ike, aole e loaa ke aupuni oke Akua i ka poe hewa. Pehea ka pono o ia? O ka mea hewa mau no kona hewa, o ka mea paumaele mau no kona pauinaele, ke ole e paulele aku ia lepu. Poakahi, Hehera 12: 25. "E m&lama oukou, mai haalele i ka mea nana e olelo mai." Maiaiu 25: 31. *«A hiki ika hopena.o ia mokuna. Poalua, loane 7: 31. Hoikeana 29: 15. Poakolu loane 15: 9* lI E noho oukou iloko okuu aloha." Oia ka olelo hope oko leau hoi ana aku i ka lani; Pomaikai ka poe iloko o ke aloha hookamani ole. ..... A hana niai ke Akua ia makou me ke , aloha e kukulu i kona aupuni, ua an&i 1 niai ke Akua i ka uiea haumia maluna I paha o ia mau okana aina, ua uhukiia kaawa, a me ka baka, i auauei paha ka pono ma Puna i keia | wa, .jio ka mea, ua hoomakaukauia na ! waoakua uhane no ! A haalele makou ia Puna, halawai hou ma Pohoiki. 10. 15: 9. Opihikao, ahiahi a halawai. laa. 11: 40. Poaha ; ls. 40: 3. E hoomakaukau oukou ike jalanuiolehova " Mat. 3: 10. Poalima, i Luka 10: 42. "Hookahi no niea e po;no ai." A haalele makou ia Opihikao, I halawai ma Kehena. 10. 5: 25. 4l Ua i hiki mai ka manawa." O neia hoi ia, ! e lohe ai ka poe lohe i ka leo o ke Keiki a ke Akua, o ka poe hoolohe, no la- , kou ke ola, ua hookomo ke Akua i kaiia i pnhiknua oi lua iloko o ka poe lohe, ua j liaaliilu lakou i ka olelo a ke Akua me j ,ka uwe, he mea mau ia hana kupanaI ha a ke Akua ma ia mau mokuna aina.' | Ika poaono hoomaka ka pule hooj inau ina Kalapana, ika bora 8. Halawai okoa na hoahanau e pule no ka hana a kei Akua e hana mai iwaena o i ke ao nei, no na kamalii. Aole haalele I ke Akua ia mau pule hoomau, no konai makemnke wale iho e huki mai ia la-1 kou, mai ka make 'mai. Ua iho mai ka Uhane maluna o nia kamalii. Mai Kea-1 au mai kekahi, mai ia mau okana akia i hahai mai e hoolphe i ka ke Aktt olelo. Eia na olelo no keia pule hoomaū

***»*}&* iiiii ®ku in i k« !»eraela, kooun» m«l ]» |ie Ak<t« la Ehwla i ke «lii o befm«lft flie kaua pahi kaua oi lua, h«okahr¥wfiU ka loihi oia pahi. Hele aku la it |Sf(iona | ke 'lii o Moaba t ua henio wale oa pani o koua mau kaena> komo aku la ia e noho » aku la ia, "He niea ka'u ia oe na ke Aku» mai, M ua paa ka niaka o kana pahM kona hua, he Iw». ka kooahua nui o Eaelona, ua make koke ia no kona hoowahawah* ki lehova. Auhea oukon« Milii a me na kanaka hana hewa' £ hoonanao ou> kou ia Eaelona. Ela hoi, ua paa ka maka o ka pahi kaua a ke Akua i ka momona o ko kakou hewa, o ka uku no ka hewa he make ia? nolaila e hoomanao aloha kakou ia leau i ke'lii o na'lii i ka Hak» o na llaku, i ke ola keola, i ka pono o ka pono, i ka poninika* o ka pomaikai, nui ka hiliani ana aku i ko lcsu koko waiwai io, oia ka waiwai io aku: o ka. poe hooikaika wiiiwai, o ka olelo i haiia e kana kauwā, Mr.taio 3: 2. u Nana oukou e bopetizo i ka Uhane heuiolMe a nie ke «M." Pomaikai k*poe bapetisoia i ka Uhane llemolele; poino ka poe i bapetuoia i ke a|vi lapalapa. lakobo 2: 26. Kinohi 3: 9. "Aiihea oe.'Moane 21: H. "Ke aloha aku nei anei oe in'u." Poalua loane 5: 28, 29. | kakahiaka luilawai.kauialii, a halawai na hoahanau ma kekahi hpra. I niai la ke kahuna, e hoomau oukou i ka pule a pau kela halawai; ua kanaono palia na lioahanau e halawaii ana; hai niai la ke kahuna, i mai Ua loaa ia'u ka ma»ao i keia la, ke manao nei au he ahaama a ka Haku i keia la. l aku laau, He mea kupanaha ia a ka Haku ma Kalapana nei. I mni la ke kumu, a pan ka halawai, e hele aku oe e Kuahopu, ma Kauwale, ma ka hale o ka niHi 1010, malaila ka ahaaina a ka liaku i ke ahiahi, e ninau aku i kona nianao, a pau ka halawai, liele aku la au e kainailio me ua; mai 1010 la. Ninau aku la la, Ua paa anei kou niakemake ia leßu. Ae, oia ka'u kane mare; nui ko u aloha la »a; nona wale no ke ola ana e ola nei. I uku Ja au, He wahi hana ka ua kane mare la au i keia la, e noonoo oe. Ninau aku ta au ia ia, Wo ka poe hea ka ahaaina a ka Ha- «" .inil no hoi ia makeia ainau, ka poe e pono ke ai i ka ahai ka Haku, ua ike lakou i ka imi L - °. k ® Wwp* naau iho, ua ike la*csu m*kemiJtc ) m iue kom

kinntuu ftrt*cinttke laa lakou i in*iannr pono i ku ke Akua olelu a |>au, maluua no hoi o ka liilinai nui o ka tf&au me ke aloha, pela e pouo ai kakou. Ahiulii, i ka la aliu, ahaaina a ka Haku, uiawalio o ka puka o ka hale o ua inai 1010 la, li uiaia .keia haua kupanaha a ka ll ikn, he bereiia 110, me ka huewai, <• ka lioailona o ko lesu koko. I mai la ka poe hooinaloka i huli mai, e make ai la, aole kakou ike i ka ahaaiua a ka llaku. Nani wale no ka hoi ka lesu oiliana hoola, o na jnakahiki o ka inoe aua o keia uiai 1010 16, aole no palia he mai e ae e like me keia mai, aole huli; pili na lima me na wa~ wae, o na maiao loloa ine he uuku manu la. 1 ka poakolu, haalele makou ia Kalapana. Ilalawai inakou ma Pahuhale, Hebera 3: 3. I ka poaha, halawai i Waipahoehoe, Ezekiela 18: 20. 0 ka uhane lawe liala la e innke ia. Kuolo, '•Ua kokoke niai ka hopena o na inea a pau." Ua pau keia hana a ke kumu ma Puna, i keia uialauia o lanuari. Aka o ka ka Uhane lleuiolele, aole ia e pau; uo ka mea, Ua makaukau ka aina hou, Ua luluia ka hua mau; E ka Uhnne e ua inai, I inaikai kuu innhiiiaai. A keokeo maikai mai, O ko lehova kihapai, Na anela e ohi no, Ka hua no ke ola niau. He ano e no ka hana a ke Akua i keia manawa. Ua hoopihaia ka luakini ma Hilo nei i kn nui o na kanaka; ua haawi mai ke Akua i kana mau koa, i uiau mea paio aku i ka paio maikai ine ke hele aku iwaena o ua kanaka me ka olelo wiwo ole, a ma o ma o, me ka aloha a ine ka waimnka no ke kokua inai o ka Uhane llemolele, i hiamoe iho no paha ka poe lioomalok-a i ka oleloia ma ka awai wale no. Auhea oukou e ko Hilo nei, a me Puna, e malaina i na mea a oukou i lohe ai, no ka mea, he ahi no o lehova e hoopau ana i na mea paa, a me na mea kiekie, ina hoolohe ole kakou, e ona uanei kakou i ke koko o ka poe haipule, a nie ke koko o ka poe hoike aku ia lesu, aole lakou paumaele i ko kakou koko. Na Kuahopo. Ewi, lulai 2, 1838. Eia no ko'u wahi manao hoakaka ia oukou, e na ekalesia o ke Akua mai Hawaii a Kauai. He ano e no hoi ka hana a ka Uhane ma Ewa nei, i ka wa i kani ai ka moa kuakahi, alaila, ala ko Ewa mau ekalesia, a me na hooikaika a me ke kumu. Nonoi nui lakou i ka Uhane o ke Akua, e noho mai maluha iho o Hawaii nei, a maluna o ke ālii nui, a maluna o na alii malalo iho ona, a maluna iho o

ni oua poe ālii la, i malnMo na (īkaieaia o ke Akua mai Hawaii • Kauai, a maluna o,na kumu, mai A<nerika Akau mai. Peli(io% rnea hoakaka ia oukou, e ko ke {Akua mau ekaleeia. Noloiln, e noi nui aku kakou ine ka manao ikaika ioa, i paa mai ka Uhane oke Akua me kakou.' * . - Nolaila, ke lohe nei au, aole' e paa ka Uliane o ke Akua, ke aua aku ua alii ma ko lakou mau kino hiii |ho. Aole e paa ka Uhane o ke Akua, ke aua aku na ekaleaia, ma ko lakou kino ekaleaia iho. Aole e paa ka Uhane oke Akua, ke aua aku na kumu, ma ko lakou kino kuinu iho. Aole loa e paa ka Uhane o ke Akua, ke hana kakou pela. Nolaila, ke lohe nei au, o ka mihi maoli, a haalele loa i ka hewa; oia wale no ka mea e paa ai ka Uhane o ka Haku me kakou. Davida Kaope.