Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 8, 12 September 1838 — Page 32
32 KUMU HAWAII. (SEPATEMABA,
A olelo iho paha oukou penei, Pololi hoi ha na kumuao! No ka mea mahi ae la no ia mea i kana i kana. He oiaio no ia. Aka ea, ina he mea hiki i na haumana a pau i haawiia i ka aina, e kokua i na kumuao i ai na laua. Alaila aole e pololi, no ka mea, he mea pono keia, ke ae aku nei au i keia manao; ina owau kekahi e haawiia i ka aina, alaila, e hiki no.
Eia kekahi. Ua manao wale ia, he mea hiki ole i ka poe hana keleawe ke haawiia i ka aina. A no ia hiki ole ana, he pono no e puunaueia na la o ka hebedoma no na kumu a me na haumana. Penei ka puunaue ana. E hoomaka ke kumu i ka poakahi ma na hana kupono i kona makemake. Alaila o ka poalua, no na haumanaia, i mea e hana'i i ka aina, a pela aku no a hala ke Sabati.
A ma ko ke kumu mau la e like me ko ke kumu manao. Alaila mai hoopalaleha na haumana i ka hana i ko ke kumu mau la. Aku ea, i ka wa e manao nui ia'i kekahi poe e na kumu, e hana i kekahi hana, i ke keleawe paha, a i kekahi hana e ae paha. Alaila e kokua na haumana e ae i ai na ua poe la; a e kokua no hoi e mahi i ko lakou aina i kekahi hora paha.
Eia kekahi. Ua olelo iho paha oukou iloko o oukou iho, penei. He pono no ka haawi o ka aina, aka, nahelehele loa ko ka mea i loohia i ka mai. No ia mea, ke olelo aku nei au ia oukou, a i kupono kona mai no ka hebedoma hookahi a elua paha, alaila e kokua na haumana ola i ai nana no kona mau la nawaliwali, a e malama hoi i kona aina, no kona mau la pilikia. A ola kona mai ana, alaila e hana aku no; aka, ina he mai hoomaimai a he mau la elua paha ola kona mai; alaila ma ka ai ai wale no ke kokua ana a ola kona mai.
Eia kekahi. Aole no i hoole loa ia ke kahu malama kamalii, no ka mea, o ka mea no ia e pono ai na hana a ke kumu, a me ka hooponopono i kela mea keia mea.
Auhea oukou e na mea a pau e heluhelu ana i ke Kumu Hawaii, mai kuhihewa oukou no oukou keia manao a me keia mau olelo. Aole no oukou keia, no makou no kela no na haumana o ke Kulanui, he manao i hoakakaia imua o na Kumu haole a me na haumana a pau. Aka, he mea pono nae i kuu manao e paiia keia ma ke K. H. i ole ai ia e nalowale a poina hoi; he mea no hoi ia e hoakaka'i i ke aao o ka hana ana ma keia kula.
Aloha oe e K. H. ka mea nana e hoike aku i ko'u aloha i na hoahanau a me na makamaka o'u a pau ma Waialua a ma na wahi e ae no hoi o keia pae aina.
Na'u na Kunui i hoouna aku i ou la e paiia maloko ou, aole nae i kuluma loa ka'u hanai ana aku ia oe; aka ma keia hope aku, e hanai aku no wau ia oe i kahi mea i loaa mai ia'u.
KAHI MELE.
PA KO LI.
1 Himeni kakou nei,
Pa ko li ha no la mi pa,
Hapai i ka leo, e,
Pa ko li ha no la mi pa;
Mele kakou nei a pau,
Me ka leo makaukau,
Pa u i la no ha li ko pa.
2 Nani ka pa ko li,
Pa ko li ha no la mi pa,
Maikai ka himeni,
Pa ko li ha no la mi pa,
Pii ae me ka pololei,
Iho me ke akamai,
Pa mi la no ha li ko pa.
3 Mele na keiki nei,
Pa ko li ha no la mi pa,
Himeni i ke'lii,
Pa ko li ha no la mi pa;
Imi i aloha mai,
A loaa, e hoomaikai,
Pa mi la no ha li ko pa. L. L.
HONOLULU, Iulai 20,
He wahi manao hoakaka keia. Auhea oe e ke Kumu Hawaii; Eia ko'u wahi manao paipai ia oe, e hoike ae oe i ka hana mana a ka Uhane, i akaka ia i ka poe e heluhelu ana i ke K.H., o ka hoohuli ana mai o ke Akua i na kanaka he nui loa o ke ao nei, no ka mea, i ka wa mamua, aole o lakou ala, aka, na ka Uhane lakou i haha mai nei a loaa no ka poe hoopanee he nui loa.
Eia kekahi, i keia makahiki, ua nui ka hana a ka Uhane, i kana ao ana mai i ko Honolulu nei; a ua maopopo i ka poe e hana ana me ka pololei a me ka oiaio.
Auhea oukou e na hoahanau a pau loa mai Hawaii a Kauai, Eia ko'u manao, ke hai aku nei ia oukou. Mai hoolauna pu oukou ma na hana hua ole o ka pouli, i ka inu rama, o ke puhi baka, o ka hoomana i na kii, o ka hoopunipuni ia ia iho, i kona ae ana ae imua o ke ao nei, aole ia e hoi hou i kona hewa iho, aka i kana hana hou ana ia mau mea a pau i haaleleia e kakou, eia no ia, "O ka uku o ka hewa he make ia," aia ka hoakaka no oukou, e ka poe hoi i hope a pau loa mai Hawaii a Kauai, aole anei o oukou makau i ke Akua ike, aia ma ka lani kona wahi i nana mai ai ia kakou, ina e hana hewa malu, ike no ia ia mea, a pehea la 'uanei e nalo ai na hewa a pau? aole loa e nalo, no ka mea, ke noho mai nei no ka Uhane o ke Akua ma kela wahi keia wahi o ka honua nei a puni. Na'u na NAOPAE.
NO NA ALANUI.
Aloha oukou e na'lii, a me na luna wawahi alanui; he uluhua ko'u a me ka makewai i ke alanui i koe aole i akaka ka nahaha ana, e like me ka olelo ana mamua. Eia ua alanui la, o ke alanui mai ka wai o Kikihale a hiki i ke kowa o ka hale o Mi. Ioane, oia ko'u makewai a me ka uluhua, no ka mea, ina i pololei mailaila mai a hiki i kuu wahi e noho nei, alaila pau ko'u makewai, a me ka uluhua. Eia kekahi mea a'u e hai ia oukou e na luna nana i keia mau hana, e hana oukou me ka noonoo pono i ka oukou mea e hana'i no ke alanui o kakou, no ka mea ua ikeia ka oukou hana ana, aole i pau.
Auhea oukou, e na makamaka a pau loa mai Hawaii a Kauai, ke hai aku nei au ia oukou i ka popilikia nui ma kela mau hana o na alanui, pau na hale i ka wawahiia, hapaiia kekahi mau hale nui ka haunaele ma kahi i moe aku ai ke alanui. Ke ninau aku nei au ia oukou, i ka manawa hea la uanei e maopopo ai ka hana ana o ua alanui la?
No ka mea, ua akaka kekahi mau alanui ua nahaha, ke hahauia nei i keia manawa, aka, o keia alanui aole i akaka, aole i wawahiia e akaka ai hoi ia i ka waiho mai, oia ko'u manao.
Eia keia manao o'u ia oukou, mai waiho wale oukou i ka oukou hana i loaa i ko oukou mau lima. No ka mea, ke manao nei au, aole paha 'uanei e ikeia ka manawa e nahaha ai, o kela hanauna aku paha ke ike i keia alanui. Aka, i ole, aole, o ke oki ae la no ia o ia alanui, aole e hanaia.
Eia ka mea i koe ia oukou, e na mea lawe i ke Kumu Hawaii, e heluhelu oukou mai ka mua mai a hiki i ka pau ana o keia manao me ka noonoo pono i na mea i kakauia maloko nei.
Na'u na PILIPO NAOPAE.
KUMU HAWAII. Elua hebedoma hookahi pepe, a he iwakaluakumamaono mau pepa i ke makahiki, he hapalua wale no ka uku.