Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 10, 10 October 1838 — Page 38

38 KUMU HAWAII. (OKATOBA,

aole walaau, aole hawanawana, aole hiamoe, aole hele pinepine mawaho, aole uwe na kamalii - a i ka manawa e pule ai aole nui loa na leo, aole uluaoa - Kakaikahi ka manawa au i ike ai i ka hana uluaoa, ma na halawai pule.
                O na kamalii. Aole au i ike nui i na kula kamalii, no ka wikiwiki o ko makou hele ana, kekahi; a no ka hoomaha ana o kekahi mau kumu kekahi.-
                Ma Lahainaluna ua ike au i ke Kula. Pomaikai, i kuu manao, na haumana malaila, ke noho pono lakou me ka imi ikaika i ka manaoia me ka pono.- A i mahuahuaia ka naauao ma keia pae aina, aole hemahema ka poe i hoonaauaoia e like me ka poe ike ole.
                Ma Molokai nui na kamalii; a i kuu lohe ana ikaika lakou i ka naauao.
                Ma Hilo, Hawaii, nui na kamalii ma ka halawai, nui hoi maloko o ka ekalesia; ua ikaika kekahi poe e imi i ka ike, a i kuu lohe ana, hapa wale no ka ikaika o kekahi poe e imi i ka ike. Ikaika nae na misionari e ao aku.
                Eia kekahi mea maopopo o ke kula a Laimana -- Kanakolu paha kana mau haumana. A noho mau lakou me ia -Imi pu lakou i ka naauao a me ka ike, a me ka pono, i kela la i keia la. No Hilo kekahi poe o lakou, no Puna kekahi, no Hamakua a no Kohala a no Kona kekahi poe. Ina i hooikaika mau ua poe la, alaila e loaa ia lakou ka makaukau loa ma na mea e pono ai ka aina, a ia lakou iho kekahi.

O na kumu kamalii.

                Ua ike au i kekahi poe kumu kamalii. No Lahainaluna kekahi poe kumu; a o kekahi poe, ua aoia lakou e na misionari ma na kula okoa — Ikaika kekahi poe kumu, a ua hapa ka ikaika o kekahi poe.
                No ke aha ka hapa o ka ikaika o na kumu ao palapala? Eia paha ke kumu o ko lakou nawaliwali; aole lakou i kokua pono ia e na makua — Ua pololi paha kekahi; ua ilihune kekahi; a ua hapa ka makaukau o ka nui o lakou.
                Aole anei pela? E na makua e hoomanao oukou ia oukou iho. Ina i hele oukou i ke koele a ke alii, aole anei he hapa ko oukou ikaika? A no ke aha ka hapa o ka ikaika malaila?
                Aole anei no ka hana wale ana i ko oukou manao? Ina i hana hoolimalima oukou, ua akaka ko oukou ikaika, aka ina i hana ma ke koele ua hapa ka ikaika; aole anei pela?
                Eia ko oukou pono e kokua pono aku i na kumu o hana kapulu wale no lakou i ke ao ana i ka oukou mau keiki. Ina i hoonele oukou i ua kumu, aole anei lakou e hoonele i ka oukou mau keiki?

Ka lua pele o Kilauea.

                O Kilauea ka inoa o ka lua pele nui a maopopo ma Hawaii - He lua pepe no ma Maunaloa, aole nae i ike nui ia—O Kilauea, ua ike nui ia ua lua pele la. Mea e no ia wahi - weliweli ka hohonu o kolaila mau lua ahi - He mea e makau nui ia ke ahi ulaula, e lapalapa ana; a me ka uahi, e pii ana mailoko mai o kolaila mau lua. I kuu nana ana ilalo e ike i na alii a me na uahi, a i ka hanu ana i ka uahi awaawa loa, hoomanao au i ka hoomainoino ana o ka poe enemi i ke Akua — i ko lakou ue ana, a me ka ui ana o na niho. "Pii ae la ka uahi o ko lakou hoomainoinoia, ia ao aku ia ao aku; aole oluolu iki (lakou) i ke ao a me ka po." Hoikeana 14: 11. Ina i nana ka poe hewa i ua luaa la, a e hoomanao i ka ke Akua olelo oiaio, aole paha lakou i makemake, e hehi hou i kona kanawai malalo o ko lakou mau wawae. (Ma kekahi pepa e pai ao ke koena o keia olelo.)

LAHAINALUNA, Sepatemaba 4.

No ke kauoha i na kumuao mai Havaii a Niihau, na haole a me na kanaka maoli.

                Auhea oe, e ke Kumu Hawaii, ke kauoha aku nei au ia oe, e hoolaha aku oe i ko'u manao i na kumu mai Lahainaluna aku nei, a me na kumu mai Amerika mai.
                Ke papa aku nei au ia oukou, mai hoouna mai i na keiki i walea i ka aihue, a me ka moe kolohe a me ka hoopunipuni a me ka hana i kela hewa i keia hewa, e haumia ai ke kulanui nei, he mea pono ole ia oukou ke hoouna mai i ka poe e hana ana i kela hewa keia hewa, he make hewa loa ko oukou hoouna ana mai ia lakou ma keia kula.
                O ko oukou hoouna ana mai ia lakou, he mea ia e poho ai ka waiwai o ke kulanui nei, i ka poe hana hewa. Eia ka pono; O ke keiki i walea ole i ka aihue a me ka hoopunipuni a me na hana ino a pau, oia ka oukou e hoouna mai ai. Alaila aole e poho wale ka waiwai o ke kulanui nei, no ka mea, he nui na keiki i hele mai ma keia kulanui, aka, no ko lakou hana hewa, ua hoihoiia aku lakou, elima i ka makahiki hookahi me ko lakou waiwai no, no keia kula aku. Aohe uku no kela mea keia mea o ke kulanui nei i lilo wale ia lakou. Ua lohe au ua hoemiia mai ka uku o keia kula, nolaila e poho loa ana ka waiwai o keia kula ke hana mai oukou pela, me ke kapulu mai o oukou, no ke akamai o ua keiki la. I kuu manao, ua oi aku kona naaupo no kona malama ana i keia mau hewa, a o ke akamai io ua lilo ia i mea ole i ko'u manao. Aloha oukou e na kaikuaana, o oukou no ka poe i hanau mua ia, e ko kakou makuwahine opu nui, o ke kulanui i Lahainaluna i ka moku puni o Maui nei la.
                Auhea oukou e na kaikuaana, o oukou no ka poe i ike i ka pololi, a me ka ai ole a me ka maona uuku, a me ka maona kawalawala o ua wahi nei la, aka, o makou la ea he wala poi wale no ka makou e noho nei; he ai ia wale no, he lani iluna, he honua i lalo o ke oki no ia la.
                Eia kekahi, no ka maopopo ole ia'u o ko oukou wahi i noho ai, a no ka nui ole o ka pepa kekahi. Eia hoi kekahi o na keiki o ka poe i hoi aku i ka makahiki l837, ua hoi hou mai kekahi o lakou hookahi o Kaiana kona inoa, me kekahi keiki hou, no ke kula a Lamiana; ua komo oia i ka ekalesia ma Hilo, aka ua haumia loa oia no kona komo ana me ka noonoo ole ia ia iho, a lalau no ka lima i ka berena me ka haumia, a inu no ka waha i ka waina me ka haumia, a hookohukohu ekalesia oiaio, aka i kona komo hou ana mai ma keia kula, ua loaa ia ia ka hewa hou; he aihue, a me ka hoopunipuni.
                Ua manao no na kumu ia ia e hoihoi aku, aka, no ka moku ole, nolaila kona noho ana i keia mau la, ina loaa ka moku, o kona hoi aku no ia, me ka uku ole ia i na mea i lilo ia ia, ua pau keia. Aloha oukou e na kaikuaana a me ka poe nana i hoouna mai, mai manao oukou he mea keia e alai ana i ka poe akamai aole, he mea hoakaka wale no ia oukou, ina he mea pono e hoakaka mai oukou, ina he mea hewa e hoakaka mai no. Na KAMAKEA.

HE KAMAKAMAILIO.
Helu 2.

K. Aloha oe, e ka hoalauna.
A. Aloha.
K. Heaha kau e hana nei?
A. E ulana ana i na eke ko.
K. Aole paha! Akahi, alua, akolu, aha, alima, aono, ahiku, awalu, aiwa, umi. Pau anei keia mau eke ia oe i ka hanaia?
A. Ae no paha. A nui wale na mea a'u e hana'i, a kuai aku mamua aku nei.
K. Heaha kau mea i loaa no na eke au e hana'i?
A. Kuai aku no au ma kahi o Mi. Lada, a ma na hale kalepa e ae, a loaa mai ka waiwai. Eia kekahi lole o'u i loaa mamua aku nei, no'u iho, a no ka'u kaikamahine kekahi. Nui wale na mea i loaa, no keia hana. Aole oe ulana eke?
K. Aole no paha.
A. He mea maikai keia hana; he mea e pale aku ka molowa, a hoolako ke kino, no hoi. Heaha kau e hele mai nei?
K. Hele mai nei au e kamakamailio hou kaua ma kuu manao. Ua i mai oe