Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 10, 10 October 1838 — Page 39

Page PDF (967.82 KB)

1838.) KUMU HAWAII. 39

 

mamua, he nui wale na kanawai o ke Akua i malama ole ia ia'u. Heaha kekahi?
                A. Pehea kou hale? Ke malama pono anei oe malaila? Aole pelapela na moena, a ekaeka, a nahaehae hoi ke kapa?
                K. Oia no paha.
                A. Kauoha mai ke Akua, he pono i na wahine e noho ma ka hale, a malama pono i ka lakou mau kane, a alakai pono i ka lakou mau keiki, a e lawelawe ma kela mea keia mea e pono ai ko lakou mau hale iho. Aole hele makaikai, a noho palaualelo paha. Pehea kou noho pu ana me kau kane? He oluolu anei?
                K. He oluolu kekahi manawa, a i kekahi manawa aole. He kanaka naaupo ka'u kane. Kauoha ikaika aku au ia ia e malama i ka pono, aole ae mai. Kipaku aku au i na holoholona mai loko ae o ka hale, a wawahi au i kona ipu baka, a malaila ua huhu loa mai ia, a hakaka maua. Paakiki loa oia, aole hoolohe iki mai ia'u.
                A. Ua manao paha oe e lilo oe maluna o kau kane. Aole pono kau hana malaila. Aole anei oe i heluhelu ma ka ke Akua olelo, he pono i ka wahine ke noho haahaa malalo ae o kana kane? Aole pono la oe ke hoounauna aku la ia e hana i kela mea, i keia mea. Aka he pono ke nonoi ia ia me ka oluolu, me ke akahai; me ka hoomanawanui hoi, a me ke pule aku i ke Akua e kokua mai. A he pono no hoi e malama nui aku i kau kane, a e imi i na mea e oluolu ai ia ia. A ike oia i ka maikai o kau hana, e ae paha kona naau mamuli o ka pono, a e imi ia i na mea e oluolu ai oe.
                K. Oia paha. Aole au manao malaila mamua.
                A. Aole au keiki?
                K. He mau keiki no ka maua, hookahi keikikane, a elua kaikamahine.
                A. I ke kula paha lakou?
                K. I ke kula no mamua. A i keia wa e hele auwana wale no lakou. Olelo au ia lakou e hele i ke kula, aole hoolohe iki mai.
                A. Ua ike lakou ia oe e hele makaikai ana i kela manawa i keia manawa a manao paha lakou he pono i na keiki ke hana e like me ko lakou makua.
                K. Akahi wale no a ike au i kuu hemahema. I ko'u manao mamua, he pono ke hele i ka halawai, a pau ia, e hele ma kahi o ke kumu, a malaila e noho a liuliu; a e hele no hoi ma ia wahi aku, ia wahi aku, e kamakamailio me na wahine, a e imi wale i ka manao akamai, e hai aku i ke kumu. He hewa ka ia!
                A. He pono ke hele i ka halawai pule, a e hoolohe i ka ke Akua olelo malaila; a pau ia, e hoi koke ma ka hale, a e malama pono i kela mea keia mea malaila. E holoi a humuhumu i ke kapa o ke kane a me na keiki. E ao aku i na keiki, a e hoouna ia lakou i ke kula. E hana i ke kapa maole, a e ulana moena, a me na papale nou iho a no ke kane me na kamalii. Nui wale na hana na na wahine o Hawaii nei, aole pono ke noho molowa. A mai manao nui oe ma ke komo ana i ka ekalesia. E haawi lilo i kou naau i ke Akua, a e pule nui ia ia e kokua mai ia oe e malama i kana mau kauoha a pau.
                K. Ua pono no kau olelo. E imi au e hana pela ma keia hope aku. No ka mea, ke ike nei au ua hookamani ka'u hana ana mamua, a ua haumia loa wau. Ua pau paha ka paahao. Kokoke hoi mai ka'u kane. E hoi au e hoomakaukau i ka ai, a e lawalu i ka ia nana. Aloha oe.
                A. Ua pono no kela manao ou. Aloha. A.

 

KE KUMU HAWAII.
WENEDE, OKATOBA 10, 1838.

MOKU MANUWA.

                Holo aku nei mai Honolulu aku ka moku manuwa o Felai (Nalo,) a holo aku ma Polapola.
                He anahulu ka noho ana mai o ua moku ia maanei me ka oluolu no. He manao hooluolu ko Kapena Eliota, a hoao ikaika oia e hui pu na mea a pau ma ka manao lokahi, "e kanu i ke koilipi, a e puhi i ka ipu baka o kamalu."
                Kamailio oluolu ke'lii moku me na'lii a kokua aku ia lakou me ka hoikeike oluolu ana aku i kona manao ma ka pono o ka hana ana i kekahi mau mea.
                He Alii kekahi maluna o ua moku la no Polane; he alii naauao. Ua pau kona mau aina i ka hemo, a me kona waiwai i ka haoia e ke Alii o Rusia, a me ko Perusia, a me ko Auseturia. E nana i ka hoikehonua hou, aoao 122. Oluolu wale no kana olelo ana mai, a pela no ia poe a pau maluna o ua moku la.
                Ina paha e holo nui mai na manuwa e like me ia, alaila pono paha. Kokoke mai paha ka manuwa Amerika, e oluolu auanei paha ia.

                Mai loa o Mi. Kakini wahine, kekahi kumu wahine no ka poo misionari i holo mua mai. He lolo ka mai. Palapala mai lakou ia Kauka lada e holo malaila a ike. Holo aku la oia Sep. l5, a po awalu hoi mai, a hai mai ia ia makou ua maha iki ka mai. Palapala mai o Kauka Aneru Oka. L Ua maha hou mai, ua pono ka ike o na maka, ua mama iki ae ka lima a me ka wawae lolo, a hiki ia ia ke ala iluna a noho i elima paha minute. Ke noi mai nei oia e pule kakou i ke Akua nona i ola'i kona kino.

                Lohe iho nei makou i ka make ana o Mi. Batelo, [o Makahelei,] kekahi luna Pope i hoonohoia ma keia pae aina i kumu e hoohuli ai i na kanaka ma ia aoao. Ma ka moana kona make ana i ko makou lohe, maluna o akeke, kapaia o Asenisona. He mai kahiko no nae, a hala na la elima ku ka moku ma ka aina.

KOKUA NO KE KULA MA HILO.

                Eia ka palapala hoakaka i ka waiwai i haawiia mai, i keia mau malama i hala iho nei he 12, no kela wahi keia wahi o Hawaii nei, e kokua i ke kula hoomakaukau ma Hilo nei.

No Kaawaloa mai.

                O ka lole maka like, - - - iwilei 9
                O ke Kukaenalo, 3/4 ka laula, - 12
                " " - 3/4 " - - - - 2
                Na Hainaka, - - - - - 2
                Na Pau Palupalu, - - - - 180
                " Pau Puakai, - - - - 4
                Na Papale, - - - - - 4
                Na Lei Olona, - - - - - 16
                Na Kapa, - - - - - - - 12
                Na Malo, - - - - - - - 15
                Na Paakai, - - - - - - 4

No Kailua mai.

                O ka lole onionio, - - iwilei 15
                Na Paakai, - - - - - - 67
                Na Malo, - - - - - 99
                Na Kapa, - - - - - - 44
                Na Pau palupalu, - - - - 35
                Na Ia, - - - - - - - 2

No Waimea mai.

                O ke Kukaenalo 3/4 ka laula iwilei 23
                Na Kapa, - - - - - - l43
                Na Paakai, - - - - - - 4
                Na Malo, - - - - - - - 3
                Na Opuu, - - - - - ope 1

No Hilo nei.

                O ke Kalieo, - - - - iwilei 10
                O ke dala, - - - - - - he ½
                Na Kapa, - - - - - - 102
                Na Pau puakai, - - - - - 34
                " Pau Palupalu, - - - 3
                Na Malo, - - - - - - - 13
                Na barela Pia, - - - - - 2 ½
                O ka wahie he mau pouna he 10 paha,
                O ka ai a me ka ia, na maia, 2 na moena, na moa, a ia mea ae, a ia mea ae, i like paha ka waiwai ma na dala he 56.
                Hilo, Sepatemaba 3, 1838. D.B.L.