Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 12, 7 November 1838 — Page 47

Page PDF (1005.36 KB)

1838.) KUMU HAWAII. 47

 

malama o Augate 14 o ia malama, lohe au i kekahi kanaka i pau i ke ahi baka, o Naiowili kona inoa. I kona pii ana aku iuka i ka mahiai, a pau kona mahiai ana, eli ai iho la ia, a hoi aku la i kona hale, a kahu iho la i ke ahi a enaena, kalua iho la i ka umu, a noho iho la a liuliu iki, a moa ae la ka ai, a ai iho la a maona, hoomau iho la i ke ahi baka, a moe iho la i ke ahiahi a puoho ae la a holo aku la iwaho, a manao iho la i kona ai, kii hou aku la ia i ka ai, apu mai la ke alii ia ia, alaila, pau ae la kona lae a me na lima ona i ke ahi. No Apua no keia kanaka.
ISAAKA KANAINA.

                Ke ninau aku nei ke K. H. Nowai ka make ana o keia mau kanaka elua? No ka ai anei? No ka baka anei? No ke ahi anei? No ka hiamoe anei?
 

KE KUMU HAWAII.
WENEDE, NOVEMABA 7, 1838.

                I ka la mua o Novemaba nei ma ka hora akahi, hanau mai o Kaahumanu 2 i ka lima o kana mau keiki, he kaikamahine, a ua kapaia kona inoa o Kamamalu Pikolia [Victoria,] Eia ke ano o koa inoa. O Kamamalu, oia ke'lii wahine o kakou i make ma Beritania, a o Pikolia, oia ka inoa o ko Beritania alii nui i keia wa e noho nei, he wahine Alii mahope mai o Wiliama 4. E hanai ana na makua i keia keiki, aole e lilo ia hai.
                Auhea oukou e na kamalii a pau mai Hawaii a Kauai. E heluhelu pono oukou i ka olelo ma ka aoao 47, a e noonoo pono i ka hope o ka hakaka, a me ka hana eha o kekahi i kekahi. He mea ia e hoopai nui ia'i e ke kanawai o ka aina; aka, e oi auanei ko Iehova hoopai ana i ka poe hakaka a me ka hana hewa a pau loa. "O ka uku o ka hewa he make ia; aka, o ka haawina o ke Akua, o ke ola mau loa ia, ma o Iesu Kristo la o ko kakou Haku.'' Pomaikai oukou ke loaa mai ia oukou i keia ola a ke Akua e haawi mai ai i ka poe mihi ke manaoio lakou ia Iesu. E apo mai hoi oukou i keia ola, alaila pau ka hakaka.
                Mai ili kekahi moku o kohola Beritania i ka la 2 o keia malama. O Harieta ka inoa o ia moku. Holo mai la ia mai Maui mai a kalewa mawaho o ke awa i ka po, pa mai la ke kona a kakahiaka ua kokoke i ka nalu; ku ka heleuma ma na anana elima, a kii aku ia Paalua e holo mai a kokua ia ia. Auwi ae ka la komo mai la i ke awa.
 

                E heluhelu pono e na makamaka a pau i ka palapala a Mi. Binamu ma ka aoao 48 o keia pepa, a e noonoo pono i ke ano o ke aloha a kakou e aloha aku ai i ke Akua. E ahaaina kakou ia la i ka ai maoli i oluolu ai ke kino, e haawi i na makana no ka poe ilihune, a e hoolilo hoi ka naau i ke Akua.
 

HILO, Augate 24, 1838.

He wahi manao hoeueu i na kumuao a pau.

                Auhea oukou e o'u hoa omowaiu hookahi, mai Hawaii nei a Kauai, ka poe a pau ma keia moana nui o Pakifika?
                Mai kinai i na kula ma ke ao ana aku i na haumana.
                Eia ke ano o ke kinai. O ke ao ana aku me ka hana lealea imua i ke alo o na haumana, oia kekahi, o ka papa ikaika ole aku i na hana pono ole a na haumana, oia kekahi, o ko kakou ao ana aku me ke kuko nui aku i na haumana e moe kolohe, oia kekahi mea nui a kakou.
                Ina ke malama 'la oukou i keia mau mea ino iloko o ko oukou mau eke, ea, ke nonoi aku nei au ia oukou e haalele aku i keia mau mea ino a pau. E lawe kakou i ke ano kumu a me ka ouli kumu, i hiki ia kakou ke kinai iho i na ihe wela a ka uhane ino.
                Nui kuu makemake ia oukou e ko'u poe hoahanau a pau i hanauia'i e ko kakou makuakane a me ko kakou makuwahine o ke Kulanui ka inoa. Ka poe i kapaia e lawe ana i ka popilikia, a me ka hoinoia ma ka inoa o ko kakou Haku o Kristo.
                He poe kakou ua pili i ke mele a ka poe kahiko. Holo ka elele ua o malahoa ahiahi aku la ia kaukaopua. Mai Lahainaluna mai kakou i hele mai nei, mailaila mai kakou, mai ke kumu o ka noonoo a me ka naauao, a me ka malamalama.
                Ina i haalele kakou a pau i kela mau mea ino, alaila lanakila ka hana ma keia pae aina, a pio ka hewa ka enemi o ka pono.
                Alaila ua like ia me ke kanaka e hele ana me kona ihoiho kukui i ka po, aole e nalowale kahi ino a me kahi maikai pololei no kona hele ana, no ka mea, he mau lei malama kona, aole hoi e hoopilikia mai na mea o ka pouli ia ia.
                Pela no hoi kakou a pau, e lalau aku ko kakou mau lima i ko kakou kukui malamalama o Iesu oia ka malamalama i oi aku mamua o na malamalama a pau. Aole hoi e lanakila mai na ipuka o ka pouli maluna o na mea a pau i hilinai aku maluna o ia malamalama; Aloha oukou, e o'u hoa hoomanawanui o ua kula panoa kanaka ole la, a kakou i hoomanawanui ai, me ka maka pouli i ka make a ka ai a me ka ia, a me ka ilihune wahi kapa ole.
Na'u na KANAKAANUANU.
 

NO KA HAKAKA ANA.
KALIHI, Oahu, Oka. 29, 1838.

                Auhea oe e ke K. H. e; Ke hoakaka aku nei au i ke ano o kekahi poe keiki pepehi kaikamahine, no keia mau aina elua o Kalihi a me ka Palama. Hele aku la kekahi kaikamahine i kahakai o Keawehala i Kuwiliwili i ka haha papai kuaapa, mai Kalihi aku ia i hele ai, aia kona wahi iuka i ke kihi o ka pa o Kanepaiki la mauka aku, iho ae la ia a hiki i kahakai. Ekolu hapaha paha ia o ka loa o kona wahi i hele mai ai a hiki i kahakai, [i ka 26 o ka la o keia malama kona hele ana.] Alaila hele aku la kekahi poe keikikane mai Kapalama mai, ehiku lakou, a halawai pu iho la lakou me ua kaikamahine la, i ka haha papai no hoi lakou; a kuamuamu aku la ua poe keiki la, aole i pane mai ua kaikamahine, kuamuamu hou mai la no lakou ia ia. Alaila kena aku la kekahi e lalau aku ia ia e pepehi, kunana lakou kekahi i kekahi, hopu aku aku la lakou a paa, keehi aku la lakou i kona kua. Hele mai la kekahi hoahanau ona o Kemokulei ka inoa; uao ae la ia lakou, pau koke ae la ko lakou pepehi ana ia ia. Hele aku la kona makua i na makua o ua poe keiki la, a olelo mai la lakou ia ia, he wahi uku uuku ka lakou i haawi mai ia ia, aole ia i lalau aku, hoi mai la ia a po ia la a kakahiaka ae o Satude, kii aku la kekahi kaiko, o Kimo ka inoa, a haawe mai la ka makua o ua kaikamahine la. Hele aku la na wahi kanaka o ka Hauiki, me ka laau pa lio a halawai makou i kula, olelo aku o Halai ia Kimo, Ina i hele oe a i uku mai lakou, alaila e uku ma ko ke kanawai hana ana. Na MOSE KAMANANAI.
 

He olelo no ka hookolokolo ana, i unuhiia noloko mai o ka buke hoomanao o na lunakanawai

                "I ka la 27 Okatoba, oia ka la i hookolokoloia'i, a waihoia a hiki i ka la 29, ua hookolokolo hou ia, ua poe keiki la, mai ke kakahiaka, a hiki i ka hora elua o ke ahiahi, ua hoopaiia na keiki ekolu, e ka lunakanawai. Penei ka hoopai ana; o Kuaana, oia ke keiki nana i hookonokono, e kii i ke kaikamahine, o kona uku he 16 dala. O Nahu, oia ke keiki nana i kii aku a kulai i ke kaikamahine, mai luna iho o ka papohaku, a haule ilalo, 18 dala kona uku. O Ukueha, oia ke keiki nana i kii aku e kuikui i ua kaikamahine la, mahope iho o ka haule ana ilalo o ua kaikamahine la, he 16 dala kona uku. O na dala a pau a lakou i hulia'i he 50 dala, oia ka uku i hoopaiia'i lakou. Ua hookolokolo pono ia lakou a ua hoopai pono ia, no ko lakou hewa.''