Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 14, 5 December 1838 — Page 54

54 KUMU HAWAII. (DEKEMABA.

mea ole ka eha a me ka make mau loa.
                Pehea oukou e na'lii a me na konohiki ai aina? Ke malama nei anei oukou i na kanaka o ka aina a Iehova i haawi mai ai e malama, e like me kana i olelo mai ai? He aha ka hewa o ke kanaka a oukou i pai wale iho ai i ka aina o ke kanaka a ke Akua i haawi mai? He pono no ke pai aku a hemo ka aina ke pono ole ko ke kanaka noho ana ma ka aina, e like me Iehova i pai aku ai ia Adamu ma laua me Eva, i hemo aku ai laua mai i Edena aku, ka aina ka mala ai maikai a Iehova i haawi mai ai ia laua. Pela, ua maopopo ia oukou ma ke Kinohi a maluna ae nei no hoi i ke ano o ko laua hewa i kipakuia 'ku ai laua ma o Edena aku. Nolaila, he pono no e kipaku aku me ka hooku pono i ka hewa: aole pono e kipaku wale aku no me ke aloha ole a me ka hana ino aku. Eia ka pono. E kipaku aku no me ke ao pono aku a me ke aloha a me ka haawi aku i wahi kaawale e mahi ai ai oia me kona mau ohua, e like hoi me ka Iehova hana ana ia Adamu ma laua me Eva i ko laua manawa i kipakuia aku ai ia laua e hele mawaho o kona aina. A e like me ia i haawi aku ai laua i wahi nona e noho ai, pela no oukou e hana aku ai; e like me kona waiho ana mai i ke aloha ia kakou, a me kona hoouhi ana ia Adamu ma i ke kapa, pela no hoi oukou e aloha aku ai i na kanaka popilikia a e haawi aku no hoi i wahi mea e pono iki ai ko lakou kino.
                Ua pau ka'u wahi makana ia oe, e ke Kumu Hawaii. E nana a e hoao, he hauna paha he pilau paha, he miko ole paha i ka paakai. E noonoo, ina he mea hiki ole oe ke ai, e pono no ke haalele, aohe mea i hoahewa'i ke haalele oia i kana mea i hoahewa'i. Aka, ina ua hiki ia oe ke moni aku, e pono no ke ale aku, i ole, oia iho la no. Aka, makau nae au i ka pilau, no ka mea, aole paha i miko ka'u kapi ana, oia wale no ka'u mea i hopohopo ai, o hoowahawaha mai oe i kuu kapulu a me kuu hoohapa i ka paakai.
                Makemake no au e holo i ka lawaia, aka, aohe nae he ipukai e hahao iho ai i na wahi mea ke loaa ae, a hooili aku nau, no ka mea, aole nui ka'u mau wahi laulau i koe, nolaila, manao au e noho wale a ka wa pono, alaila paha hoouka hou aku nau. Aka, manao nae au e hoolilo i ka laulau Paipalapala i ipukai nau e hooili aku ai, aia nae a maopopo ia'u'.
                Ua pau. Aloha oe (K.H.) a me kou mau kuhina. E koa, e ikaika mai hohe wale, mai hopohopo, aole hoi kapulu. Uwe aku ia lakou.
S.P. KALAMA.

Honolulu, Novemaba, 1838.
            Auhea oukou, e ka poe a pau loa mai Hawaii a Kauai, ke hai aku nei au ia oukou i keia mea hou i ikeia, ma Koolau o Waiahole i Oahu nei.
                I ka la 29, Okat. o Monede, ia po iho, a hiki i ka pili o ke ao, hoomaka mai la ka nui o ka uwila a me ka hekili, a me ka ua he nui loa. A hiki aku i ke kihi o ke ao loa, e moe ana o Kapuipui ma kona hale, me kana wahine o Kamokukahiana ka inoa. A i ke ahiahi o ko laua moe ana iho, olioli ae la o Kapuipui, a loheia'e la kona leo, e kana wahine, a me kekahi poe e noho ana me laua ia wa, aole i hoomaopopoia ke ano o ke mele, a pau ia poe i ka hoi aku i ko lakou wahi e moe ai, hiamoe loa o Kapuipui a me Kamokukahiana, kana wahine, aole laua i ike i ka uwila, a me ka hekili a me ka ua e kamumu ana, a nui ka wai o kahawai e kahe ana, a me ka wai halana mawaho o kahua hale, he nui loa ka ikaika o ka uwila, a me ka hekili, kokoke i ke ao loa, o ka 5 paha ia o ka hora. Eia ke ano o ka hale, kahi moe ai o Kapuipui a me kana wahine; o ke alo o ka hale, aia ma ka Hi. O ke kua, aia ke Ko. O ka aoao ma ka A. aia malaila o Kapuipui a me Kamokukahiana, kana wahine kahi i moe ai laua, a o ka aoao He. aole olaila kanaka.
                Pela no ka moe ana o Kapuipui ma, puka ae la kekahi kanaka i waho o kona hale o Ka kona inoa, aia ma Waikane kona wahi, he loihi aku kona wahi i ike mai ai, ekolu paha hapaha o ka mile ka loa, ua lohi loa 'ku paha, aole i ana pono ia. Ike mai ia ia i ka oaka ana'e o ka uwila, iho iho la ke ahi, maluna pono o ka hale, ua like ke ano o ke ahi ana i ike mai ai, me he lepa la ke kolili, a me he anuenue la, oia ka mea nana i ike mua mai, ka iho ana iho o ke ahi. A ike hope mai la kekahi poe kanaka eha lakou, makai aku no o ua wahi la, o ka lakou mea i ike mai ai, he mau lepa e ku ana i kaupaku o ka hale eha, aole i liuliu ko lakou ike ana'ku ia mea, no ka mea aole o lakou manao oia ke ahi, alaila hanee iho la ua mau lepa la, alaila, punohu ae la ka uahi me ka lapalapa ana'e o ke ahi. Alaila, hooho aku la lakou. (me ka manao o ka hale o Nalauakeawe, no ka mea, ua pili kokoke mai ia.) penei. "A pau ka hale o Nalauakeawe i ke ahi! Pau loa ka hale i ke ahi e!" Eia ko lakou mea i kuhihewa'i o ko Nalauakeawe hale. E mau iki ana no ka poeleele, aole i ao loa'e, aka, ua ike loa ia ka mea kokoke mai.
                Alaila puni loa'e la ka hale i ke ahi, a ike aku la ka nui o na kanaka i ke ahi, ke ua la no ka ua, aole loa i hiki i ka ua he nui. ke hoopio i ke ahi. A i ka wa iho mua ai ke ahi mai ka uwila mai, ma ke kala akau o ka hale, eleele iho la ka pouhana o kahi o Kapuipui ma i moe ai, a loaa iho la ia i ke ahi, a hooneeia'ku ia ia, mai kahi o laua e moe ai me ka wahine, a kokoke i ka puka makani ma ke kala akau o ka hale. Alaila, ai iho la ke ahi ma kona umauma, a ma kona mau lima, a me ke poo. Aole loa i ike ae kana wahine o Kamokukahiana, i ka mea e hanaia mai ana i kana kane, aole no hoi i lohe i ka leo, o ka poe ma kahi mamao aku, e hookani mai ana, no ka wela o ko laua hale i ke ahi. A kokoke e puni ka hale i ke ahi hikilele ae la ka wahine, aole o Kapuipui ma ko laua wahi i moe ai. A ike aku la ia e moe ana ma kahi e, kokoke e puka aku ke poo i waho, ma ka puka makani, ma ke kala akau. A ike pono aku la ia, e aa mai ana ke ahi ma ka umauma o Kapuipui, alaila, kii 'ku la ia, a huki mai ma kona lima, aole e hiki e aa'na ke ahi i ka lima, a palahe ka lima, a me ka ili a pau o ke kino mai, aole ma na wawae. Alaila ike pono ae la ua wahine la, i ke ahi e aa'na maluna iho o kaupaku, a kokoke e haule iho ka hale maluna o laua. Alaila puka aku la ia i waho e uwe ana me ka leo nui, penei, "Pau maua i ke ahi e! Pau maua i ke ahi e! "A lohe kona hoahanau wahine, puka mai la ia mai kona hale mai. A ike mai la ia i ke ahi e punohu ana. A hiki mai ke kane a ka wahine i puka mai ai, he punalua noia no ua mea make la. A komo pu aku la lakou a pau iloko o ka hale i wela, hapai mai la lakou ia Kapuipui, e palahe ana ka ili i ke ahi a puka aku la lakou iwaho o ka hale, haule iho la ua hale la mahope o lakou, e ua ana no ka ua he nui aole nae i pio ke ahi, e lapalapa ana, no ka mea, ua nui loa ka wai e haule ana, a e lana ana. O ka puka ana o Kapuipui i waho, a me ka haule ana iho o ka hale; o ke ao loa ana no ia. O kahi a ka uwila iho mau ai a wela'i o Kapuipui, aole i wela ka pouhana o ia wahi, a me na hui o ia aka, eleele nae, a o ka laau a pau i hoopiliia mai ai mawaho