Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 14, 5 December 1838 — Page 56

Page PDF (805.02 KB)

56 KUMU HAWAII. (DETEMABA,

 

MOKU ILI.

HONOLULU, Nov. 27, 1838.
                Ua ili kekahi moku okohola o Amerika Huipuia, ma ka moku puni Oahu, ma ke awa o Honolulu, ma kahi i kapaia o Mamala, he kona ka makani i make ai; i ka hora 1. Ku no ua moku la i kahi e ku mau ia'ia e ka moku, a ua makaukau ua moku la e holo, aole nae i liuliu ke ku ana mai o ua moku la i Oahu nei, mai Maui mai, eha paha po, a i keia kakahiaka o ka 27. Hiki mai la makani kona, mai ke kukuluhema mai, a pau i ka hooneeia na moku iuka, elima moku, eha moku e ku pono ana iwaho o Kakaoko, ma ka hikina hema o ke awa, a o ka moku ili ai, ku pono aku la no ia, mawaho pono aku no o ke awa, ma ka hikina hema o Puuiki, hoonee koke ia mai la no ua moku la, a hala iho la ma o iho o Puuiki, o ka aoao komohana ia, a puka ae la ka la, a kiekie iki ae, kau mai la ka hae o na moku e kahea mai ana i na Pailota, no ka mea, ua kokoke mai ka pilikia ia lakou, kii mua aku la ke Pailota i na moku ma ka hikina, loa, a komo mai la ia mau moku eha, mamua o ka ainaawakea, alaila kokoke loa e ili ka moku ma ke komohana, huli iho la ka hae malalo, e hai mai ana i ka make, ina e pai mai ka ale i ka ihu o ka moku, ku iho la ka hope ilalo. A ua kii mai kekahi Kapena moku a me Ioane Miki, ia Kekuanaoa i ka moku o Paalua, e kii e hoopakele i ua moku la. A no ka manao i ka holo o Auhea ma, hakalia ke kii koke aku la manawa. A hiki i ka ainaawakea, holo aku la o Paalua, a hiki aku la i ka lae one o Ulakua ka inoa. Moku mai la ka lua o ke kaulahao. Alaila olelo aku la ke Pailota i ke Kapena, o Lakeke ka inoa, o Oka ka inoa o ka moku. ''Ua pau ka pono, aole he pono i koe, e huki ka pea i paa koke i keia wahi, aole lilo ka waiwai." Ae mai no ia, ina e holo ma ka aoao komohana, he nui ka nalu, a me ka papau, ua hala loa iwaho, aole e hiki ke huli mai a hookomo iho mauka o Puuiki, he nui no ka nalu o ia wahi A huki ae la ka pea, o ka ili koke iho la no ia, o ka lua o ke kaulahao, paa no ia kaula, a hiki i ka ili ana, aole i moku, kaa koke no ia i ka paa ana, a hoopaaia iho la na pea, i paa ka moku, aole e luliluli. Aole i naha koke ae ua moku nei, aole eha kanaka, aole kahi mea pilikia, o ka moku wale no ka i paa. O ke kahi ia o ka hora, mahope o ke awakea. Aole loa i naha iki ua moko la ia po no a ao, a hiki i ka 28 o ka la.
                Aloha ino keia Kapena, a me na luina, i ka lilo wale ana o ko lakou waiwai. Ua 'loha nui ia lakou nei e na'lii o onei, ua kii no lakou e hoopakele i kona waiwai, a me na kanaka i kokua i kona mea a pau loa. O na aila a pau, l5 haneri pahu paha.
Na'u na PAULO KANOA,

HELU 3.

                O na mea e hokai mai ana i ka pono o ke kanaka i kona kino iho.
                O ka hookauwa ana, oia kekahi mea e hokai pinepine ai i keia pono. Na ke kanaka ikaika e hoolilo ai i ke kanaka nawaliwali i kauwa hooluhi. Lawe iho la ke kanaka ikaika i ke kino o ka mea nawaliwali i waiwai nona iho, me he bipi la. Hoohana no ke kanaka i kona bipi, i kona hoki a me kona lio no kona waiwai iho, aole no ka pomaikai o ka holoholona. Pela no ke kanaka ikaika e imi ai i ka waiwai ma ke kino o kana kauwa. Ma kona manao wale no ia i hoohana aku ai ia ia; a i uku aku oia, aia no i kona manao wale aole e hiki i kana kauwa ke hoole mai. He pova keia kanaka ikaika, no ka mea, ua hao wale oia i ke kino o ke kanaka nawaliwali. O ka ke Akua i haawi mai i ke kanaka nawaliwali nona iho, oia ka ke kanaka ikaika i lawe i waiwai nona.
                Aole hele pakahi na hewa a pau loa, he huakaihele ko ka hewa, o Legiona kona inoa. Nui wale na hewa i hoopili mai i ka hookauwa ana. Eia kekahi mau hewa i ulu wale iloko o ka haku nana e hookauwa aku, o ka haanui, o ka haaheo, o ka huhu, inaina, ukiuki, hookaumaha wale aku, o ke aloha ia ia iho wale no, o ka makaleho a me ka paumaele a pau. A o ke kauwa i hooluhiia'i, aole e hiki ia ia ke imi ma kona manao iho, ma ka manao o kona haku no; a malaila ua ulu loa ka hoopunipuni, ka wahahee, ka hookamani, ka aihue, a me ka ae wale aku i na mea a pau e oluolu ai kona haku, hoolohe no ia ia ma kona kuko hewa, a haawi i kona kino iho i mea e lawehala ai nona.
                Eia no hoi keia, o ka hookauwa ana, he mea ia e ilihune ai ke aupuni. O na kauwa wale no ka poe paahana, noho wale ka poe haku, aole hana; nolaila aole i waiwai ke aupuni ko lakou mau lima, ua lilo na lima o lakou i mea ole. A o ka poe paahana, aole o lakou hana ikaika, no ka mea, aole no lakou iho ka lakou i hana'i, no ko lakou haku wale no, nolaila hoomolowa lakou, hoomaimai me ka wahahee, pee, mahuka, aole hana me ka makemake, aole ikaika. Na ka makau wale no lakou e hooikaika mai: hana iki no lakou o hooehaia mai. Noho hoomaunauna ka poe haku, no ko lakou loaa ana mai me ka liilii ole o lakou iho. Hoomaunauna pii no hoi na kauwa. I loaa mai kahi waiwai i kekahi, manao no oia e ai iho o kii mai auanei kona haku, pela no e hooilikoleaia mai ai ke aupuni hookauwa.
                Ua ku e loa ka ke Akua olelo i ka hookauwa ana. Penei kana olelo Mat. l9 : l9. "E aloha oe i kou hoalauna me oe ia oe iho." Mat. 7:12. "O na mea a pau a oukou e makemake ai e hanaia mai oukou, e na kanaka, oia ka oukou e hana aku ai ia lakou." Ua pili keia mau kanawai i na kanaka a pau loa o na aina a pau. O ke kanaka i hoolilo i kekahi i kauwa nana, ua hewa oia i keia kanawai; no ka mea aole ona i aloha i ua kauwa la e like me kona ia ia iho: aole ona hana aku i ua kauwa la i kona mea e makamae ai e hanaia mai ia ia iho. Aole makemake na haku a pau e hooliloia mai lakou i poe kauwa hooluhi, nolaila ua hewa lakou ke hoolilo lakou ia hai i kauwa hooluhi. W.P. ALEKANEDERO.

MAI POINA I KEIA.
KANAWAI NO KE KUAI ANA I KA RAMA.

                I. Mahope iho o ka la mua o Ianuari, i ka makahiki o ka Haku, hookahi tausani awalu haneri me kanakolukumamaiwa, e kapu loa no ka lawe ana mai o ka rama, a me ka barani, a me ke gini, a me ke alekohola, a me na wai i puhiia a pau, aole e pae iuka nei kekahi o ia mau mea, ma kekahi awa, a ma kahi lulu, a ma ke kauwahi e ae, o ko Hawaii nei pae aina.
                II. Ina e ae maluna o keia kapu, kekahi alii moku, a o kekahi mea moku, a o kekahi luna moku, a o kekahi mea e ae paha, alaila, e hooukuia oia ina i hookahi haneri dala, oia, ina hookahi tausani dala, oia no, e like no me ka nui o ka rama ana e kuai ai ka uku.
                III. O ka mea kuai a loaa mai kela mau mea i hookapuia ua like no kona hewa me ko ka mea i hoakakaia maluna, a e hooukuia no ia pela.
                IV. Ua kaula no hoi keia, i mea hoomalu i keia mau kanawai, mahope iho o ka la mua o Ianuari, i ka makahiki o ka Haku, hookahi tausani awalu haneri me kanakolukumamaiwa, aole e laweia kekahi waina iuka nei me ka lohe ole o ka luna o ke awa;