Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 15, 19 December 1838 — KA PILIKIA O KE LII. [ARTICLE]

KA PILIKIA O KE LII.

L\i|ain\, l). k<*mal>a 4, 1838.

Ko lioaknka nei Uria pnlapala i ka p:ikt'lc an:i o !<»• alii inii. u ine ka poo i iiolo pti iiie ia, iuai ko lakou popilikia ana. I ka ja aknhi o I)ekriiiaba, holo aku la o Kauikoaou'i i ku iiiokii okoliolamo koiia maii hoahn'o, o l)auta Pij)ale; o Keoiii kiwiiii; o I'uiiiiila; o Kalialewai. ka !a\ve i;i!i haka. a iue ua manuwa lioe u a.ipa eii na. 11<»I« > aku la lakoii i ka wa uul.u ilio o ka makani, a liiki aku la lak"U i ka iii >ku <>k<iho'a. hooiiiia aku la l:e alii i na waa kaele o Kaikioewa <• hooili iiiah:ii i o ua inau inoku la. oia ka iiiea i hoio ni i ka nioku o ke alii. 1k: iin-a e ae no palia kekahi. a i ka hora » kolu paiia: ikaika loa iiiai la'ka makani ma ke kukuluhema uiai. hi ie ui.'ii la ua nioku la me ka iuanao e ho!o; a hookui niai la i kekahi uioku. hakilia'ki loa m:ii la ka laau ihu a l.i.i--i k'' ollluk i: ()okila kekahi ia • ke lua luaiuua, ;n hanle iho la iiiahiua o ka poohiwi' o ka huli pahii, puka ae la ka iw ilei ina ke kua inaluua ae o ka iwihoe'iioe, oia na popilikia o ua iuokii l-t. Iloi aku la na kapena a pau i ko lakou moku; olelo mai la kekahi kapena lioahanai: i ke alii e ho!o i koiia uioku e ;:i ai, hoihoi aku la ka waapa o ke alii ia mau liaole, :i hoi inai la ka waapa a pili i ua inoku la i hai ai |;a laau i!iu, a i j)o|)iliki:i ola ole palia ka l'-li paliu, ilaila rio ke'lii kalii i noho a ike lakou ua pili inai ko lal.ou waapa, ee iho la lakou a p-ui iluiia o ka waapa. olelo aku la o l'uhiula u.aīiiiia lakou o ka nioku e lio!o ai, o'elo :>i la ke'lii niahope kakou ma kahi kokoke i ka j)uka aku innwaho o ka n.ok.i. alaila hoe aku la lakou a«»h* i puka aku maw; iio o ka un»ku, loaa mai ia ka h.»i>e o ka iiioku i ke kua ale ikaika loa. ■ •'le ae la ka hopeo ka inokii iluua a li.auIp iho la. |»alvele wale iho la no lakou i ka iiope </ka moku. Aka, pae aku la ka waapa i ka ale o ka liope o ka moku, a halla loa aku la lakou iwaena konu o ka inoku, ua poho ilio la no ka waapa i ka ale no i pae hope ai no ka hope mai o ka luoku. I ka luli aua aku

0 ka moku i ka makani a h«ili mai, lalau ae la ka j>oe inahope o ka waapa i na kaula <1 ka niokii, o Kaiiikeaouli I ;o Daiita Pi|>ale 2; o Kroni Kiuiui 3; o Viiliiuia -I; o K;.ili\vai 5; <> Nailielua 6; 1 pakele ilnna o ka uiokii, ekolu i lih> pil aku uie ka waapa, nuilalo aku o ka iiiokii a li«toi>uaiiia akuma kela aoao o ka inokn, o kekahi iia lele aku ia inai ka waapa aku, ana kaawale akn la ia iiiaiiiiia ae o ka iiiokii, lioulei aku la ka liaole i ke kanla, » pili mai la ia i ka niokii, kena aku la ke lii waapa i kekahi inaiiiiwa e lrle |«ou aku i ke kai, no ka m.inno kahiko po o ke kanaka e malania i ko ke alii mea, lele hou aku la kekalii inea mai ka mokii aku, he me e ka naaupo o Ua U-le lioii nna ukii i ka make, a pakt le iuaikai ae la ke alii a " ,c koiia maii niea i pii pu aku ika inoku, 11.111.i aku la lakoii i kela poe eou a»a i ka waapa, olelo aku la ke alii i ke kapena' <♦ ua nioku la, e kuu ilio kekahi 111m' I< ijiiiki lio lakni, <• kii hoii aku i na k:i!i:ik;i, no ka in«-a. na inauao nni loa k<* iiln i na kanaka i lilo pu aku ine ka u .i.!ji.i, <ilflo inni |a ke kapena inoku, aule. iia |M(|»ilikia ka moku ua popilikia no ln i ;i'i ia o<\ «- hoio pn iio kakou i Oah'i. !i* =<>]<» al\*i la k<- alii, aolt> au e i <l»»i e iiM.iiio loa auanei ka ina- "" makuwahiine, a nu- o'u kupuna: ' ;t liikoa ina Kaaiiapali iiie ka iiiuiKii» ua |xiu kela |iut* <» lakuu i ka mak.\ aka. i.a panina aku la no ka poe ' "'l' ikm uaapa i Kk;t 11i nioku ■oki.ĪH.la,- ua kii'i :nai la ke kapena o kn liioku a lakou I liianaoai <• ( »i!i aku i|aila. ka iaina ine t;a moiio < i'na. elua lai-

n:< l i'.'u! i Kc kunkiiuia inui n<» luKou, a :tku lu kehi k:iti!ri t;i lnkoii, a pai lu-ie īiUll lu l.ikoii Hki ia iiM»ku,' o kein I""' I'"' k»> :iui nk;ili aku |;i o |' Jia . . Ina i u;i nieku oknlmla la, a hiki i Hoil"■'• '• !| l" <iku la kalnif!»»|)uki i ko alii a Mii* l;,ki.ii |.;» i. a |»i i aku | ; , i l'aalua ina l'aalua lal.<»u i holn a knkoke iuka " Uoiioliia h ,lo aku la lakoi, ma kalii waapa o Paaiua a ; |>ae iuka o Kahauiki, <■"! ua lio ka lioi aua mai. |<a|>alua i ka : .»<> hoowalii ka hoi ana ttiai a hiki i La- , haina, nlaila kuu iho la ka nnwe o na . iiiakiiwaliine a m<> na kii|.iu,a, olelo , I'iai la lakoii ,-ha iu< n ~ makou i inakr waapa. im ka ineu. ua iiaua aku l'k.-ii a |»;mi ia (ako.i nalou ale aku I» '"'ko o ka aU* i,,,- ka makam ikaika I A kakahiaka ao pihaloa il;o la ke ku- | aii.'k.iuhal.' o Lahaiua i ke'ia iuea olelo |kcla uu-a Jici a moa, i ka paki'le o ke'lii '»fi poiiio, a mo ka olelo eha kanaka i make loa, eluna i pakele mai me ke alii aono. aka holo ak;u l a ka waa imi ia lakou a hma aku ia iluna o kekahi moku oKohola, alaila maha loa iho ia paha ka

iirurt<> o na inukiMiiHkii o ia poe. Nani ka |mmiu o kli ke Akua hoopakelo Miia mai. i naniea ikt> ole i ka a»u tio ka imM.iia olelo mai lakoii, iua o lak«Mi a p iu o luua o ka \va;ipa ka i inilo 4tkti in i'a'o o ka moku, a lioopnaina aku ma k (> la ru»ao o ka moku, ulrlo |ak«Mi. rlha uh» i o na\v;ui\v:ili loa. o kooni Kiwini o V !!ii ila, liookahi la e iiiake loa l>aut i l'i no ka inanoanoa o ke kaoa ko:ii". aka o ko alii olelo lakou uoie ia n iwaliwali, he niau waiii 'ole laluhihi k«uva; n>Maila ea; nani hoi ka popilikia nui o ke aiii, a uie na mea a lakou i oh'lu mai ai, mai niake loa kekahi, iu 1 i n;vA f :ili\\'ali loa kekahi inau vw:\. I in !n:inat> o ka poe haipule, he leo no ktm.i n ka inea u kakou i lolieai, e kahea mai ana e ltoouiakauk.au. N:i I>OA7.\ Maiu nk. II» I I I. 0 ka p o ke kanaka i koaa.waiwai'. 11a. j» • i«> 11 i i ke> 4vnn:i; nku v kona waiw;ll «• ii.Ke. me k'Mia ui'ikeniake, k(* lniopiiiki i o;e ak i oia i koiia hoalauna liai a INoio !io ia. ia :ke ai iho, ke haawi ;iku, k• * k i'u a .v'l, a ke Ll«'. i a i o a L ■ i paiia. e ;i nv' n»e k«e.ia :na\» , n ike ilio, | v r 1 1 .i«e; 'i; i o'.i* oia ia iiai. I:ia no'n i.io kekahi '\ .i .. i. ao.e e p- •'io i 'i a kanaUa e ar a .! : i .ioa ke mea :ii; i i ko'u; ia u \*. al'" iio i i. . 1 a ike na kauaka naaupo a me ua kau vk:t !i'i t-:*• > i ka p'»no o ive kanaka 1 koua u w\\ ai i io, no|,;i!a u i honio'wala ka ;t;'»'!i•. k:i hao wale, a n;e ka iiookaiia ma na aian a pau loa. I a pi.'i iu»i keia ;i"':o malnko o ka o|e!o o kehi !ahui!\anak.i k»aa lahuikanaka. -penoi. k'.ua, li-iM ueia. /.'«/" ai, i i. /»'"- mt hile, /.'/ if ilaia, ka iio i> ī'* I* ' ka h.u-'.e moku. ka aiua <> mea. M;i"po;)o ko kakou pouo i ko kakoii waiwai' iho ma keia u;au hua 11111» A '/e/. Lu'u, ;i i/. /ō>, e, a n e ua hua like e ae lu 4 nui aaie. I a uiaoj>oj?o uo iuu ko ke Akua inakeuaike i loaa i kel:i keia kanaka i waiwai u<ma iho ma na uiea e piii aaa i!ai!a; no ka irea, ina uo ke kanaka iho koua*waiwai iho iiia aio 1 !ukt i na kauaKa ke,iiono laiiuikanaka |-i. ina a«ue he aupuui ina ka honua nei. Ina ao!e na ka paahana kana -iuea e hanal alaua aole e liana n u oia e hoahu i waiwai īio hat: e haua uuku w ale uo oia i loaa kalu ai nnna, u o ka pau no i \. Nolaila lioi aole e inahuahua ka waiuai. aole mea hana. nole liale, no!io iiikoie no kela kanaka keia ka, hup > no. aole pomaikai iki. I ela \o no ina na aina naaupo e noho nei, ina na aina c liiki ole i ke kanaka ke

!h:m:i aku me ka waiuai e like nie kona [maknnake iho. A pela 110 hoi ke noho iiili'iue nei ko Ilawaii noi |x»e kanaka, • a.>l<- pniii» ia lakou ke iimhi nui i ka ai o j liM..i t,j ii(.!e pono ia laUoii ke kukiilu i liale ::iaiu;ii o kailiia e ka inea ikaika. AUa. ina na aina i inalaiuain mai ka !)oiio o kanaka i ko lakou waiwai iho, j nialaila ua mahuahua ka waiwai, a me i • Ua naauao, a :nc ka pomaikai. i l a akaka loa keia pono ma ka ke Akua olelo. Malaila ua hoohewa wale ia[ mai ka aihue, ka lalau wale, ka haoJ u ale. ka alunu, k i hi>okaha, a ine ka! !aie wale aole. e hookaa aku. Mao-j ! ■»••;»<» loa malaila, no ke kanaka iho noj ' ko;,a waiwai. a.>!e 110 hai. No ko ke; Ak ia makeinake ina keia pono, ua pa-'i pa ikaika inai oia ika inakee wainai, a n:e ka ipil'iwaiwai. a me ke kii aku o ka naau i loaa wale uiai ka hai i nele ai ni i. W. P. Alkkanf.DEßO. ;