Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 16, 2 January 1839 — KA MAKE ANA O NAHALELAU. [ARTICLE]

KA MAKE ANA O NAHALELAU.

kn. \ m i, l)pt. I

I m nnke «iU«i lii i Um ln 2 < o Okaloha* Uekuhi lr\umaiiM o km r T\;i 1 ii o ke kuhinui ueL o ls:ikMra Nahalei:ni ki>na <no;i. 1 ka tiora -6 o ke nhialn kn fTKike niui. I>ia ke kumu o koua mai i niake ni. lle puh<» ina koiia |)<)ae«re nkau. he p'^>he npu tlnns oia koan mau mai i niaUe ai, nka, o ke Akua wale 110 ka mea i ike maopopo aku i ka uui o koua mai i inake ai. I-uiiii koua mai ana ma koua poacae>'kokoUe e hala ka I i o ka malama o ka IS-W. Mai ka 183T kona

! loohia :\t\a i kola niai a luki walo i kon:\ la i make ai. A mahope i!io o keiu mai ana, loaa oia i ka mai pohu, a.mo ku opuoliao. Aolo liuliu kona waiho ana i koia mnu mai elua a inake koko ii(>; l lookahi paha inalama a mo ka hapa kona kaa ana i kela mau n ai. He pohn ma kona kino a puni, o na maka a me na lima walo no koo; ho opunui, i kapnia, he o/minu', oia kokahi mai ia ja. Ilnoinanawanui r.o In ia 1110 ka nawaliwali i koia mau mai okolu, i na 1a aohe īuii. Lapaau ae la ke Kauka o Mi. Kaluina ia ia, aka, aole »ma , malama pono i ka olelo a kē kahuna.

Olelo inai ke kaimikn, aole niake iiui i ka wni, oia, ka mc%je nui loa inai ai ka npnohao. Aka, aole nae oia i liooluhe a niiilauia pono. Kii uiai no ia i ka wai a iiiH 110; ike ke kaliuna i kona hoopaa loa i ka iuu i ka wai, olelo oia ia ia e hui pn i ka wai me ka ai, alailu iiiii. Hana no oia pela, aka, no ka niii o kona make wai, kii aku no i ka wai a iuu iio, a i ole he wai nialokoo ka huewai, hele okoa 110 iloko o ka auwai e inu ai. l'ela kana liana ana, a nui loa 'ae Ui ka wai nwi jkona opu, ane hiki o!e ke hoopaii, 1:0 ka mea, ua uuku na g-a-l.mi uai i knlu aUu, a ua 1111: e aku na ira!ani i niniuiia iloko ona. Ike ae la ke Kauka iialuina i ka ruii o ka wai ma kona opu, a manao ilio la oia e pahu aku i.ka opu a kaho niai ka uai. I kekalii la ae pii inai la oia, a pahu iho la i ka opu o ka mea mai. Malalo ilio o ka piko kaipah'u ana, a kah-e luai la ka wai, n piha ilio la liookahi b:ikeleewai noloko mai o kona opu . 1 ko kau poiiiiaana.he lo| pomia kona kanmalia. l*.au loa :ie la ka wai ma k;>na opu, a enii ilio la a iiuku e iike me mainiia. Ike iho la ka iiiai i ka pau ana o ka wai ma kona opu i ke kahe. hoouiaka liou iho la no oia i ka inu i ka wj;i. Aua inakou i wai ia ia, aole haawi aku, aka. he iue:i |x>no ole keia aua ana a iiinkon i ka wai i kona nianao. A maliope iho o koia mea, hoi ae la oia i L. lalo, o ka lua keiao kona hoi ana i kai nie kona nawaliwali, Aole liuliu kona nolio ana ma kai, a make aku la. I ke ahiahi ana iho o ua la make la, ki'i aku 1a maua ine Kapeau e hoihoi mai iuka nei. Ilmia nei oia i ke Sabati, a i ka poakahi kiikia iho makou' ia ia a paa maloko o ka pahu, alaila, lawoia aku la imna o na haumana iloko <> ka liale pule, i mea e ao mai ai i ka poe i koe ilio. A pau ao la ka pnle ana. lawe aku la ia ia i'oko o koiia aua nui; nialaila pu hoi kakoii a pau e he'e ana. F.ia kekahi. I kuu ik«» ana i ka w;vi i hookaheia niai loko mai o kona opu, manao ilio la a>i, ma\v:rlio wale !io ia wai o ka uane.au, aole ma kahi i holo ai ka wai a kakou e inu ivei i ka wa poho. I kuumanao, aia ka wai mawnena pono o ka pili naau, a me ka ili maoli o ko

kanalui, anolailaiNnipahakkaplilil^ Pela wale kuu inanao, ka k« ka poe i maa t o lakou ka ikema&popo. Ua noho no oia ma ke kulanui nei i na makahiki elna a nie ka Hapa. Ua nialaiiia poiio ia no e na kt)inu 1 l»a mea e pono ai kona noho aua a nie an meal p pouo ai ka uhane. Ua no inau ia oia i na niea i hanaia ma ke kulanui nei, i keia inau makahiki elua n me na malama keu elua i haia ne nei- Ua ao mii ia oia ma na palapala a pan i aoia e ia ma ke kulniiui nei. Eia kekahi o na palapala nna i aoia'i maanei. O ka Hoikehonua o ka Helunaau—o ka Helukaukau—o ke Anahonua nui a me ke Anahonua liilii—o ka Iloikehonua no ka Palapala heinolele a me ka Hoikemnnawa a me kekahi mau pnlapala liilii e ae. He mau palapala o ka uhane kahi a he mau palapala o ke kino kekahi. Ua akoakoa keia mau ike iloko oua; aka, aole nae kekahi o lakou i lioopakele ae ia ia mai ka linia mai o ka inake. . Ke ono o knna manao. Anhea onkou a pa'i. K kahnha mni pnlia 'oukou i ka mnnao o ua wahi keiki nei. I koim wn e nnwaliwali niii ;inn mn L l-ilo, ua ninnu pineoiue aku ke Kauka linluina ia ia i ke ano o koiia maiino ana ia ia ilio, i koiia uiuke a tne ka niake o kona uhane; :ika, no!e nae «>ia i hai akaka: ii ui ia ia i kona manao. aole hoi i kalii i iaua'i kona inanao. I a iiuna wale ; <»ia i koiia inanao u p:iu maloko o koua iiaau. 110 hoi o Knlaka ina i niiiau aku ai ia i i, aole ine oia i hai akaka pono i inai i kona inanaii. A pela no i ka wa i iiinau «ku ai koua iiiakuwaliine leo ia ia. A pela 110 kana liaua ana i ko'u \vn i ninau nku i i ia. I ko'u ninaii !>ine|>ine ana i:i ia, n ine • ka'u hoakaka sina ia ia i ka inake o ke kiuo a ine ka Uliane. nole au i il:e iki nku i kaiiwahi ano inilii a ine kauwaiii nno Miakau inaluna oiia. O ka liiiliu a ine ka pane <>o ka'ia i lian|vi mai na niakou i kekalii inanawa. 0, l;c Akua wale no ka i ike aku ia ;nea nalowaieo kona iiiiau; no ka inea, lie' waonahel-e; nui ka naaii, lie walii pouliuliu loa Imi AUa i ko'u uianao nna, nn liele nku oia iiie lea maluliiai ole. iio ka iuiea, aole i like kona heleUelena ine ko ka inea i heie ,>u iue lestii ina ke a!a hookahi. Aii!iea oukou enn ho.i paani o \alialHau, inai nolio oukou h lealea livi ina :ii inea lapiiwa!e. no ka iift*:u ua make k<> oukou i hoapaani o Nalialei'nu. Aole oia me kakon uiannei i keia manawa; ua li< le aku oia e ikei knlii a kakou i lolie nui ai i na la n |i;:u. Auliea oukou, uiai noiio a haliai ma na kapuwni o kn poe hnnn lapuwule e likvme oia nci

k*)toi m»Mī»olakwk 'hkm x wile hoi: maloinm (»|tui«AiiUMHfo Ia i ne kakoii maloko o ka hāle k.ula,au>le oia ekula hou mekakoii maka|iefuttaa« a me ka llolukaukau, aoleoin e hele ne(ine liimi mai i na kakahiakn a {mii mai ka poakahi a hiki hou i MiiiieUe, i aol e oiu e hookolokoloia, aoie hoi e ki- [ koin nia ka pepa hea inoa a nie ka pe|»u Ikauauai, aole e kahea hou ia kona inoa j | maloko o keia hale ktUa, 4olc hoi e tie- i !le inni ika pule e hoolohe hou .i.ka kel Akua olelo, aole hoi kukou e ike hon n ' ia ma ka honua nei, aole hoi i kekahi jinea i like loa ke ano me ia. Ua pau i kaiia noho ana nia keia ao, ua hele uia ] aolfe hoi e hiki ia ia ke 'hele uiai ia nei; ;o l akou ke hele aku i nna la. j lSolai!a, e noonoo pono kakou i ko .knkou nno iho r i ole kakou e hana «na- , nnj!i o na mea e uiake ai ka uhime. E nooAoo pono, a e linli in.-ii ie ija kamalii. Lai ike oukou, un make ikcla keiki, aole ola hoii mai. J S. |>. Kalama.