Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 17, 16 January 1839 — Page 67

1839.) KUMU HAWAII. 67

i kekahi o kakou ka manao o kekahi i paiia ma ke K. H. a e noho koke mai ana paha ka mea nona ka manao, alaila, heluhelu ae la ia me ka leo ano e. He leo puu, he nuku eueu, a me ka henehene malu. Aole e heluhelu pono mai, me ka akaaka, aka he wikiwiki wale no ka heluhelu ana.
                Auhea oe, e ka mea e hana ana pela. E noonoo mai oe i kuu wahi ninau, a e mihi kokek hoi oe. No ke aha la kau mihi koke hoi oe. No ke aha la kau heluhelu ana pela? no ka hilahila paha i ke paa o ka manao o kekahi ma ke K. H.
                O ko'u wahi manao ia ia kakou a pau. Na'u, na kekahi mea kokua i ka K. H.
 

KE KUMU HAWAII.
WENEDE, IANUARI 16, 1839.

MEA HOU.

                I ka la elua o Ianuari nei ku mai la ma keia awa ka moku Rusia o Nikolai, he moku kalepa, a he wahi ano manuwa paha kekahi: he kanahakumamawalu la o ko lakou holo ana mai, mai ka aoao Akau o Amerika kahi i kapaia o Lukini, a e holo loa ana ma Rusia ma Europa. Me e ka loihi loa o ko lakou holo ana mai, he poho, a he au, a he makani ino ko lakou mea e loihi ai, aka, o ka nui o na moku he iwakalua la ka holo ana a hiki mai, mai Lukini mai.
                I ka la aiwa o ka malama, make kekahi luina o ia moku, a ia la mai kanu lakou ia ia mauka nei ma ka oihana o ko lakou aoao ekalesia. I ke ahiahi laweia ke kupapau ma ka hale pule a ka poe haole, a waihoia malaila a ao ka po, a kakahiaka ae laweia ka pahu a ka lua kupapau kanuia iho la. He kahuna puke ko lakou maluna o ka moku, nana no i pule e like me ka lakou oihana. Kuhihewa paha na kanaka he kahuna keia no ka Pope, olelo mai lakou ma ke alanui, auhea iho nei la na kahuna hoomana kii nei? olelo kekahi. Nohea ua kahuna hoomana kii? olelo mai kekahi, No ka manuwa Lukini me ka lauoho loloa a me ke kii ma ka ai. I mai ua poe la. O kona akua no ia. Aole nae pela, He kahuna keia no ka ekalesia Helene, ua ku e i ko ka Pope, aole ana olelo ia lakou, aole kapu ka mare ia lakou, aole o lakou kii kalaiia ma ko lakou halepule, a nolaila pili ole ka olelo a oukou e kapa aku ai ia ia, aole oia he Kahuna o ka Pope.
 

OLAIA MA HILO.

                Palapala mai o Laimana wahine i kekahi hoahanau wahine ona ma Honolulu nei, Nove. 14, 1839. Penei kekahi olelo maloko o ua palapala la.
                "Hookahi mea i koe, e pono ia'u ke hoakaka aku ia oe, aole nae he oluolu ko'u naau i ka hoomanao ma ia mea no ko makou pono ole i ka hebedoma i hala iho nei. He oiaio keia a'u e hoike aku nei ia oe, he olai pinepine ko onei mawaena o keia mau la ewalu iho nei, ma ke ao no, a ma ka po, he kanaha paha, he kanalima paha olai, a oi aku paha, ma kekahi po helu wau he umikumamalua. He oia io no ua haalulu mau ka honua mawaena o na olai. Olelo mai kekahi wahine maoli ia'u ua hoopailua oia no ka luli wale o ka honua. Pela no i ko'u mana o ka moku, ua like hoi ka haalulu a me ke kani ana me ka poi ana mai o ka ale nui ole, e like paha me ka luli ana o ke kaa malumalu.
                Ekolu la iho nei ka pau ana o na olai a ma ia manawa loihi loa ka haalulu ana o na mea a pau; maopopo i ka maka ke nana aku, a o na lau nahelehele a me na pua liilii kapalili lakou e like me ka dia i kuia. Akahi o maopopo ia'u ma ia hebedoma he mea kokoke ka make. Makau loa au i ka hope o ia mau mea, aka, ua malama mai ka Haku ia makou, a ke ola la makou e hai aku ai i kona mana nui a me kona lokomaikai, no ka mea,'' "Ke nana mai nei oia i ka honua, haalulu iho la ia." I ka wa pilikia hoouna mai oia i kona mau anela e hoomoana ai lakou a puni o kakou, a e pale aku ai i na ino a pau. Ke manao nei au he wahi aina popilikia keia o makou, e pono makou ke noho me ka makaukau mau, no ka mea, aole makou e ike i ka la aole hoi i ka hora e kiiia mai makou."
 

MAKE.

                Ma ka la umi o Ianuari nei make o Wiliama H. Pearce, kekahi haole kamaaina o Honolulu nei, ka mea i noho pu me Mi. Farani ma ka hale kuai. Loihi kona mai ana, he kunu a me ka hokii, ka mai e make ai.
                Ma ka la 13 komo mai ka moku o Mi. Garaina o Lama ka inoa, Ua make ke alii moku [Bancroft,] ke kane a Meri ke kaikamahine a Homa, a me kekahi luina i na inikini ki ilio hulu. Ua ku no hoi o Meri i ka poka a hiki mai ianei me ka nawaliwali loa. Eia ka mea e make ai. I ko lakou holo ana i Kalifonia i ka imi hulu, a hiki, hoopaapaa ke'lii moku me na mikini, hoopaapaa no hoi na inikini ia lakou iho, aole i loheia ke kumu o ia hoopaapaa ana, aka olelo ke kapena i na inikini e hoi ilalo e paina. Iho nui lakou malalo, hoomakaukau nui iho la i na pu, a piha, pii mai la maluna ki koke na pu, a make ke kapena. Lohe ka wahine i na pu, o kona pii mai la no ia, a ike ua make ke kane apo iho la, a ku ia i na pu elua, he ukali ka poka i ku mai ai, a piha ke kuekue a me na uha i na ukali. Mai make oia.
                A pau ka pepehi ana, olelo na inikini i ka malama moku e hoihoi ia lakou a pau ma ko lakou aina, aia ma Amerika Akau, ma Sitika. Aole i hiki i ua malama moku la ke hoole, holo koke aku la malaila a hoolei aku i na inikini ma ko lakou aina, a hoi mai ma Oahu nei. Ua pau ka nui o ka waiwai o ka moku i ka laweia e na inikini. Oia ko makou lohe.
                Eia no hoi kekahi. Auwi ae la ka la 13, ku hou mai la ka moku Inedusa ka inoa. Hai mai ia makou na ili a nahaha loa o Gerifona ka moku o Kapena Lele [Little] a o ke kapena kekahi i make pu me kona moku. Ua makaukau lakou i ka hoi mai ma Honolulu nei, ma ka la mua paha o Novemaba, pa mai ka makani ino i ka po, aole i paa na heleuma o ka moku, nee aku la iuka a ili, naha iho mawaena, haule iho la o Kapena Lele ma kahi naha aole ia i ike hou ia aku, aka ua pakele na mea e ae o ka moku, o ke kapena wale no ka i make.
                Piha loa ke kulanakauhale i ka uwe a me ke kaumaha o ka naau no keia mau mea. O ka lima keia o Iehova, nana no i hana i keia mau mea, pono nae kakou ke hoomanao. Aole e emo ka pau ana o kekahi hanauna, a hiki mai ka hanauna hou. Ina he poe naauao kakou, aole kakou e hoopanee i ka imi ana i ke ola mau.
 

NO KA MAKE ANA O AKULA KULAKAI.

                Make o Akula Kulakai i ka malama o Ianuari, i ka la umi, i ka hora elima o ke kakahiaka, ka make ana i ka mai Ianu. 1839. He wahine alohaia no. Ma ka nana ana aku i kona noho ana. He oluolu no, he akahai, he noho malie no hoi. Aole no ia i hele nui i na kauhale. Makemake no ia e noho mau maloko o kona hale iho, e malama pono i kana oihana. Ua noho pono no hoi ia