Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 17, 16 January 1839 — NO KA PONO. Helu 5. [ARTICLE]

NO KA PONO. Helu 5.

No ka loaa niai ana o ka waiwai ia kakou. 1. Ma ko ke Akua haawi mai •ana. Ina i haawi ufai ke Akua ia'u i inakemake i kekahi uiea, a hoiioia no hoi ua mea la iinua i ko'u uiaka,- aoleiiaeiie kauaka uona ia waiwai, alaila ua pono ia'u ke lalau aku e like uie ko'umakeinake, me ka hounani aku i ke Akua. Ma koia uiea ua ni.iopopo ko'u pono e inu i ka wai, e lvele i ka luw.-iin, e ai i na hua o ka naheleliele, a e ki i na inaiiii hihiu. 2. Ma ka hana ana a ko kakou niau liina. O ka waiwai i lo'a i mai ia'u ma ka'u hana ana, uo'u ia: No ka mea, no'u no na inea a ke Akua i haawi mai ia'u, a ua pono ia'u ke lawe ia uiau uiea e like ine ko'u makeinake ke hoopilikia ole au ia iiai ilaila. No'u 110 ka'u uiea e haiia'i, aka, o ka inea a hai e haua'i uole iio'ii ia. . Ina e iiana kekahi kamana i wili ko, a h<io|iinaliina m.'ii ia'll e liaua i ka uialakeke, aole iio'u ka waiwai a pau i loaa mai; no kc k?nuana no kekahi, 110 kona wili; a no'u no kokalii, no ko'n lawelawe ana. Ina e kuai au i aina no'u, a ii«>o!i:naliuia i kekahi jkauaku o inahi ia aina, aole iihuu lea waiuai a pau o ia aiua, noua no kaiii u no'u no hoi kaiii. Aia ke kuai ana. • lia hoakakaia niaunia ka p«rtio o keia k-maka keia kanaka e hana aku i konu waiwai ilio e likei nie kona inakomake. nolaila ut hiki no i na kanaka ke kuai aku kuai mai. laa e mahi ulii au. a nrilii uwnla kekahi. ua hiki ia maiia ke kuai i keia iuaii niiea e like ine ko inaua inakenake. 4. Ma ka linawi mai ana no lioi ua loaa m-ii ka waiw|ai. Ma ke kauoha. La pono i ke kanaka ke k;ruoha mai i k in.'i waiwai, i kana waliine palia, i

ktu. keiki pahi, • i koiia malnmakm, e lilo 1« oo kkou mahope iho « koiie make ana. 6. !4aka hooilina ana. No ka make pinepine ana o kauaka me lU! kauoha ole aku t ko lakoii wniwai, ua pono kona waiwai ke ili mai i katia wahine a me kana mau keiki: u i ole laleou, i kofia mau hoahanau. 7. <) ka noho ana o kekahi i ka wniwai, oia kekahi mea e lilo ai ia waiwai noiia. PelK ka waiwai i aihueia palia, a ua make ka mea nona in, aole mea koe nona Sa, alaila aole hiki i kekahi kanaka e ke kii aku i ua waiwai nei, no ke ailiue nn ia. Pela no hoi ka no> ho aina ana. No kauaka o Hawaii nei keia pae uina, no ka mea, A« no/io hale nei nolaila aole e hiki i na kanaka o na aina e ke kii wale mai i ka aina o keia pae moku.

| - Helv 6. \ Na mea e hokai ana i ka pono i ka . waiwui. | O ka ae ponn mni o ke kanaka. nona kekahi waiwai, ka mea e lilo ai oiu ia ' hai: na hewa nae ka lilo ana ke ae niai : ka mea nona ka waiwai ao ka hoomuJ kunia inai. l'eiiei, ina e noi aku ke'kalii haku aina i kona hoaainu o liaawi mai i kekahi waiwai nana. a ae uiai ua hoaaiiia |a o heino kona aina, ina ua i liewa ka li|o ana: ua like keia iue ka I hao wale. ; Kia na mea e hokai ana i ka pono i 1 ka woiwai.) | 1. O ka {lihue ana: no ka mea, na |a* i weia ka waiwai me ka ae ole iuai u ka l mea nona ia. \ ■ 2 () ka Ima imle, o ka Ume no ia i ka I hai waiwa me ka 1 i iiia i ka i ka 11<»«.w< ■ I ii weli. l 'a hoopaiia keia liewa ma na aina naauao. o ka make iio ku uku. j •>. <> ka hoopunipmii. | I oh-io wahahee mai kekahi. h.- p«;i--"o kona a loaa inalaila kekalii waiu ai. . ua liewa ka lilo ana. | A i kuai lilo nku kekahi i kona waii wai, a he wai»\ai ino ia, a huna oia i ka ino o kona waiwai, a lilo mai ka waiwai niaikai ia ia, ua hewa ka li!o ana. O ka lionkaa o!e o na aie, iie hoopu- | iiipmii waiwai no ia, a ua liue ine ka ! aihue. • Noiailu |u»i, ua liowa ka h;.kn i uku , ole i kanu kauwa a i kana pana: ua laJ we oia i ka hua o k<» hai liina, ua like oia me ku,aihne. I.iu ku pono o ka hakn a nio kana paua; īv li'ioliinaliina inaoli lana; a i inakeaiakeka pami i ku uku, e hana :uku no oia e like n:io ka laua hooiimulima aaa, a pela no hoi e uku pono mai

ka liakiiia ia. Aiotee iiiake«iMk« bi pMa i ka uku, oa pono ia ia ke hoole, aole haoa i kahana 1 oleloiamai ui,a e imi aku i waM hana ma kona wahi i uiakemake n: a o kona haku e imi oia ipaahnnae e haua aku i kana hana; :'«ii/»o;:ilt©'igiīa::^^ Lahainaluna, lanuari 8, 1838. //e ninaukoakaka. E ke Kumn Hawaii, He wnhi umnao uinau ko'u i\oie, a nau no e hoike okaka mai me ka pololei o ka naauau. Kia ua wahi ninau la. He mea pouo no anei ia hai ke heluheu wale i ka manao o kekahi me ka ae ole ia'ku e ka niea iiona iu palapala ? A he mea pono anei ia hai ke wehe wale i ka wepa o ika palapala a hai a nana wale i na olelo maloko me ku ae ole ia'ku e ka mea nana ia palapala? : Auhea oe, e noonoo <»e a e hoike mai uialalo iiio nri i na mea o laua i hoapoiioia. No ka uiea, ua ike pinepine ?m i koia mea uekanei. 1 ko'u wa 6 l>alapala'i i ko'u uuiii hoalauna a nie ko'u uinu niakauiaka, ia manawa hele iiiii inai |n na maliaoi a uie na hihihila «»1«' e nana wale ilio n.e kuu ae ole aku i;i lakmi. I ko lakoii u-ii e lu luhelu ana, kouio iho la iluko o'u ka liilaliila, a pono 010 hoi ke kakau :|na ika maiino. Alua nu'.'i a l>a iiaau i iioonoo ai; o ka manao ki'kalii. o ka liilahila kekahi. No ia inea ko'u uiakemake ana e ninau akn ia 00. I>ia lioii k< ia. Ina palia i loaa ia'u kahi paiapula na ko'u inakamaka inai; aka, aole i;ar- au i nana e iuainua, aka, lioj»u wale iiio la kekalii a naiia wale il'o i'i inaiiiua iiie kun jic ole aku ine ka loaa ol«> -iku ia'u: IN-lu-h ia.' Aolo aii'-i ia e pili i ka ,'iiiiue a ine ka lawe wale' A, iaa pahali loaa e ia'u ka palapala :11;i: imi:i a ua pau na palapala a uie n.i olelo malolvjo i;» * * i i ka heluhelui«i. <i kii mai kekalu c uaiia- wnli* uie kuu .ie oi«* aku ia ia . |n-|ica iar I'a p'nio .iiiei e kii M'ali* ni'ii c nana lue-ka liilahil.l ole." Ki' uianho ni'i au, o ka like i>u o ka inaiiao a ijic ka naau ka poiio, aole l.oi o ka liana! nie ke ku like ole. 1 a <»e »• lv. |j|. Ke 'nanai» nei au, ° !" i Im'Ī-i wahi ninaii o'u, :» 1 pono i ko!i maliiao, 0 hoaknka iho ui' , "' 1 1 ia makoii ka po'i" a iih' !va hi'wa;, o keia h:ma aiia. i , |i;ui hoi ki ia hana aua a ko lla- ; wu; ine i. ■ ■) ■ ■ ■ ■ ■ ■ Aloiia oe ine ka|ni:iluhia a me ka he'""'l' ie.' K liooiii|iliui,alu i kanaka i 'i"" 11 aupuilii. K hooMialuiualu i haiiinaua, i u.aiu na p;.lapala. Pela "' ,l, $i.moNa P Kalama.