Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 18, 30 January 1839 — NO KA PUNIWAIWAI. [ARTICLE]

NO KA PUNIWAIWAI.

"E manao, a e molania ia oiikou iho> i ka puniwaiwai."Luka 12: 15. O kekahi niau mea o ke kino a leeu ipapa ikaika mai ai, ua komo maln i ka naau me he aihue la, a noho no ia eiieuii inaiaila e hauiniu ai ke kanaka a e poino ai kona hoahanau. Aka o ke kaunka ikaika i ka imi a me noo, e ike paha oia iia enenii ke noho ia iloko o kona naau iho, aole nae e ike paha i kona noho aha inaloko o hai, ke maopopo o|le ka hoailona. 0 ka puniieaiieai, o ka makee uaiwai, o ka paulele i ka waiuai, o ke kuko wile i ka icaiteai, he inau hewa ia i like me ka nialtfma kii, ka hookauwa mamuli 0 Mamona. Kolo. 3: 5. Aolē ia ikaui ka paulele ia lehova, aole hoi i ku i'* ke aloha i na kanaka» Ina oi aku ka makeniake i ka waiwai inamua o ka makemake e hana pono i ka hoalauna, alaila pili ia mau hewa i ka naau, a na ke Akiia ia e hoopai. A ina puka aku a hana hewa i ka hoalakuia, alaila e hoohewaia e kanaka. E|ua ano o ka puniwaiwai a ine ka makee waiwai. O ka ke kanaka paulele hetca i hma waiieai pvuoi, a o kona kuko heiea ann i ka hai. Heaha na hoailona inaop(»po o ka puniwai■wai? Kia na hoailoha uiaopopo loa, no ka puniwaiwai. 1 0 ka piliwaiieni i poho ai ko hai waiwai. Oia kekahi hoailona o ka niakee waiwai. 0 ke kuko wale i ka hai, oia ke kuniu o k«*< piliwaiwai. 0 ka mea piliwaiwai ua oi aku kona make-* make i ka waiwai iiiamua o kona makeninke e hana ponp i kona hoalauna e ake ia e lilo wale mai ko hai waiwak nona, a olioli 110 ia ke poho ko ka hoalauna a ua haki ia ia ka u<i.i o na kana- |; wai. ' . 2 0 k<l aihueana, he hoailoa m&opopo no ia o ka makee waiwai. 0 ka mea i aihue ua oi aku kona makemake i ka waiwai Aiamua o kona inakemake e hana pono i kona hoalauna: olioli no ia ke poho ko. hai a iilo nona. 3 O ka alunu, oia ka koopoho hewa i ka hai waiwai, ma ka hoopunipuni paha v

m ka h«M nlm, ma ka mm)i» «pUd paha,.ma krj«we wfle p%ha, m.m» ka paa wato Cka hai. Oka mea n|lM e alupu,. olipH' no ia ke lilo wale mai ka waiwai a hni noua, ma kōna alunu ana. He hoailona no ia no ka makee waiwai. Ina e hooemi i ka hana ka mea i hoolimalima maopopoia'i, aele hoi httoeiiti like ia ka uku, no ka niakee no ia. A ina hoopanee wale ka mea aie, aole e hookaa aku i ka wa pono, no kona minamina i ka waiwai, he inakee 110 ia, Ua hoo|)oho hewa i ke kau wahi o ka hai waiwai ke hui ole i ka uku kuala. Oia na hoailona maopopo o ka puniwaiwai. Eia kekalii niau hoailona o ka puniwaiwai, nole nae i inaopopo ioa. Oka imi vaivui ma ke noi vaU. 1 Ina noho palaualele kekahi, a imi i kona waiwai ma ke noi, he iuakee waiwai paha ia no ka inea aole ia i makemake e hana pono aku i kona lioalauna ana i noi aku ai, aka inakemake no ia e polio ko ka hoalaimn. He hewa kekahf noi ana; he pouo hoi kekahi noi ana, nolaila, oole maopopo ie'a k<.-ta hoailona o ka niakee waiwai. 2 0 ka lawe uui ana o ka hnku aina i ka waiwai iiiai ka liina uiai o ka hoaaina: aole maopopo lea i;i lie hoailona o ka nuikee waiwai, no ka inea, iua ka aiua waiwai nui ke malaina pono ia, lio pono fce lawe ka haku aiua i kekalii puu o ka waiwai he nui, a waiho i kekahi puu he nui no ka hoaaina. A ina ' he aina wai\vai ole, ke malamn pi»n<i ia,alaila makee palia ka haku aina i kii malaila i ka wai\vai nui. 3 0 ka hoonele ana i ka luiku aina. \'o "ka makee waiwai paha ia, uo ka pi ikia maoli paha, no ka pnlaualelo palia Aole akaka loa he alunu ia, aole akak i loa he makee waiwai, no ka inea lie makeni ike palja ka hoaaiua e liana |»ono loa i koua haku aina; nolaila, aole akaka loa no ka puuiwaiwai iiu. 4 O ka auhuu ki.unmha no ke'lii a no ke*an|>titii no ka niakee waiwai p ilia. iiii ka liii.iiiialu pono p ilia. e |>oinaikai pii ai ko ke aiipuni. No ka aie kahiko paha o ke aupimi, no ka pi'ikia p ilia; iKi ke kana |»*i!ia, no ka liaiiohano pono paha, iio ke aha la? 5 Oka hnouele ui Kaimm. Okn mi naniina a me ka aua i ka waiiwai Imok'.ipu, ka makeuiako ole e ia Kuisart ik i k'<nsara i ' , in» ka niakee waiwai pa!ia in. n » ka n iaup » palui. no ka iii iaao ki:.i |i:ilri, lio ke fiiiliiln'U a palia. no ke a«» liewa ia palia, no ka palanale'o |>aha, iii» ka maki-make palia i ka hauiiae'e: aoieak ii a :ea, i keknlii ke kumu o ka inau.i'» o k< k ilii e hooiiele ai i ke'lii n me l e au;»ui i a e In oeuii paha. a e lioole lua palia i ka Kaisara wuiwai j.onoi. Ik heua no nae ia. ♦ ; | .

ka hooplliki* i Ihl -oiie* l mp h» kdtu ina, a ma ka hoolimalima ina, a ma ka pepehi holohiiiuna ana, a ma ka hooluhi namipoana i ka hoalauna. No ka makee waiwni j>aha ia. Makemake kekahi e hikii i kona lio ma ka ipnka, noi aku kekahi keiki e paa ka hoi kona liina, ae aku la ka mea nona ka lio, a liuliu iki kn hou ka mea nona ka iio, olelo ke keiki, "1 kala." Pehe i la ia? Noho kekahi kuinu ina llnwaii, olelo kekahi kannka "E hele au i ke kula e ao, kje haawi mai oe i ka malo no'u»" Peheh la ia? Ina ili kou wna a nahaha liilii, mn kekalii aina kanaka ole, Jilo loa ka waa i nka koe mai kuu mau kala, n pap inalaila.iia kaiinka me na waaelua, he kanalia kala ke kiiiuii kuai o koia waa a me klela waa ma kalii i kalaia'i, u uiakemake nvi e kuai i kekahi waa e hoi uiai nu i ko'u walii e nolio ai,' n huipn palia ko lak'iu iunnao e koho mai i un knla elna kanaha 110 ka waa hookalii, he inakee wuiwai palia; piiikia paha hikoii ke lilo kekalii waa ia'u. Aka ina niakeinake lakou e hoopiiikia <nai ia'u ka mea pilikia, n olioii Inkou i ko litkou pomaikai ;ilia no k<>'u pi!iki:i. n knlio lakoii i na kala he nui uo kn waa hookahi. Pehea la ia, aole nnei 110 ka makee wniwai? lua haiile- kokahi■iwnen.a o na powa. n lianle ;»:i11:i i ke kni, o kn iin-n koluin m in : ii>) kona-- wniwni a hooknnniniin i:i i.*i, he nmkee waiwai 110 pnlia ia—jie pono kv kokna wale nku in in. A in.i liele liewa kn hololioloiin, he poiio k<* iioihoi aku. akn ina poin» ka wniwni i k:i lioiolioloiia kololie he poiio 110 kn men noiia ku hololinloiin ke pnni i kn hnknle.kn. ine ka aua oie. | 111ri lioonele lin iiinkna i kn I:> • >ii j'nau keiki ,v h<» kn iiuikee uaiwni |»nhn i;i, no kn nnnnpo pa'in; no k:i ik.iika <>le pn!in i kn i ni i ka inea e poiio :,i (J:i lioopiiikin Inkou i n.a keiki, un lioo;;»i11 kia p.iliin !:ikou i ke kuinu iiaua l.ikou i no poi (i :ii. A ii::i iiuiki'Miīike na liniimniia e li!<> Wale kn ke kmuu in Inkou; pehea ln in - 7 0/. y» hn'ilaho <tl( o l;u ?//ra leuiuai i nu meu url<\; no ka m:il;re waiwai . palin ia. Ina iMinaiiiina ke kan ika i koiia Iwaiwai mii!c !iiak(vuriko e kokua i ka piSiki i, ncil<» lioi e keikua i ka Ikm>lalia an:i i ka ke Akua olrto r.;ana ai;ia pnulL no ka inakoe waiwai mu palia ia I'a liooihHp iio ia ia Kristo i ka |>ono k* k li:i:fwi i a ia» | 8 (> ku unu i ka wra noi y no knmak( v o waiwai-.pail.ia ia. lAolo nne i ifkaka loa lna he piian nnana ka kekalii, a noi niai palia kekahi ia ia, n aua ka mea nona ka puau, ow&i ko laua niea nia-

■!I. 1.. I I f |j Ij, 111 Ut^l pmW aIM meaaum paha ? K ponopalMi ke h^wl, au iMa hololKW<Mia e A«e4iHi t fai 1 « aW e k»kma pahiikek»ta y \k* ka heelako paha i nu keiki ntk, aoie pono ke haawi wale akiji i ka liiea noi niai o neie kekahi, pakiele paha ia, no ka niea he inakeiuake kona e hnna pono i na hoalauna. Mai olelo wnle kekahi "tte kanuka pi ia, he lokoino.' 1 Ua haawi kekahi ii|i kona manno e loaa hou malaila a iHahuahna. Kokoke loa paha ia e pili i ka niakee, aole tme ia e hoinoia e kanaka. Oia na hoailona inao|M»|>o ole o ka puniwaiwni. Eia na manao mo ka puniwaiwai. ■ 1 I ka imi waiwni, mn ka mahiai, ma ka laWaia, tua ke |fnlepa, a ma keia | hana pono, kela hana pouo, he pono ;ke iiui i»ie ka iiianno o ka nnau no ka ; liaku ki ia iini waiwai ona, a, makana kauohn e hnna poiolei ni. 2 I ke kuai nna, a me kn hoolimalima ana, a ine ka hooiinniiiia ana lie pono ke hoonln i ka inakeinake o ka naau e |>oinnikai kou hoakuai, a rae kou hoahooliinnliiun, n ine kau mea i hoounr una ni, <» pili kn inj*kce ia oe. J Ma ke kuai nun. a hoolima- , liina nna a Mia ke kok*ia nna, o ua mea poiio nu e iiinkeiu.'ike ni e hana inui kou lionlniiun in «<e, oia kau poiio e hana nkii ni i.i ia. I Ina aole ninopopo i :i <(0 ke kumu kuni ewaewa ole.ie innke ai kou waiwni i ke kuni li!o aku, n uie ksi uku lioolininliiun i kn linun, n me ka uku iio ka Imlilinli uknna. n n.o kn iiku no l-.'i wniwni liokniia e ka lioloholoua pa* !in, nlni'in e ninnii aku i kekalii poe ike, lie p..i» knnwnle, nole lio lakou ka «aini, n i nknkn i ko lnk<»u iiianno. inalai!n p ilin e poiioai Ikau hnna nna nie kn olliolu. ■ ■ | j oO ka mea phniwniwai, i paulele liewa i koua wniwni ponoi. a i kuko lu-wn,-pnha i kn lini. n uolu» pnn uia ia , ln u n me ka hnalele ole, a ine ka hoownhawa i'le, ai»l-e lon ona ito!io niui uialoko oke aupuiii o Kristo. 1 Kor. | G Ile poiio no na luna hoomalu a I P'iu l.f Inilii' / l;a leaiuai alunu, a e haun j.lioi ina kn oinio, ;i nie ka innkau i ke j Akun. I'uk. 18: ;21. J i'e pono ke h<nhnrn l:nl;r l>e kanaka ia ia ilm na ka imnitc<iivai ke loaa ia ia kekahi hoailoua )loko onn, nka, a/i'a e aliii hoi r viaiiao y U L a puniwaiwai <» ineii"—"L'n ninkee wniwai o inen." Oin nn innnno ino ka puuiwaiwni no ka poe hehihelu i ke Kiiiiih llnwnii.