Ke Koo o Hawaii, Volume I, Number 2, 29 August 1883 — Page 7

Page PDF (431.79 KB)

pea a kahi pea o ka aina, i kau a mea o ka uwila mama a ka uwea olelo.
                A he hiki ia makou ke helupapa aku i na hiohiona kinikini a lehulehu wale e hooiaio ana, aia o Hawaii ma ke ala hookahi i kamoe ia no ka holomua ana o na aupuni naauao a pau; a he mea hoopiha ia i ko makou mau noonoo me na manaolana hiehie a me ka hoihoi, e hoeleu ana i na aakoko e ala, e ku, a e keehi mua aku, i hookahi ka pae pu ana maluna o na nalu hailua o ka pomaikai e hoea mai ana.
                A heaha la ka na kupuna o kakou e puana ae ana, ina e ala hou mai lakou a ike i keia mau hiona kamahao. He oiaio, e like me ko lakou moeuhane ole ana e hoea io mai ana keia mau haawina kamahao, pela no e hiki ole ai ia lakou ke hoomaopopo iho ina he moeuhane, a i ole, he noonoo kuhewa maoli paha. Me he la, e hooho ana paha lakou—ua hanau hou ia o Hawaii, a ua loli kona ano mai ke kulana kaikamahine a i keikikane.

I na Hoa Haihai-olelo.

                Ua hoea aku makou imua o ka lehulehu, a ua maalo aku me ke  akahai a me ka malie, imua o na kini o ke ano koko hookahi, ma ko makou helu mua, me ka maopopo ole o na aui ana a me na apo ana a na ewe o ka aina. Aka, maluna o ke kauhua a makou i lawe ai a i kukulu ai i ka hana, ua hoopaa mua loa makou i na manaolana, a ua hookahua, e hilinai ana i na olelo kaulana a na kupuna, no lakou ka hooilina e malama aloha ia nei, oia keia:
                I ka wa o kekahi kanaka ilihune o Kula, Maui, i hoouna aku ai i kana keiki hiapo, ana i aloha nui ai, e hele i Koolau e imi i ai na lakou, iloko o ke kau wi o ka aina, ua huli mai la kana keiki a haawi mai la i keia mau huaolelo:
                "Ke hele nei au, a i ike kamaaina ia mai au pono kau hoouna ana ia'u e ka makua, aka hoi, i hele au a i ike malihini ia mai, hookahi ka hoi mea aloha o oukou."
                No keia, ua pane mai la ka makuakane.—"Hele ia. A o ka mea e ike malihini mai ana ia oe, hoomanao iho oe, aole ia he kanaka Hawaii; ina aku no ke kanaka Hawaii imua, imiia aku no a loaa, ilaila nau ka ai, nau ka ia, nou ka hale, nou ke kapa, a nou no a pau.
                Pela makou i oili hele aku nei imua o ka lahui; a e like me ka loaa ana o na hookipa pumehana me ke aloha i kela keiki o Kula, Maui, pela no makou e hauoli nei i ka hoomapopo iho, ua apoia mai la makou a ua hookipaia me ka pumehana.
                A oiai makou e hauoli ana no keia haawina maikai, ke poina ole nei makou i ka hoike aku imua o na makamaka—e hooikaika ana makou e like me ka hiki ma keia hope iho, e hoolilo i ka lakou mau hookipa aku ia makou, i mea e loaa ai ia lakou ka pomaika, a e hauoli mau ai hoi no ko lakou lawe ana a hoolilo a hoakuluma me ke aloha i ka nupepa KE KOO O HAWAII!

Ka Lamaku Malamalama.

                He nui na lahui e kipa mai nei io kakou nei; a mawaena o ia mau ano lahui, o ka Pake ka nui. He mea hiki ole ke hoole ae i ke ino o kahi poe Pake, no ka mea, o ka huna ana, oia no ka hoopunipuni; oiai, ua ike ia kekahi mau hana ino a kahi poe o lakou. Aka, ke hoohalike ia nae ko lakou heluna me ka heluna o kahi mau lahui e ae e noho nei me kakou; hookuku pu aku me ko lakou kulana ma ke ano noho'na Karisitiano, e ike ia ana, aole o ka lahui Pake ka oi o ka hoomau ma na hana lapuwale, aka, o kahi mau ano lahui okoa aku.
                He mea hiki oleno hoi ke olelo ae he lahui Karisitiano ka lahui Pake; no ka mea, aole no lakou he poe Karisitiano. Aka, he mea ku nae i ka mahaloia ko lakou noho maluhia iwaena o ko lakou heluna nui he mau tausani ma Hawaii nei, me ka hooikaika mau ma ka hana me ka pauaho ole, e hoolilo ana i na kulapanoa a me na mahakea waiwai ole o ko kakou aina i mau lua gula.
                Me he la, he lahui kupono loa keia na Hawaii e hookipa mai ai e like me ka hookipa ana mai i na lahui e ae. He poe hoohaahaa, he poe hooikaika i ka hana, he poe male i na wahine Hawaii a he malama pono loa i ka lakou mau wahine; a he poe hikiwawe i ka hoolehulehu ana i na keiki me ka hiipoi ia lakou; a he poe hoowaiwai i ka aina me ka malama i na kanawai o ke aupuni.
                Me he la, hookahi wale iho no paha wahi kumu kuihe i koe mawaena o kahi poe, a oia—ko lakou noho'na ma ke ano pegana—oia hoi, ka hapa nui o lakou. A he oiaio no ia. Aka, he mea hauoli ka hoomaopopo ana, ua hoala ia a ke hoala ia nei na luakini haipule Karisitiano ma kekahi mau wahi i noho nui ia e na Pake ma ko kakou paemoku nei. Maloko o keia kulanakauhale, he luakini nani ko lakou, a he heluna nui o lakou ua lilo he mau hoahanau. Ua ku ko lakou kula, a ke ao ia nei na keiki i ke ala o ke ola. Ma kekahi mau apana okoa aku, ke kukulu nei na luakini, a ke huli nei na Pake i ka pono, a ike iho i ko lakou kuhihewa.
                Nolaila, mamuli o na hooikaika ana a ka poe aloha a makee i ka uhane o kanaka, me ke ake nui e hoolilo i ko lakou noho'na ma keia ao i noho'na pono, ua loaa i keia lahui he haawina pomaikai i oi ae mamua o ka mea e loaa ana ia lakou ma ko lakou aina hanau, he pomaikai aole no ke kino wale, aka, he pomaikai nui kekahi no ka uhane.
                He mea ku i ka mahalo nui ia na makamaka e hapai nei i keia hana nui o ka hoonaauao a hookarisitiano ana i keia lahui e noho pouli nei ma Hawaii nei ma na mea pili i ko lakou Akua oiaio. Ke hapai nei lakou i ka hana a ka Haku, a ma ia hapai ana ia hana, ua hapai pu lakou i ka hana o ka hoolilo ana ia poe i pilikana ponoi no ka lahui Hawaii ma ka noho ana.
                A o ko makou manaolana—ame he la, ua ikea na hiona o ka pomaikai—e kokua like na mea a pau ma keia hana nui a hana maikai, a e loaa nui na hopena o ka pomaikai.