Ke Koo o Hawaii, Volume I, Number 2, 29 August 1883 — Page 9

Page PDF (414.59 KB)

          Ua pili keia huaolelo Sc ien c e, oia hoi ke Akeakamai, ma na oihana a loina a pau e pili ana i ke kanaka. I ka honua kahi ana e noho ana, i na hoku a me ka la ma ka lewa o ka lani, a me na oihana e pili ana i ko ka uhane o ke kanaka, i hiki iaia ke ike pono i ka mea nana oia i hana, a malaila e hoomanao oiaio ai ke kanaka i kona Akua, a oia oihana Akeakamai ua kapaia he Tiologia, ke Ake akamai e pili ana i ke Akua.
          Ua mahele ia ka oihana Akeakamai malalo o na poo he lehulehu oia hoi keia:
          1. Geologia —Na mea pili i ka Honua.
          2. Botania —Na mea pili i na Mea Ulu.
          3. Chemistry —Na mea pili i na Waimakani.
          4. Embriologia —Na mea pili i na Mea Hanau.
          5. Anatomia —Na mea pili i na Iwi a Kino.
          6. Philosopio —Na mea pili i na Kanawai Akua a me Kino.
          7. Physic —Na mea pili i ka Oihana Laau Lapaau.
          8. Choncologia —Na mea pili i na Pupu.
          9. Onitologia —Na mea pili i na Manu.
          10. Tiologia —Na mea pili i na Holoholona.
          11. Physis —Na mea pili i ka Ume Honua, &c.
          12. Astronomia —Na mea pili i na Hoku.
          13. Teologia —Na mea pili i ke Akua.
          14. Meteorologia —Na mea pili i ka Makani, Ua, a me ke Ao ma ka Lewa.
          15. Electric —Na mea pili i ka Uwila.
          16. Physionomio —Na mea pili i ke Kino.
          17. Mathematica —Na mea pili i na Mea Helu.
          18. Geography —Na mea pili i ka Ili o ka Honua.
          19. Topograpia —Na mea pili i ke Ana Aina.
          20. Tipogarapia —Na mea pili i ke Pai Palapala.
          21. Minerelegio —Na mea pili i na Mea Minerele.
          22. Architecture —Na mea pili i ke Kukulu Hale.
          23. Painting —Na mea pili i ke Pena Kii.
          24. Photograpio —Na mea pili i ke Pai Kii.
          25. Agriculture —Na mea pili i ka Mahiai.
          26. Manufacture —Na mea pili i na Mea Hana.
          27. Law —Na mea pili i na Kanawai.
          28. Political Economio —Na mea pili i ke Kalaiaina.
          29. Music —Na mea pili i na Leo Mele.
          30. Poetry —Na mea pili i na Mele.
          31. War —Na mea pili i na Kaua.
          32. Philologio —Na mea pili i na Olelo.
          33. Phrenologio —Na mea pili no ke Poo.
[E HOOMAU IA AKU ANA.]

Ke Ao Hoku.

          Ua pili keia i na mea kino o ke aouli o ka lani. Elua ano o lakou, oia hoi, —ka mea hoomalamalama, oia ka la a me na hokupaa —a o na mea hoomalamalama ole, oia paha na hokuhele, na mahina i kapaia na asetaroida (Astoroid), a ua manao ka poe naauao ma ia papa like na hokuwelo, no ka mea no ka la wale mai no ko lakou malamalama.
          Ua manao ia na hokupaa he mau la no ia e like me ko kakou nei la, a ua hoomalamalama ia lakou hoi, a u a mamao loa mai o kakou nei, nolaila makalii loa i ka nana aku. A ua koho wale ia no he mau ohana hokuhele no ko lakou, e like me ko ka la o hana nui, i kapa ia o ka S olar Sys tem, "Ka Ohana o ka La."
          O ka "Ohana o ka L a" oia no ka la a me na hoahele e poaipuni mau ana iaia—na hokuhele a me ko lakou mau mahina, a me na hokuwelo, aia no ka la iwaenakonu a na lakou e poaipuni iaia.
          E nana kakou i ko ka la ano, he mea kino nui popo poepoe loa, nana e hoomalamalama a e hoomahana aku i kona ohana a pau, a nana no hoi e ume mai ia lakou i hele poaipuni ai lakou iaia.
          E nana hoi kakou i ko ka hokuhele ano. O na hokuhele oia na mea kino nunui, ano popo malamalama ole, e like me ka honua e hele kaapuni nei i ka la. Ewalu ko lakou nui i hoomaopopo ia, a eia ko lakou mau inoa, mai ka mea kokoke loa i ka la a i ka mea mamao loa: Ukali (Mercury), Hokuloa (Venus), Honua (Earth), Holoholopinaau (Mars), Kaawela (Jupiter), Naholoholo (Saturn), Urano (Uranus), a me Nepetune (Neptune).
          Ua olelo mua ia aenei maluna, o na mahina kekahi o na ohana o ka la, oia hoi, o na mahina he mau hoku ukali keia o na hokuhele, a ua hoomaopopoia he 18 ko lakou nui. Penei ka hoonohonoho ana a ka poe kilo hoku:
          No ka Honua nei, oia hoi hookahi no o kakou mahina; no Kaawela 4 mahina; no Naholoholo 8 mahina; Urano 4 mahina; Nepetune 1 mahina; a ua kapaia ua mau mahina la he mau hokuhele papa elua a i ole he mau hoku ukali.
          Elua mea i koe o ka "Ohana o ka La" oia na asetaroida (asteroid), a me na hokuwelowelo o ka inoa mua, he mau hokuhele uuku no ia i like ka nui me na mahina, ke hele kaapuni nei lakou a pau i ka la. He lehulehu loa keia poe, oia na asetaroida, ua ike ia he 100 o lakou, a o ko lakou alapoai e kaapuni nei i ka la aia mawaena o na hokuhele o Holoholopinaau a me Kaawela.
          Hookahi mea i koe oia na hokuwelowelo, he mau mea kino lahilahi loa lakou e poaipuni mau ana no i ka la. Eia kahi apiki he lalahu loa ko lakou mau alapoai, he mau alapoai loloa ma ke ano ellipsis, a he mau huelo welowelo nui ko lakou. Ua ike paha kakou i kekahi o lakou i kela mau mahina aku nei.
          A keia puka ana aku na "Alapoai o na Hokuhele."   KILO HOKU.

          I ke kakahiaka nui Poakahi i hala iho la, he kai mimiki kai ike ia maloko o ke awa o Honolulu; aole no he ikaika loa, aka, ua lawa no nae no ka hoohuikau ana i na waapa pea e mo-ku nei ma Ainahou. Ua olelo ia mai, o ke kumu o keia kai mimiki, no ka holomua o ka nupepa KOO O HAWAII.

          He nui na manao hoolaulea a makou i hoomakaukau ai no ka kakou pepa i keia puka ana, aka no ka piha loa, ua hookaulua ia. He moolelo kaao lealea kekahi, a me na kaao hoomakeaka, ua waiho ia a i keia puka ana aku. Mai hoonauki e na makamaka, no ka mea na oukou ka waiwai, a o oukou no ka mea kuleana, a eia mai a hoolawa ia aku na anoai.